Kritiek van Reine Beredenering

Die Kritiek van Reine Bereding (Duits: Kritik der reinen Vernunft) is Immanuel Kant se eerste Kritiek en verhandel oor die bewerkings en grense van die mens se verstand (Die ander twee Kritieke is die Kritiek van Praktiese Beredening (Duits: Kritik der praktischen Vernunft) aangaande etiek, en die Kritik van Beoordeling (Duits: Kritik der Urteilskraft) oor estetika en teleologie).

Sy projek is om 'n verdediging van die status van wetenskap te verdedig teen die skeptisisme wat David Hume voorstel. Hume lewer indrukwekkende en invloedryke argumente wat wys dat verskeie basiese konsepte, soos kausaliteit en induksie, wat van ongelooflike belang is tot die wetenskap, problematies is om te regverdig. In kort, daar is niks in ondervinding wat kon tel as 'n ondervinding van kausaliteit nie. As mens sien hoe een ding 'n ander ding veroorsaak, sien mens net die een ding en die ander, en moet mens voorstel dat hul in 'n kausale verhouding teenoor mekaar staan. En natuurlik kan iets om iets voor te stel nie tel as 'n bewys vir daardie ding nie. As kausaliteit 'n sinnelose ideë is, dan is byna alle stellings in die wetenskap onsin. As wetenskaplike kennis en sy metodiek gerespekteer moet word, moet daar 'n verduideliking gegee word van waar ons kennis van kausale verhoudings vandaan kom.

Kant sien 'n antwoord in wat hy glo 'n kompromie tussen empirisisme en rationalisme is. Vanuit die empirisisme neem hy 'n geloof in die waarde te vinde in direkte ondervinding en respek vir die wetenskaplike metode van eksperimentasie. Vanaf rationalisme erf hy 'n vertroue vir die moontlikheid vir sekerheid wat die gebruik van die verstand vir mens kan gee. In sy teorie stel Kant voor dat die gebruik van beredening sonder verwysing na ondervinding sal lui na illusies, en dat ondervinding alleen slegs subjektief kan wees totdat dit deur bereding gesuiwer word. Sy bekende stelling tot hierdie effek gaan: "begrippe sonder ondervinding is leeg, ondervinding sonder begrip is blind".

Die bostaande is 'n voorbeeld van die gemediëerde realisme waarvoor Kant arguementeer, bedoelende dat hy glo dat ons ondervindinge handel oor die werklikheid, maar dat die manier hoe dit vir ons voorgestel word grotendeels afhang van hoe ons verstand ondervindings organiseer. Kant stel sy teorie voor deur te argumenteer vir sintetiese a priori waarhede, d.w.s. stellings wie se waarheid bepaal kan word sonder om te verwys na ondervinding (bv. mens bepaal nie dat alle eende voëls is deur na 'n groot hoeveelheid eende te kyk en te sien of hulle voëls is nie, om 'n voël te wees is doodeenvoudig net deel daarvan om 'n eend te wees) maar die stelling is 'n sintese van verskeie konsepte in 'n inliggewende manier. Kant gee die voorbeeld van wiskundige stellings wat inliggewend blyk maar waarvan die waarheid nie deur empiriese ondersoek bepaal word nie maar slegs deur bereding: Kant wil sê dat wiskundige stellings is inliggewend omdat hulle sinteses is van verskeie konsepte. Die manier hoe sulke konsepte saamgebring word in 'n interresante manier is deur die verstand se werkings: wiskunde, sowel as tyd, ruimte, kausaliteit en sekere ander konsepte, beskryf dus waarhede oor die mens se verstand maar nie oor die wêreld self nie. Die mens gebruik sulke sintetiese konsepte dan om sin te maak van die wêreld van ondervinding.