Tora: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
No edit summary
k + beeld
Lyn 1: Lyn 1:
[[Beeld:Köln-Tora-und-Innenansicht-Synagoge-Glockengasse-040.JPG|thumb|right|'n Torah]]
[[Jood|Jode]] glo [[God]] praat met die individu sowel as met die Joodse volk deur die '''Torah''', die Heilige Skrifte van [[Judaïsme]] wat beskou word as God se geopenbaarde wil of instruksies.
[[Jood|Jode]] glo [[God]] praat met die individu sowel as met die Joodse volk deur die '''Torah''', die Heilige Skrifte van [[Judaïsme]] wat beskou word as God se geopenbaarde wil of instruksies.
In sy breedste betekenis verwys die woord Tora na al die Joodse Wette en leringe, wat die Tanakh (soms die geskrewe Tora genoem) sowel as die Talmoed (mondelingse Tora) insluit. Tora word soms ook gebruik om net na die Tanakh te verwys. In die mees beperkte betekenis van die woord verwys dit net na die eerste vyf boeke (Pentateug) van die Bybel wat op die berg Sinai deur God aan Moses openbaar is.
In sy breedste betekenis verwys die woord Tora na al die Joodse Wette en leringe, wat die Tanakh (soms die geskrewe Tora genoem) sowel as die Talmoed (mondelingse Tora) insluit. Tora word soms ook gebruik om net na die Tanakh te verwys. In die mees beperkte betekenis van die woord verwys dit net na die eerste vyf boeke (Pentateug) van die Bybel wat op die berg Sinai deur God aan Moses openbaar is.

Wysiging soos op 21:14, 28 Oktober 2008

'n Torah

Jode glo God praat met die individu sowel as met die Joodse volk deur die Torah, die Heilige Skrifte van Judaïsme wat beskou word as God se geopenbaarde wil of instruksies. In sy breedste betekenis verwys die woord Tora na al die Joodse Wette en leringe, wat die Tanakh (soms die geskrewe Tora genoem) sowel as die Talmoed (mondelingse Tora) insluit. Tora word soms ook gebruik om net na die Tanakh te verwys. In die mees beperkte betekenis van die woord verwys dit net na die eerste vyf boeke (Pentateug) van die Bybel wat op die berg Sinai deur God aan Moses openbaar is.

Tanakh - die Geskrewe Tora

Die Tanakh is die basiese Hebreeuse Bybel en word verdeel in drie groepe boeke - die Wet, die Profete en die Geskrifte. Hoewel die inhoud byna identies is aan die inhoud van die Ou Testament van die Christen-Bybel, is daar enkele verskille wat hoofsaaklik met die vertaling verband hou. Sommige boeke wat afsonderlik in die Ou Testament voorkom, word in die Tanakh as een boek behandel, terwyl daar ook kleiner verskille is in die nommers van verse. Hoewel die Wet en sommige van die ander boeke voorheen gebruik is as riglyne vir Judaïsme, is die Hebreeuse Bybel eers in die eerste eeu nC amptelik saamgestel. 'n Groep rabbi's het in dié tyd by Jawneh (Yavneh) bymekaargekom en alle beskikbare Joodse geskrifte ondersoek om te bepaal watter God se openbaring bevat.

Vyf boeke van die Wet

Die vyf boeke van die Wet (Pentateug) is die oudste van die Heilige Skrifte van Judaïsme en is waarskynlik teen sowat 1500 vC geskryf. Jode glo dat die vyf boeke tydens die uittog uit Egipte deur God aan die profeet Moses geopenbaar is en die meeste beskou dit steeds as die belangrikste en mees volledige openbaring van God aan die mensdom. Die boeke, wat ook die eerste vyf boeke in die Christen-Bybel is, is die Bereishith (Genesis), Shemoth (Eksodus), Vayiqra (Levitikus), Bamidbar (Numeri) en Devarim (Deuteronomium). Die inhoud van dié boeke word sedert die tyd van Moses beskou as die riglyne en voorskrifte waarvolgens die Jode moet leef om hul kant van hul verbond met God na te kom. Met die terugkeer van die Jode uit hul ballingskap in Babel (hoofstad van antieke Persië - moderne Iran) teen sowat 458 vC het Esra, 'n profeet en skrifgeleerde, die vyf boeke van die Wet opnuut as die amptelike konstitusie van die Joodse volk ingestel (Nehemia 10). Die volk het by dié geleentheid onder eed belowe om voortaan gehoorsaam te wees aan die bepalings en voorskrifte daarin. Só is die antieke verbond tussen God en Israel hernieu en het die vyf boeke opnuut die kern geword van die Joodse godsdiens en lewenswyse.

Profetiese boeke

Die Hebreeuse Bybel bevat agt profetiese boeke. Die ouderdom van hierdie boeke wissel van sowat 1400 vC (Yehoshua) tot sowat 400 vC (Malakhi). Die skrywers was almal profete met agtergronde wat gewissel het van 'n generaal en Moses se opvolger (Josua), 'n skaapboer (Amos) tot Joodse priesters (Jeremia en Esegiël). Daar word onderskei tussen die vroeë profete - Yehoshua (Josua), Shoftim (Rigters), Shmuel (I en II Samuel), Melachim (I en II Konings) en die latere profete - Yeshayah (Jesaja), Yirmyah (Jeremia) en Yeshezqel (Esegiël). Die geskrifte van twaalf "kleiner" profete - Hoshea (Hosea), Yoel (Joël), Amos, Ovadyah (Obadja), Yonah (Jona), Mikhah (Miga), Nachum (Nahum), Chavaqquq (Habakuk), Tzefanyah (Sefanja), Chaggai (Haggai), Zekharyah (Sagaria) en Malakhi (Maleagi) word saam in die "Boek van die Twaalf" vervat.

Die Geskrifte

Die Geskrifte bestaan uit elf boeke wat tussen 1100 vC (Rut) en sowat 500 vC (Divrei Ha-Yamim) geskryf is. Sommige meen dat die boek Iyov (Job) heelwat ouer is en uit dieselfde tyd as die vyf boeke van die wet (1500 vC) dateer. Tydens die samestelling van die Hebreeuse Bybel in die eerste eeu was dit veral die insluiting van sommige van dié boeke wat die meeste debat onder die rabbi's uitgelok het. Só was daar diegene wat gevoel het dat die boek Shir Ha-Shirim (Hooglied van Salomo) te eroties is en nie in 'n heilige geskrif behoort nie. Dit is egter wel ingesluit nadat die rabbi Akiva ben Joseph verduidelik het dat die boek nie handel oor die liefde tussen 'n man en vrou nie, maar simbolies is van die liefde tussen God en die volk Israel. Die Geskrifte bestaan uit die boeke Tehillim (Psalms), Mishlei (Spreuke van Salomo), Iyov (Job), Shir Ha-Shirim, Rut, Eikhah (Klaagliedere van Jeremia), Qoheleth (Prediker), Ester, Daniël, Ezra & Nechemyah (Esra en Nehemia in een boek saamgevat) en Divrei Ha-Yamim (Kronieke).

Talmoed - Mondelingse Tora

Die meeste vorme van hedendaagse Judaïsme is die uitvloeisel van die rabbynse beweging wat in die eerste eeue nC in Palestina en Babilonië ontstaan het. Die rabbi's was Joodse leermeesters wat onder meer aangevoer het dat God op die berg Sinai aan Moses nie net die geskrewe Tora openbaar het nie, maar ook 'n mondelingse Tora. Dié mondelingse Tora is deur die eeue van geslag tot geslag deur Joodse priesters en skrifgeleerdes oorgedra. In die derde eeu nC is die mondelingse Tora, asook latere byvoegsels daartoe (meestal kommentare en interpretasies van die geskrewe Tora), vir die eerste keer neergeskryf en saamgevat in 'n dokument wat die Misjna genoem is. Die Misjna bestaan uit ses afdelings - Zera'im (Saad), wat handel oor landbouwette, Mo'ed (Fees), wat handel oor die sabbat en Joodse feeste, Nashim (Vroue), wat handel oor die huwelik, egskeiding en kontrakte, Nezikin (Skade), wat handel oor finansiële wette, Kodashim (Heilige Dinge), wat handel oor offerandes en die tempel en Toharot (Reinhede), wat handel oor wette van rituele reinheid en onreinheid. Oor die volgende paar eeue het die rabbi's in Palestina en Babilonië die Misjna met volgehoue ywer bestudeer en dit nog verder uitgebrei. In die sesde eeu nC het die Babiloniese rabbi Rav Ashi hierdie uitgebreide teks, wat die Gemera ("voltooiing") genoem is, saam met die Misjna in een versameling vervat wat as die Talmoed ("dit wat bestudeer word") bekend sou staan. 'n Soortgelyke Talmoed is ook deur rabbi's in Palestina saamgestel, maar het nooit die erkenning en gesag ontvang van Rav Ashi se Babiloniese Talmoed nie.

Ander geskrifte

Behalwe vir die Tora en Talmoed, gebruik Jode ook die midrashim en 'n versameling responsa as bronne van inligting oor hul godsdiens. Die midrashim is meestal uitbreidings van bestaande Bybelse verhale. In een word vertel dat Moses as kind brandende kole in sy mond gesit het en daarom nie as volwassene goed kon praat nie. In 'n ander word weer vertel hoedat Abram sy pa se afgodsbeelde stukkend geslaan het om te wys dat hulle kragteloos is en dat net die Een Ware Skeppergod waardig is om aanbid te word. Die responsa bestaan uit duisende volumes en is basies senior rabbi's se antwoorde op spesifieke vrae oor die Joodse wette en godsdiens. Volgens 'n gebruik wat in die Middeleeue ontstaan het, het rabbi's in afgeleë gebiede godsdienstige die vrae wat hulle nie self kon beantwoord nie, per brief aan senior en gerespekteerde wetsgeleerdes gerig. Dié geleerdes se antwoorde, of responsa, het hulle gehelp om sekere mate van eenheid in hul godsdiens te behou.