Henry Purcell

Henry Purcell
Sterf	21 November 1695

Henry Purcell (circa 1659 - 21 November 1695) was 'n Engelse komponis van barokmusiek, wie se werk vandag nog dikwels uitgevoer en opgeneem word. Sy werke behoort tot die belangrikste barokrepetoir. Hy was 'n leerling van die Engelse komponis John Blow. Purcell het sowel kerkmusiek, toneelmusiek en instrumentele werke as liedere en (semi-)operas geskrywe.

Sy werke vertoon 'n interessante versmelting van die ou Elizabethaanse koortradisie met "nuwe" Italiaanse invloede. Purcell is opgelei as 'n koorjong in die Chapel Royal ten tyde die Restoration onder koning Charles II, waar hy ook lesse van kaptein Henry Cooke, die jong gestorwe Pelham Humfrey en John Blow gekry het. Met Blow het hy 'n lewenslange vriendskapsband gehad. Blow het om en by 1680 se pos as orrelis van Westminster Abbey aan Purcell afgestaan, toe hy tot die insig kom dat sy leerling hom oortref het. Ná die dood van Purcell het Blow opnuut hierdie pos ingeneem tot en met sy dood in 1708. Die twee se liggame is nie ver van mekaar in Westminster Abbey begrawe nie, naby die orrel waarop albei eens gespeel het.

Die vroegste bekende werk van Purcell is die lied Sweet Tyraness, I now resign. In sy vroeë dae as komponis het Purcell veral religieuse anthems geskryf, waat hy 'n verbasende virtuositeit aan die dag gelê het en met tallose spesiale effekte geëksperimenteer het, soos die verskuiwing van sleutels en die tipiese Purcelliaanse "word painting": wanneer daar in die teks byvoorbeeld 'n woord as "laag" voorkom, dan set Purcell dit ook daadwerklik op 'n verskriklik lae noot, en vice cersa met woorde wat as "hoog" voorkom. Belangrike anthems van die twintiger Purcell is My Beloved Spake, waarin hy voëlgesang naboots, The Bell Anthem, met kerkklokimitasies, die kers-anthem Behold, I Bring you Glad Tidings, die erg argaïese Jehova, quam multi sunt hostes mei, waarmee hy bewys dat hy die ou kontrapuntiese tegnieke van Thomas Tallis onder die knie gekry het, en I was Glad, vir die troonbestyging van die dubbelmonargie van Willem III van Organje-Nassau en Maria II van Engeland ná die Glorious Revolution van 1689. In onlangse tye word hierdie vroeë repertoir herontdek en integraal deur Robert King opgeneem, wat daar baie baie byval mee oes en 'n aantal belangrike pryse wen, waaronder die Gramophone Award. Namate Purcell méér toneelmusiek begin komponeer, verminder sy anthems in aantal.

Purcell het 'n gewilde komponis geword van welkomsliedere vir vorstelike persone en lofgesange (odes), waarvan die eerste, Welcome, Viceregent of the Mighty King, reeds in 1680 geskryf is. Hy het in 1685 'n kroningsgesang vir die kroning van Jocobus II van Engeland, My Heart is Inditing, geskryf. Hy het ook die orrel bepseel tydens die kroning van Willem en Mary in 1689. Van Purcell is slegs vier korte orrelwerke bekend: die sogenaamde voluntaries. Hy het een volwaardige opera, Dido and Aeneas, geskryf, asook vyf semi-operas, een term wat deur Roger North bekend gemaak is om te verwys na 'n soort musiekteater waarin daar ook gesproke teks voorkom - in werklikheid 'n opvolger van die masque (gemaskerde bal). Hierdie semi-operas is The Prophetess, or the History of Dioclesian, King Arthur, or the British Worthy, The Fairy Queen, The Indian Queen, en The Tempest, or the Enchanted Isle. Die meeste van hierdie werke word tans maar selde uitgevoer, behalwe vir Dido and Aeneas op teks van die Ier Nahum Tate, die latere Poet Laureate. Honderde liedere, waaronder vele op tekste van Abraham Cowley en 'n aantal van die jonge William Congreve, is pas in die laaste dekades onder die stof uitgehaal, grotendeels danksy die toewyding van die kontratenoor Alfred Deller. Purcell het ook 'n groot aantal dikwels onwelvoeglike drinkliedere, die sogenaamde catches, gekomponeer; hiervan is Pox on you die berugste, met die beroemde winde- en boerverwerking. In 1695, die jaar van sy dood, het hy musiek vir die roudiens van Koningin Maria geskryf.

Purcell se vriendskap met die digter John Dryden het gereeld tot buitengewoon indrukwekkende en vrugbare samewerking tussen die twee gelei. Só het hierdie samewerking die teks vir die patriotiese semi-opera, King Arthur, or the British Worthy, gelewer, wat ontelbare klassieke arias oplewer en eweneens verskriklik snaakse scenes met bytende satire bevat het.

Sy verskillende Odes for Saint Cecilia's Day, soos Welcome to all the Pleasures en Hail! Bright Cecilia, geniet teenwoordig 'n hernieude belangstelling en word van ál sy odes die gereeldste uitgevoer. Hulle val op deur 'n sterk melankoliese gemoedsstemming, afgewissel met swaar bombastiese kooreffekte. Purcell het ook die trompet, wat voorheen slegs vir militêre musiek gebruik is, in die teater bekend gestel.