MIV/vigs in Suid-Afrika

Lêer:Don't Abuse Children sign in South Africa.jpeg

Muurkuns in Suid-Afrika versprei die boodskap oor vigs

MIV/vigs in Suid-Afrika is ’n onrusbarende gesondheidskwessie, omrede daar aangevoer word dat meer mense met vigs in Suid-Afrika besmet is as enige ander land ter wêreld.

Die 2007 UNAIDS-verslag bereken dat 5 700 000 Suid-Afrikaners met MIV/vigs besmet is, altans net onder 12% uit ’n bevolking van 48 miljoen mense . Die getal geïnfekteerde lyers is in omvang groter as enige ander land ter wêreld. Die ander vyf lande wat bo-aan die ranglys is met die hoogste MIV/vigs voorkoms, is almal buurlande van Suid-Afrika.

In 2007 het slegs 28% van Suid-Afrikaners wat aan MIV/vigs ly teenretrovirale behandeling ondergaan. In 2004, 2005 en 2006 was die syfer onderskeidelik 4%, 15% en 21%.

In 2007 het sowat 350 000 Suid-Afrikaners aan MIV/vigs gesterf. In 2001 het die syfer op 180 000 gestaan .

Hoewel die besmettingskoers onder volwassenes in Suid-Afrika steeds hoog bly, toon daar ’n afwaartse neiging onder tienderjariges. Die MIV/vigs-voorkomssyfers onder die 15 tot 19-jarige ouderdomsgroep is in 2005, 2006 en 2007 as onderskeidelik 16%, 14% en 13% opgeteken .

Voorkoms

Volgens die Suid-Afrikaanse Geesteswetenskappe Navorsingsraad is daar na raming 10,9% van Suid-Afrikaners wat aan MIV/vigs ly .

Onder geslag

MIV/vigs word die meeste onder vroue van alle ouderdomsgroepe onder die ouderdom van 40 bevind. ’n Benaderende skatting weerspieël dat 4 uit elke 5 mense wat tussen die ouderdom van 20 tot 24 met die MIV/vigs-virus besmet is, vroue is, terwyl slegs een-derde van mans tussen die ouderdom van 25 tot 29 MIV/vigs onder lede het. Hoewel die voorkoms van vigs oor die algemeen meer onder vroue voorkom, maak vroue slegs 1 uit elke 6 van die vigslyers uit wat meer as een seksmaat het .

’n Rapsie meer as 50% van Suid-Afrikaners wat seksueel aktief is het al ten minste eenkeer ’n MIV/vigs-toets ondergaan. Hierdie statistiek is onder sowel mans as vroue naastenby eweredig versprei .

In 2008 was die lewensverwagting by geboorte 41 jaar vir mans en 46,5 jaar vir vroue.

Onder swanger vroue

Die voorkoms van MIV onder swanger vroue is die hoogste in die volkryke KwaZulu-Natal (37%) en die laagste in die Wes-Kaap (13%), Noord-Kaap (16%) en Limpopo-provinsie (18%). In die ander vyf provinsies (die Oos-Kaap, Vrystaat, Gauteng, Mpumalanga en Noordwes) is ten minste 26% van swanger vroue wat klinieke vir aanstaande moeders in 2006 besoek het MIV-positief getoets.

Die jongste MIV-data wat by klinieke vir aanstaande moeders verkry is, doen aan die hand dat MIV-besmettingsvlakke aan die afneem is, deurdat die voorkoms van MIV in swanger vroue 30% in 2005 getoon het, 29% in 2006 en 28% in 2007. Die daling in die persentasie MIV-besmette jong swanger vroue tussen die ouderdom van 15 en 24 dui op ’n moontlike afname in die getal jaarlikse nuwe infeksies.

Onder ouderdomme

Tussen 2005 en 2008 het die getal ouer tieners met MIV/vigs met amper die helfte verminder . Tussen 2002 en 2008 het die voorkoms onder Suid-Afrikaners bo 20-jarige ouderdom toegeneem, terwyl die syfer vir diegene onder 20 jaar oor dieselfde tydperk ietwat gedaal het .

Kondome word die meeste onder die jeug en die minste onder die ouer garde gebruik. Meer as 80% van mans en 70% van vroue onder 25 jaar gebruik kondome, terwyl meer as die helfte van die mans en vroue van tussen 25 en 49 beweer dat hulle kondome gebruik .

Meer as 90% van jong volwassenes en meer as 80% van ouer volwassenes is ten volle van die waarheid rakende MIV/vigs toegelig. Landsburgers bo 50-jarige ouderdom dra die minste kennis van MIV/vigs – minder as twee-derdes van hulle ken die waarheid rondom hierdie siekte .

Onder provinsies

In 2008 was meer as die helfte (55%) van alle Suid-Afrikaners wat met MIV besmet is in KwaZulu-Natal en Gauteng woonagtig .

Tussen 2005 en 2008 het die getal mense wat met MIV/vigs besmet is regoor Suid-Afrika gestyg, behalwe in KwaZulu-Natal en Gauteng. KwaZulu-Natal het egter nog steeds die hoogste besmettingskoers in die land – 15,5%. In die provinsie met die laagste besmettingskoers, die Wes-Kaap, het die hoeveelheid mense wat met vigs besmet is tussen 2005 en 2008 verdubbel .

Die gebruik van kondome het in al die provinsies tussen 2002 en 2008 tweevoudig vermeerder. Die twee provinsies waar die kondome die minste in 2002 gebruik is, was weereens die provinsies wat ook die minste kondome in 2008 gebruik het, naamlik die Noord-Kaap en Wes-Kaap.

Die voorkoms van MIV/vigs onder Suid-Afrikaners wat seksueel aktief verkeer, lui volgens provinsie as volg:

• KwaZulu-Natal: 25,8%
• Mpumalanga: 23,1%
• Vrystaat: 18,5%
• Noordwes: 17,7%
• Gauteng: 15,2%
• Oos-Kaap: 15,2%
• Limpopo: 13,7%
• Noord-Kaap: 9,2%
• Wes-Kaap: 5,3%

Algemeen

Volgens Patrick MacGoey van Suid-Afrika se Chris Hani Baragwanath-hospitaal, die grootste hospitaal ter wêreld, is “moontlik 50 tot 80 persent van ons pasiënte met MIV besmet” .

Ekonomiese Impak

Hoofartikel: Invloed van vigs op die ekonomie

’n Vergelyking wat in 2003 deur die resultate van vier voorspellingsmetodes gemaak is, het die verskil tussen ’n MIV/vigs-scenario teenoor ’n nie-MIV/vigs-scenario vir die jaarlikse groeikoerse tussen 2002 en 2015 voorspel. Luidens die navorsing sou die werklike groei in die Bruto Binnelandse Produk met 0,6 persentasiepunte laer wees sou MIV/vigs nie bestaan het nie, maar die BBP-groeikoers per hoof sou 0,9 persentasiepunte hoër wees. Die toename in die bevolking sou met 1,5 persentasiepunte gedaal het en die groei in die arbeidsmag sou 1,2 persentasiepunte laer wees, maar die werkloosheidskoers sou wel ook 0,9 persentasiepunte laer gewees het.

Die Suid-Afrikaanse tak van Daimler-Chrysler het uit hul 2002-begroting bereken dat die MIV/vigs-verwante uitgawes gelykstaande is aan 4% van die totale som salarisse wat in Suid-Afrika uitbetaal is. In 2000 het Suid-Afrika se tweede grootste maatskappy, Sasol, te kenne gegee dat 15% van hul plaaslike arbeiders MIV-positief is, waarvan 11% aan vigs ly. Volgens die hoofuitvoerende beampte van Suid-Afrika se grootste maatskappy, SAB Miller, sluit die algehele onkostes van MIV/vigs die toename van afwesighede, ingekorte produktiwiteit, en die verhoogde omset- en mediese kostes in .

Bewusmakingsveldtogte

Die vier hoof MIV/vigs-bewusmakingsveldtogte in Suid-Afrika is Khomanani (wat deur die staat befonds word), LoveLife (hoofsaaklik privaat befonds), Soul City (’n televisiedrama-reeks vir volwassenes) en Soul Buddys (’n televisiereeks vir tieners) . Soul City en Soul Buddys is die suksesvolste bewusmakingsveldtogte wat van stapel gestuur is, hoewel albei veldtogte ’n effense afname in doeltreffendheid tussen 2005 en 2008 getoon het. Van al bogenoemde veldtogte is Khomanani die minste suksesvol, hoewel die doeltreffendheid daarvan met meer as 50% tussen 2005 en 2008 verbeter het.

Vigswesies en huishoudings met kinders aan die hoof

In Suid-Afrika word ’n weeskind omskryf as ’n kind wie een of beide van sy biologiese ouers aan die dood afgestaan het. In 2005 was daar 3,5 miljoen soortgelyke weeskinders in Suid-Afrika, waarvan 500 000 beide hul biologiese ouers oorleef het. In 2007 was daar na berekening 1 400 000 weeskinders in Suid-Afrika wat weesgelaat is as ’n direkte nagevolge van MIV/vigs.

Data van 2007 dui op 150 000 kinders wat in 79 000 huise bly met kinders aan die hoof daarvan. ’n Huishouding wat deur ’n kind bestuur word, word in Suid-Afrika omskryf as ’n huishouding waar ’n persoon jonger as 17 jaar vir ’n tydperk van ten minste 4 nagte per week teenwoordig is. Daar is in 2008 bevind dat daar te min bewyse is om MIV/vigs aan sulke huishoudings se bestaan te koppel. Huishoudings met kinders aan die hoof, beslaan 0,7 % van alle kinders en 0,5 % van alle huishoudings in 2007, waarvan die syfers min of meer dieselfde as in 2002 gebly het.

Gepaardgaande besmetting met tering

In 2007 is daar tot die gevolgtrekking gekom dat een-derde van MIV-lyers TB (tuberkulose) in hul leeftyd sal opdoen. Hoewel nie alle pasiënte met TB vir MIV getoets is nie, is 40% van TB-lyers in 2006 vir MIV getoets. Vanaf 2002 het die regering dit sy beleid gemaak om alle nuwe voorvalle van TB vir MIV-besmetting te toets.

Ewenwel seksueel oordraagbare infeksies deel van die staat se MIV/vigs-programme uitmaak, soos dit in die meeste lande voorkom, gaan die voorkoming van MIV/vigs in Suid-Afrika met die voorkoming van tering hand aan hand. Die meeste lyers wat aan MIV-verwante oorsake omkom, sterf aan TB en soortgelyke siektes. Trouens, die Departement van Gesondheid se voorkomingsprogram staan juis as die “Nasionale MIV en Vigs en TB-program” bekend. Ooreenkomstig die Verenigde Nasies se voorskrifte, het Suid-Afrika ook ’n “MIV en Vigs en SOI-Strategiese Plan” uiteengesit.

Geskiedenis van MIV/vigs in Suid-Afrika

Vigs is in 1983 vir die eerste keer in Suid-Afrika by twee pasiënte gediagnoseer. Die eerste opgetekende sterfte aan vigs het in 1983 plaasvind. Teen 1986 was daar 46 opgetekende vigsgevalle. Teen 2000 is daar beweer dat, voor 1990, slegs 5% van die werklike besmetting en 1% van sterftes aan vigs aangemeld is. Voor 1990 het vigs meer algemeen onder homoseksuele mense voorgekom. Teen 1990 was minder as 1% van Suid-Afrikaners met vigs besmet. Teen 1996 het die syfer rondom 3% gestaan en teen 1999 is 10% bereik. Vigs het teen 1995 as ’n pandemie begin uitkring.

1986: Die eerste Vigs-adviesraad

In 1985 het die Suid-Afrikaanse regering die land se eerste vigs-adviesraad op die been gebring.

1990: Die eerste voorgeboortelike opnames

Die eerste nasionale voorgeboortelike opnames vir MIV-toetse het in 1990 bevind dat 0,8% van swanger vroue MIV-positief is. Daar is geskat dat tussen 74 000 en 120 000 Suid-Afrikaners met MIV saamleef. Voorgeboortelike opnames is voorts jaarliks uitgereik.

1993

Die MIV-voorkomskoers onder swanger vroue het in 1993 4,3% bereik. In hierdie jaar het die Nasionale Departement van Gesondheid aangekondig dat die hoeveelheid opgetekende MIV-besmetting oor die afgelope twee jaar met 60% gestyg het, en dat daar verwag is dat die syfer in 1993 sou verdubbel.

1995

In Augustus 1995 het die Departement van Gesondheid ’n R14,27 miljoen-kontrak aangegaan om ’n opvolg van die musiekblyspel, Sarafina, wat sou handel oor vigs wat jong mense raak, op die planke te bring. Hierdie projek het onder omstredenheid gebuk gegaan en is in 1996 laat vaar.

Vanaf 6 tot 10 Maart 1995 is die 7de Internasionale Konferensie vir MIV/vigs-lyers in Kaapstad aangebied, en is deur Adjunkpresident Thabo Mbeki geopen.

1996

Daar is in Januarie 1996 besluit dat Suid-Afrika se nasionale sokkerspan, Bafana-Bafana, die vigs-bewusmakingsveldtog sou steun deur rooi lintjies by al hulle openbare verskynings tydens die Afrika Nasiebeker-toernooi te dra.

Op 5 Junie 1996 het die Suid-Afrikaanse Minister van Gesondheid, Nkosazana Zuma, die 11de Internasionale Konferensie oor Vigs te Vancouver toegespreek:

Die meeste mense wat met MIV besmet is in Afrika woonagtig, waar terapie wat uit ’n kombinasie van duur teenretrovirale middels bestaan buite die kwessie is.

1997

Die Suid-Afrikaanse regering se Departement van Gesondheid het in Februarie 1997 hul ondersteuning aan die omstrede vigsmiddel, Virodene, verdedig:

Die ‘mengeldrankies’ wat beskikbaar is [vir die behandeling van MIV/vigs] is buite die bereik van die meeste pasiënte [selfs in ontwikkelde lande].

Die parlement het voorheen ’n ondersoek rondom die prosedures van die kliniese proefnemings van die middel ingestel.

2000: Die Vigs 5-jaarplan

In 2000 het die Departement van Gesondheid ’n 5-jaarplan uiteengesit om MIV, vigs en seksueel oordraagbare infeksies te beveg. Die Nasionale Vigsraad (SANAC) is in die lewe geroep om oor hierdie ontplooiing toesig te hou.

Demografie

Volgens die Nasionale MIV en Sifilis Voorgeboortelike Sero-voorkoms Opname van 2005 en 2007, het die jaarlikse persentasie swanger vroue met MIV soos volg getoon:

Jaar:	1990	1991	1992	1993	1994	1995	1996	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Persentasie:	0,7	1,7	2,2	4,0	7,6	10,4	14,2	17,0	22,8	22,4	24,5	24,8	26,5	27,9	29,5	30,2	29,1	28,0

Volgens die 2006-opname deur die Suid-Afrikaanse Departement van Gesondheid, is 13,3% uit 9 950 Afrikane wat ondervra is met MIV besmet. Uit 1173 Blankes is 0,6% met MIV besmet. Hierdie syfers is in 2008 deur ’n 2008-opname van die Geesteswetenskappe Navorsingsraad bevestig, waar bevind is dat ’n besmettingskoers onder Afrikane 13,6 % beslaan, 1,7% onder Bruinmense, 0,3% onder Indiërs en 0,3% onder Blankes.

In 2007 is daar beraam dat tussen 4,9 en 6,6 miljoen uit 48 miljoen Suid-Afrikaners uit alle ouderdomsgroepe met MIV (Menslike Immuniteitsgebrekvirus) besmet is, wat die virus is wat vigs (Verworwe Immuniteitsgebreksindroom) veroorsaak.

Vigsontkenning in Suid-Afrika

2000

President Mbeki het op 9 Julie 2002 die Internasionale Vigskonferensie in Durban met ’n toespraak geopen wat nie oor MIV of vigs gehandel het nie, maar oor die uiterste armoede wat in Afrika woed. In sy toespraak het hy toegegee dat immuniteitsgebrek ’n groot vraagstuk in Afrika is, maar dat ’n mens nie alle immuniteitsgebrek-verwante siektes alleenlik aan ’n enkele virus kan toeskryf nie.

Op 4 September 2000 het President Thabo Mbeki gedurende ’n onderhoud met die Time-tydskrif (Suid-Afrikaanse uitgawe) erken dat MIV die oorsaak van vigs is, maar het die mening gelug dat MIV nie as die enigste oorsaak van immuniteitsgebrek gereken kan word nie:

…die opvatting dat immuniteitsgebrek slegs deur ’n enkele virus opgedoen word, kan nie onderskraag word nie. As jy eers aanvoer dat immuniteitsgebrek van daardie virus verwerf word, sou jou antwoord dan teenretrovirale middels wees. Maar sou jy aanvaar dat daar ’n verskeidenheid van redes kan wees…dan kan jy ’n veelomvattender benadering tot behandeling kry.

President Mbeki het op 20 September 2000 terugvoering op ’n vraag in die parlement oor sy sieninge gegee:

Alle MIV/vigs-programme van hierdie regering is op die tesis gegrond dat MIV vigs veroorsaak. [Maar…] kan ’n virus ’n sindroom veroorsaak? Die kan nie, omrede ’n sindroom ’n groep siektes is wat uit verworwe immuniteitsgebrek voortspruit. Inderdaad, MIV dra by [tot die ineenstorting van die immuunstelsel], maar ander dinge dra ook by.

2001

Die staat het in 2001 ’n span wetenskaplikes aangestel, insluitend vigs-ontkenners, om oor die saak terugvoering te gee. ’n Verslag het alternatiewe behandeling vir MIV/vigs voorgestel, maar die Suid-Afrikaanse regering het aangevoer dat, indien geen alternatiewe wetenskaplike bewyse op die tafel gebring word nie, hul beleid steeds op die MIV-veroorsaak-vigs-teorie geskoei sou word.

2006

Al die moeite wat in die stryd gewerp is om MIV/vigs te behandel, is deur die houding wat die regering openbaar het in gedrang gebring. Die Minister van Gesondheid, Manto Tshabalala-Msimang, het ’n dieet bestaande uit knoffel, olyfolie en suurlemoen aanbeveel om van vigs te genees. Ondanks die baie wetenskaplikes en politieke amptenare wat klagtes ingedien het om haar uit die pos te lig, het sy eers uit haar amp getree toe Mbeki as president uitgetree het.

President Mbeki en Gesondheidsminister Tshabalala-Msimang het in Augustus 2007 die Adjunkminister van Gesondheid, Nozizwe Madlala-Routledge, ontslaan. Madlala-Routledge was hoogaangeskrewe onder medici en vigsaktiviste gewees. Ewenwel sy amptelik weens korrupsie afgedank is, is daar bespiegel dat sy afgedank is omrede sy soos die hoofstroom geglo het dat vigs met MIV verband hou.

Hoewel President Mbeki se regering hul suksesvol teen ’n regsaksie verdedig het (waar transnasionale artsenykundige maatskappye hul in 2001 teen ’n wet wat goedkoop plaaslik-vervaardigde medisyne toelaat, soos teenretrovirale middels, tot die hof gewend het), het die staat se vervaardiging en verspreiding van teenretrovirale middels teen ’n slakkegang verloop. Die Suid-Afrikaanse Hooggeregshof het in 2002 die regering beveel om Nevirapine aan swanger vroue beskikbaar te stel om moeder-na-kind-oordrag van MIV te voorkom, nadat drukgroepe, soos die Treatment Action Campaign, ’n aksie ingestel het.

Hoewel internasionale medisyne-maatskappye goedkoop of gratis teenretrovirale middels aangebied het, was die Departement van Gesondheid steeds huiwerig oor hoe vigspasiënte van behandeling voorsien sou word. Die regering het eers in November 2003 dit goedgekeur om ’n plan uiteen te sit om teenretrovirale behandeling aan die publiek beskikbaar te stel. Voor 2003 kon Suid-Afrikaners met MIV in die privaatsektor deur hul mediese skemas wel behandeling vir verdere besmettings ontvang, maar kon nie toegang tot teenretrovirale middels verkry nie.

Eksterne skakels

• (en) AIDSPortal Suid-Afrikaanse bladsy – jongste navorsing, riglyne en gevallestudies
• (en) NewsHour: MIV/vigs en TB Suid-Afrika

Hierdie artikel is oorspronklik vertaal vanaf die / Engelse Wikipedia-artikel, [1].