Poema: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
k Skakel toegevoeg
No edit summary
Lyn 19: Lyn 19:
| range_map_caption = Verspreiding van die poema
| range_map_caption = Verspreiding van die poema
}}
}}

Die ''' poema ''' ('' Puma Concolor ''), voorheen bekend as ''' bergleeu ''', is ’n [[soogdier]] uit die Felidae-familie, wat eie aan die Amerikas voorkom. Hierdie groot, enkellopende katsoort het die grootste omvang gebied uit alle groot wilde landsoogdiere aan die Westelike Halfrond, <ref name="diet"/> wat vanaf Yukon in [[Kanada]] tot die suidelike [[Andes|Andesgebergte]] van [[Suid-Amerika]] strek. As ’n aanpasbare, algemene spesie, hou die poema bykans in elke groot [[Amerika|Amerikaanse]] habitat. Die poema kan uitgeken word aan sy groot, katagtige voorkoms, met 'n egalige geelbruin pels en lang stert. ’n Volwasse poema se stert kan nagenoeg een meter lank word; wat sowat ’n derde tot die helfte van sy liggaamslengte beslaan. Dit is die tweede swaarste kat op die twee vastelande, naas die jaguar. Afgesien van die poema se bonkige voorkoms, is hy die meeste aan die kleiner katsoorte verwant.
Die '''poema ''' (''Puma Concolor''), voorheen bekend as '''bergleeu''', is ’n [[soogdier]] uit die Feliae-familie, wat eie aan die Amerikas voorkom. Hierdie groot, enkellopende katsoort het die grootste omvang gebied uit alle groot wilde landsoogdiere aan die Westelike Halfrond, <ref name="diet"/> wat vanaf Yukon in [[Kanada]] tot die suidelike [[Andes|Andesgebergte]] van [[Suid-Amerika]] strek. As ’n aanpasbare, algemene spesie, hou die poema bykans in elke groot [[Amerika|Amerikaanse]] habitat. Die poema kan uitgeken word aan sy groot, katagtige voorkoms, met 'n egalige geelbruin pels en lang stert. ’n Volwasse poema se stert kan nagenoeg een meter lank word; wat sowat ’n derde tot die helfte van sy liggaamslengte beslaan. Dit is die tweede swaarste kat op die twee vastelande, naas die jaguar. Afgesien van die poema se bonkige voorkoms, is hy die meeste aan die kleiner katsoorte verwant.


Die poema, wat meestal teen dagbreek en sononder aktief is, is ’n doeltreffende jagter wat sy prooi óf voorlê óf bekruip en dan bespring. Die dieet bestaan uit ’n groot verskeidenheid hoefdiere, waaronder takbokke, elk, Amerikaanse eland (''moose''), dikhoringskaap, sowel as beeste, perde en skape, veral in die noordelike dele van die Amerikas, ten prooi geval word. Nieteenstaande sal daar ook jag gemaak word op klein [[insek|insekte-]] en knaagdierspesies. Hierdie katsoort verkies habitatte met digte onderbos en rotsagtige gebiede om hul prooi beter te bekruip, maar sal ook tuis in die oop veld wees. Die poema is territoriaal van aard, en word in lae bevolkingsdigthede aangetref. Territoriumgroottes hang grotendeels af van die terrein, plantegroei en die hoeveelheid prooi wat voorkom. Hoewel dit ’n groot roofdier is, is die poema nie noodwendig die dominante spesie in sy tuisgebied nie – daar moet onder andere om prooi meegeding word met ander roofdiere soos die jaguar, [[wolf]], swartbeer en die grysbeer.
Die poema, wat meestal teen dagbreek en sononder aktief is, is ’n doeltreffende jagter wat sy prooi óf voorlê óf bekruip en dan bespring. Die dieet bestaan uit ’n groot verskeidenheid hoefdiere, waaronder takbokke, elk, Amerikaanse eland (''moose''), dikhoringskaap, sowel as beeste, perde en skape, veral in die noordelike dele van die Amerikas, ten prooi geval word. Nieteenstaande sal daar ook jag gemaak word op klein [[insek|insekte-]] en knaagdierspesies. Hierdie katsoort verkies habitatte met digte onderbos en rotsagtige gebiede om hul prooi beter te bekruip, maar sal ook tuis in die oop veld wees. Die poema is territoriaal van aard, en word in lae bevolkingsdigthede aangetref. Territoriumgroottes hang grotendeels af van die terrein, plantegroei en die hoeveelheid prooi wat voorkom. Hoewel dit ’n groot roofdier is, is die poema nie noodwendig die dominante spesie in sy tuisgebied nie – daar moet onder andere om prooi meegeding word met ander roofdiere soos die jaguar, [[wolf]], swartbeer en die grysbeer.

Wysiging soos op 19:47, 1 Junie 2010

Poema
Lêer:Mountain lion.jpg
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:
Animalia
Filum:
Chordata
Klas:
Mammalia
Orde:
Carnivora
Familie:
Felidae
Genus:
Puma
Spesie:
P. concolor
Binomiale naam
Puma concolor
(Linnaeus, 1771)
Verspreiding van die poema

Die poema (Puma Concolor), voorheen bekend as bergleeu, is ’n soogdier uit die Feliae-familie, wat eie aan die Amerikas voorkom. Hierdie groot, enkellopende katsoort het die grootste omvang gebied uit alle groot wilde landsoogdiere aan die Westelike Halfrond, [2] wat vanaf Yukon in Kanada tot die suidelike Andesgebergte van Suid-Amerika strek. As ’n aanpasbare, algemene spesie, hou die poema bykans in elke groot Amerikaanse habitat. Die poema kan uitgeken word aan sy groot, katagtige voorkoms, met 'n egalige geelbruin pels en lang stert. ’n Volwasse poema se stert kan nagenoeg een meter lank word; wat sowat ’n derde tot die helfte van sy liggaamslengte beslaan. Dit is die tweede swaarste kat op die twee vastelande, naas die jaguar. Afgesien van die poema se bonkige voorkoms, is hy die meeste aan die kleiner katsoorte verwant.

Die poema, wat meestal teen dagbreek en sononder aktief is, is ’n doeltreffende jagter wat sy prooi óf voorlê óf bekruip en dan bespring. Die dieet bestaan uit ’n groot verskeidenheid hoefdiere, waaronder takbokke, elk, Amerikaanse eland (moose), dikhoringskaap, sowel as beeste, perde en skape, veral in die noordelike dele van die Amerikas, ten prooi geval word. Nieteenstaande sal daar ook jag gemaak word op klein insekte- en knaagdierspesies. Hierdie katsoort verkies habitatte met digte onderbos en rotsagtige gebiede om hul prooi beter te bekruip, maar sal ook tuis in die oop veld wees. Die poema is territoriaal van aard, en word in lae bevolkingsdigthede aangetref. Territoriumgroottes hang grotendeels af van die terrein, plantegroei en die hoeveelheid prooi wat voorkom. Hoewel dit ’n groot roofdier is, is die poema nie noodwendig die dominante spesie in sy tuisgebied nie – daar moet onder andere om prooi meegeding word met ander roofdiere soos die jaguar, wolf, swartbeer en die grysbeer. Dit is ’n seldsame kat wat gewoonlik die mens probeer ontwyk. Die aanvalle op mense kom selde voor, ondanks ’n onlangse toename. [3]

Vanweë die oormatige jag en menslike ontwikkeling wat sedert die Europese kolonisering van Amerika inbreuk op die poema se habitat gemaak het, het die bevolkingsgetalle in die meeste dele van die oorspronklike tuisgebied gekrimp. Die poema is veral aan die oostelike Noord-Amerika uitgeroei, met ’n afsonderlike onderbevolking wat in Florida oorleef het. Ooggetuienis beweer dat die dier besig is om in sy voormalige oostelike tuisgebied, waaronder Maine en Noord-Michigan[4][5], terug te neem. In Noord-Amerika is die poema inheems aan Wes-Kanada (veral Brits-Columbië en Yukon), Washington, Oregon en Noord-Carolina. Oregon op sigself is die tuiste vir meer as 5 000 poemas, met die hoogste voorkoms in die Blue-gebergte in die noordoostelike gedeelte van die staat en in die suidwestelike Cascade-reeks. Hul vernaamste prooi bestaan hier uit takbokke, hoewel wasbere, elke, dikhoringskape en ander soogdiere en voëls ook as voedsel dien.


Benaming en naamverklaring

Slapende poema

Omrede die poema so wydverspreid voorkom, dra hierdie dier verskeie name, inheemse mitologiese en hedendaagse verwysings saam met hom. Cougar, puma en mountain lion word die meeste in die Engelse taal gebruik, hoewel ander name soos catamount, panther, mountain screamer en painter ook soms gebesig word. Woordeboekskrywers beskou painter as ’n merendeels hoog-suidelike VSA taalvariant van panther[6], hoewel die volksetimologie aanvoer dat die tipiese donker stertpunt ’n skilderkwas versinnebeeld. Die poema hou die Guinness World Record vir die dier met die meeste aantal benaminge – met oor die 40 name, slegs in Engels alleenlik, op sy kerfstok. [7]

"Cougar" kan vanaf die Portugese çuçuarana, deur Frans, vanaf die oorspronklike Tupi-woord ontleen wees. Die huidige Brasiliaanse vorm is suçuarana. Dit kon ook vanuit Guarani as guaçu ara of guazu ara ontleen wees.

"Puma" ken sy oorsprong deur Spaans vanuit die Quechua-taal. [8][9][10]

Klassifikasie en ewolusie

Die poema is die grootste spesie onder die kleiner katsoorte. Dit word onder die subfamilie Felinae ingedeel, hoewel sy bonkige trekke met dié van die groot katte uit die subfamilie Pantherinae ooreenstem. [11] Die Felidae-familie het na bewering sy oorsprong sowat 11 miljoen jaar gelede in Asië gehad. Taksonomiese navorsing word grootliks op mitochondriese DNS-ontleding geskoei, [12] omrede die katfossiele wat opgediep is maar aan die skraal kant is. [13] Daar is wel beduidende sekerheid rakende die tydperk waarin die oerspesies voorgekom het.

Afgesien van die poema se bonkige voorkoms, is hy die naaste aan die kleiner katsoorte verwant.

In die nuutste genomiese navorsing oor die Felidae, het die algemene voorsaat van die huidige Leopardus, Lynx, Puma, Prionailurus en Felis-afstammelinge sowat 8 tot 8,5 miljoen jaar gelede na die Amerikas oor die Beringlandbrug getrek. Die afstammelinge het gevolglik in hierdie volgorde voortgespruit. [13] Die Noord-Amerikaanse katsoorte het van daar sowat 3 miljoen jaar gelede Suid-Amerika binnegedring, tydens die Groot Amerikaanse Verwisseling, wat met die vorming van die Isthmus van Panama opgevolg is. Die poema is oorspronklik onder die Felis-genus geklassifiseer (Felis concolor), wat dieselfde genus is waaraan die huiskat behoort. Vanaf 1993 word die poema onder Puma ingedeel, saam met die jaguarandi, ’n katsoort wat ’n klein bietjie minder as ’n tiende van die poema se massa uitmaak. Navorsing het bewys dat die poema en jaguarandi die naaste verwant is aan die moderne jagluiperd van Afrika en Wes-Asië, [13][14] hoewel hierdie verband onopgeklaar bly. Daar is al voorgestel dat die jagluiperd-afstammelinge uit die Puma-familie voortgespruit het in die Amerikas (sien Amerikaanse jagluiperd) en na Asië en Afrika teruggetrek het [13][14], terwyl ander navorsing daarop dui dat die jagluiperd se ontstaan in die Ou Wêreld self plaasgevind het. [15] Die uiteensetting van die Felinae-migrasie na die Amerikas bly steeds onduidelik.

Nuutgevonde navorsing toon hoë genetiese verwantskap onder die Noord-Amerikaanse poemabevolkings, wat aan die hand doen dat hulle almal as onlangse nakomelinge vanuit ’n klein voorvaderlike katgroep gespruit het. Culver et al. glo dat die oorspronklike Noord-Amerikaanse Puma concolor-bevolking gedurende die Pleistoseen-uitwissing ongeveer 10 000 jaar gelede uitgesterf het, gesamentlik met ander groot soogdiere soos die Smilodon. Noord-Amerika is toe deur ’n groep Suid-Amerikaanse poemas herbevolk. [14]

Subspesies

Tot en met die laat-1990’s is soveel as 32 subspesies opgeteken. ’n Onlangse genetiese studie van mitochondriese DNS [14] het bevind dat baie van hierdie subspesies te veel ooreenstem om as ’n onderskeie subspesie op molekulêre vlak uitgesonder te word. Uit hierdie navorsing erken die kanonieke Mammal Species of the World (3de uitgawe) ses subspesies, waarvan vyf alleenlik in Latyns-Amerika te vinde is: [11]

Argentynse poema (Puma concolor cabrerae)
wat die vorige subspesies en sinonieme hudsonii en puma (Marcelli, 1922) insluit;
Costa Ricaanse poema (Puma concolor costaricensis)
Noord-Amerikaanse poema (Puma concolor couguar)
wat die vorige subspesies en sinonieme arundivaga, aztecus, browni, californica, coryi, floridana, hippolestes, improcera, kaibabensis, mayensis, missoulensis, olympus, oregonensis, schorgeri, stanleyana, vancouverensis en youngi insluit;
Noordelike Suid-Amerikaanse poema (Puma concolor concolor)
wat die vorige subspesies en sinonieme bangsi, incarum, osgoodi, soasoaranna, sussuarana, soderstromii, sucuacuara en wavula insluit;
Oostelike Suid-Amerikaanse poema (Puma concolor anthonyi)
wat die vorige subspesies en sinonieme acrocodia, borbensis, capricornensis, concolor (Pelzeln, 1883), greeni en nigra insluit;
Suidelike Suid-Amerikaanse poema (Puma concolor puma)
wat die vorige subspesies en sinonieme araucanus, concolor (Gay, 1847), patagonica, pearsoni en puma (Trouessart, 1904) insluit.

Wat betref die Florida panther, wat onder die Noord-Amerikaanse Poema ingedeel is, bly die status onseker. Dit word steeds gereeld onder die subspesie Puma concolor coryi in navorsingswerke aangetoon, wat dié met betrekking op omgewingsbewaring insluit. [16] Culver et al. self het ’n lae mikrosatelliet verskeidenheid in die Florida panther opgemerk, wat moontlik weens inteling toegeskryf kan word. In reaksie op hierdie navorsing het een bewaringsgroep genoem dat die mate waartoe die wetenskaplikes die resultate en voorgestelde taksonomiese verdeling van Culver et al. aanvaar, onbekend is. [17]

Biologie en gedrag

Fisieke eienskappe

Tandformule
Bokaak
 Maler Voorkiestand Slagtand Snytand Snytand Slagtand Voorkiestand Maler
Tande
 1 3 1 3 3 1 3 1
Tande
 1 2 1 3 3 1 2 1
Onderkaak
 Maler Voorkiestand Slagtand Snytand Snytand Slagtand Voorkiestand Maler

Die poema is ’n slanke en ratse kat. Die volwassenes se skouerhoogte is sowat 60 tot 76  cm. Die volwasse poemamannetjies is gemiddeld 2,4  m lank, van neuspunt tot stertpunt, wat tussen 1,5 en 2,75  m kan afwissel. [18][19] Die mannetjies se liggaamsmassa is ongeveer 53 tot 90  kg, met 62  kg as die gemiddelde. Selde sal 120  kg oorskry word. Die wyfies se massa wissel tussen 29 en 64  kg, met ’n gemiddelde van 42  kg. [20][21][22] Die poema se liggaamsbou is die kleinste by die ewenaar en raak geleidelik groter soos daar na die pole beweeg word. [2]

Hoewel poemas trekke van die tipiese huiskat het, is hulle omtrent net so groot soos ’n volwasse mens.

Die kop is rondvormig, met regop ore. Sy kragtige voorbene, nek en kake is goed aangepas om groot prooidiere vas te gryp en te klou. Vyf intrekbare kloue is op die voorpote (die een is ’n valskloutjie) en vier op die agterpote teenwoordig. Die groter voorpote en kloue word ingespan om ’n beter houvas op die prooi te kry. [23]

Poemas kan amper so groot soos jaguars word, maar is minder gespierd en nie so sterk nie. Waar hierdie twee diere se tuisgebiede oorkruis, is die poema geneig om van ondergemiddelde grootte te wees. Die poema is omtrent so swaar soos die luiperd. Ten spyte van sy grootte word hy nie as ’n "groot kat" gereken nie, omrede die poema nie kan brul nie – die aangepaste strottehoof en gaapbeen van die Panthera ontbreek. [24] Die poema kan wel soos die huiskat lae grom-, spoeg- en spingeluide voortbring, sowel as tjirp- en fluitklanke. Sy geskree is welbekend, soos in sommige van die poema se volksname (byvoorbeeld mountain screamer) vermeld word. Tog word hierdie geskree dikwels verkeerdelik toegeskryf as die geluide/geroep van ander diere. [25]

Agterpoot van 'n poema

Die pelskleur van die poema is effekleurig (vandaar die Latynse concolor), maar kan grootliks tussen indiwidue en selfs sibbe verskil. Die pels is kenmerkend geelbruin, maar wissel tot silwergrys of rooierig, met ligter vlekke wat op die ken, keel, bors en binnekante van die ledemate voorkom. Welpies word met spikkels, blou oë en kringe op hul stertjies gebore; [20] jong poemas is vaal met donker kolle wat op hul lieste agterbly. [19] Ongeag van die vele staaltjies wat op die teendeel toon, is daar nog geen oraloor-swart poemas (melanisme) gedokumenteer nie. [26]

Poemas het groot pote en na verhouding die grootste agterpote in die hele katfamilie. [20] Dit stel die kat in staat om ver te spring en kort afstande af te lê. ’n Buitengewone vertikale sprong van 5,4  m is al aangemeld. [27] Horisontale spronge, vanuit ’n staande posisie, kan na bewering tussen 6 tot 12  m ver wees. Die poema kan ’n snelheid van tussen 55 tot 72  km/h behaal, [28] maar sy uithouvermoë perk hom tot kort, vinnige stormlope, eerder as langafstand agtervolgings, in. Dit is ’n ligvoetige klimmer, waardeur hy hom sonder moeite van sy hondagtige mededingers kan ontglip. Ewenwel die poema nie met water vereenselwig word nie, kan hy swem. [29]

Jag en dieet

As ’n suksesvolle, opportunistiese roofdier sal die poema bykans enige dier vreet wat hy kan vang, wat van insekte tot groot hoefdiere (van oor die 500 kg) kan varieer. Soos alle katte is dit ’n karnivoor. Die Gemiddelde Gewig van Gewerwelde Prooidiere (Engels: Mean weight of vertebrate prey (MWVP)) is positief gekorreleer met die poema se gewig (r=0,875) en omgekeerd met die voedselnisruimte van regoor albei Amerikas bereken (r=-0,836). Oor die algemeen is die Gemiddelde Gewig van Gewerwelde Prooidiere minder in gebiede wat nader aan die ewenaar geleë is. Die prooidiere wat hoog op die poema se voorkeurlys is, sluit verskeie takbokspesies in, veral in Noord-Amerika, waar die muildierhert, witsterthert, elk en selfs groot Amerikaanse elande deur die kat platgetrek word. Ander diersoorte sluit dikhoringskape, die wilde perde van Arizona, mak perde en lewende hawe, soos beeste en skape, in. [30] ’n Navorsingsopname oor Noord-Amerika het bevind dat 68% van alle prooidiere wat gevang word, hoefdiere is; takbokke by uitstek. Slegs die Florida panther se dieet is meer gevarieerd, met die bosvark en armadil wat voorkeur geniet. [2]

’n Poema besig om te eet. Poemas is roofdiere wat hul prooi voorlê en dan bespring.

’n Ondersoek wat in die Yellowstone Nasionale Park geloods is, toon dat die elk, gevolg deur die muildierhert, die poema se hoofteikens is – hierdie prooigrondslag word met die park se wolwe meegeding. [31] ’n Studie oor die wintervangste in Alberta (November – April) het bewys dat hoefdiere meer as 99% van die poema se dieet beslaan. Indiwiduele prooiherkenning, wat deur die poema aangeleer word, is al opgemerk, deurdat party poemas selde dikhoringskape sal aanval, terwyl andere ten felste op hierdie diere sal jagmaak. [32]

In die Sentrale en Suid-Amerikaanse tuisgebied van die poema begin die verhouding van antilope in die dieet afneem. Klein tot middelmatige soogdiere word eerder gevang, wat groot knaagdiere, soos die kapibara, insluit. Hoefdiere maak slegs 35% van alle vangste uit, wat sowat die helfte minder as in Noord-Amerika die geval is. Die rede hiervoor kan moontlik toegeskryf word aan die teenwoordigheid van die jaguar. [2] Ander prooisoorte sluit muise, ystervarke en wildehase in. Voëls en klein reptiele word partymaal in die suidelike Amerikas geëet, hoewel dit selde in Noord-Amerika al aangeteken is. [2] Vanweë die poema se groot tuisgebied kan nie al sy prooidiere hier gelys word nie.

Hoewel die poema in staat is om blitsvinnig te hardloop, bekruip hy oor rotslyste en digte onderbos en bome, alvorens daar op die prooidier se rug gespring en ’n verstikkende nekslag toegedien word. Van die kleiner diersoorte se nekke kan gebreek word deur ’n harde byt en die momentum waarop dit op die grond neergeslinger word. [23]

Na raming word een groot hoefdier elke twee weke doodgemaak. Hierdie tydperk verminder aansienlik by wyfies met kleintjies, wat selfs driedaagliks moet jag sodra die poemawelpies amper volwassenheid teen 15 maande bereik het. [20] Die kat sleep die karkas na ’n uitgesoekte plek, versteek dit onder bossies, en keer na ’n paar dae terug om onverstoord verder daaraan te vreet. Oor die algemeen word die poema nie as ’n aasdier beskou nie, omrede hy nie sommer prooi sal verorber wat hy nie self van die gras af gemaak het nie. Tog is daar al op bokkarkasse in Kalifornië geaas, wat doelbewus om navorsingsdoeleindes agtergelaat is. Dit dig ’n meer opportunistiese gedrag aan die poema toe. [33]

Voortplanting en lewensiklus

Die poemawyfie word op 1½ tot 3-jarige ouderdom geslagsryp. Sy sal gewoonlik een werpsel elke twee tot drie jaar regdeur haar vrugbare lewensjare voortbring, [34] hoewel die geboortetussenpose selfs net ’n jaar kan wees. [20] Sy raak vir 8 dae oor ’n 23-dae-siklus bronstig; haar dragtyd is ongeveer 91 dae. [20]Poemawyfies word soms as monogamisties beskou,[28] dog daar is onsekerheid rakende hierdie bewering en veelwywery kan meermale voorkom. [35] Paring geskied kortliks maar herhaaldelik.

Poemawelpies

Slegs die wyfies word by ouerskap betrek. Poemawyfies is heftig beskermend oor hul kleintjies en sal hulle onverskrokke teen ander roofdiere, soos die grysbeer, verdedig. Tussen een en ses welpies word per werpsel gebore; gewoonlik twee of drie. Grotte en alkowe bied beskutting om die welpies in groot te maak. Welpies word blind gebore en is aanvanklik heeltemal van hul ma afhanklik, waarna hulle op 'n ouderdom van omtrent 3 maande gespeen word. Soos hulle groter word sal hulle hul ma op rooftogte vergesel, deur eerstens die moordtoneel te besoek en na sowat 6 maande op eie houtjie klein prooidiere te jag. [34] Volgens statistiek sal slegs een welpie uit die hele werpsel oorleef.[20]

Jeugdiges verlaat hul moeder na so twee jaar om hul eie territoriums te gaan vestig; die poemamannetjies kies al vroeër ’n nuwe heenkome. Navorsing het bewys dat daar ’n hoër sterftekoers onder die poemas heers wat die verste van hul moederlike tuisgebied afdwaal, dikwels weens botsings met ander poemas (intraspesifieke mededinging). [34]

Volgens navorsing in Nieu-Meksiko is die mannetjies beduidend verder as die wyfies uitmekaar verstrooi, wat meer waarskynlik sal bydra tot nie-poema habitat wat uitgebrei word en wat moontlik die meeste verantwoordelik is vir die kern-genevloei tussen die verskillende lappies habitat. [36]

In die poema se natuurlike omgewing is die lewensverwagting tussen 8 tot 13 jaar, wat uitwerk op ’n moontlike gemiddelde van tussen 8 tot 10 jaar. ’n Poemawyfie van ten minste 18-jarige ouderdom is al deur jagters te Vancouver-eiland van kant gemaak. [20] Poemas kan in gevangenskap tot 20 jaar oud word. Een Noord-Amerikaanse poemamannetjie, Scratch, het twee maande kort voor sy 30ste verjaarsdag in 2007 gesterf. [37]Mortaliteitsfaktore wat die poema in die natuur kan beïnvloed, sluit onder meer gebreklikheid, siektes, mededinging met ander poemas, uithongering, ongelukke, sowel as jag deur die mens in. Die katagtige immuniteitsgebrekvirus, ’n inheemse siekte soortgelyk aan vigs, kan ook ’n poema se gesondheid inkort. [38]

Sosiale struktuur en tuisgebied

Soos die meeste ander katsoorte voer die poema ’n alleenlopersbestaan. Waar ’n groep van twee of meer poemas opgemerk word, sal dit gewoonlik ’n poemawyfie met haar welpe wees. Twee volwassenes sal deurgaans slegs gedurende paartyd saamgesien word. Dit is ’n sku skemerdier, wat die meeste om en by rooidag en skemeraand bedrywig is.

Territoriumgroottes wissel grootliks in omvang. Volgens Canadian Geographic is die grondgebied van die mannetjies tussen 150 tot 1 000  km² groot, met die wyfies s’n wat omtrent die helfte hiervan is. [28] Ander bronne vermeld ’n baie kleiner minimumoppervlak van 25  km², sowel as ’n selfs groter maksimumoppervlak van 1 300  km², vir die poemamannetjies. [34] In Texas en die Black Hills van die noordelike Groot Vlaktes, VSA, is daar tuisgebiede nagespoor wat 775  km² oorskry. [39] Die territoriums van die mannetjies kan dié van die wyfies s’n mee oorvleuel of heeltemal omsluit, maar nie met dié van ander mannetjies nie – dit vermy sodoende konflik. Die poemawyfies se territoriums sal mekaar soms effens oorvleuel.

Verwysings

  1. ↑ Caso, A., Lopez-Gonzalez, C., Payan, E., Eizirik, E., de Oliveira, T., Leite-Pitman, R., Kelly, M., Valderrama, C. & Lucherini, M. (2008). Puma concolor. 2008 IUBN Rooi Lys van bedreigde spesies. Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur 2008. Verkry op 22 March 2009. Database-inskrywing regverdig die aanwysing van ‘veilig’
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 J. Agustin Iriarte, William L. Franklin, Warren E. Johnson, and Kent H. Redford (1990). "Biogeographic variation of food habits and body size of the America puma". Oecologia. 85 (2): 185. doi:10.1007/BF00319400. Besoek op 4 April 2007.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  3. ↑ Verwysingfout: Invalid <ref> tag; no text was provided for refs named Med
  4. ↑ http://twitpic.com/od2y4
  5. ↑ http://www.cougarnet.org/bigpicture.html
  6. ↑ "transcription of ''American Heritage Dictionary''". Bartleby.com. Besoek op 8 Maart 2009.
  7. ↑ The Guinness Book of World Records. 2004. p. 49.
  8. ↑ Cougar, Puma and "Jaguar at the Online Etymology Dictionary". Douglas Harper. 2001. Besoek op 6 Augustus 2006.
  9. ↑ ""cougar," Webster's Third New International Dictionary, Unabridged". Merriam-Webster. 2002. Besoek op 21 Mei 2009.
  10. ↑ ""cougar," Oxford English dictionary". Oxford University Press. 1989. Besoek op 21 Mei 2009.
  11. ↑ 11,0 11,1 Wozencraft, W. Christopher (16 November 2005). "Order Carnivora (pp. 532-628)". In Wilson, Don E.; Reeder, DeeAnn M. (reds.). Mammal Species of the World: A Taxonomic and Geographic Reference] (3de uitg.). Baltimore: Johns Hopkins University Press, 2 vols. (2142 pp.). pp. 544–45. ISBN 978-0-8018-8221-0. OCLC 62265494.
  12. ↑ Wade, Nicholas (6 Januarie 2006). "DNA Offers New Insight Concerning Cat Evolution". New York Times. Besoek op 3 Junie 2007. {{cite news}}: Cite has empty unknown parameter: |coauthors= (hulp)
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Johnson, W.E., Eizirik, E., Pecon-Slattery, J., Murphy, W.J., Antunes, A., Teeling, E. & O'Brien, S.J. (6 Januarie 2006). "The Late Miocene radiation of modern Felidae: A genetic assessment". Science. 311 (5757): 73–77. doi:10.1126/science.1122277. PMID 16400146. Besoek op 4 Junie 2007. {{cite journal}}: More than one of |number= en |issue= specified (hulp)AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 14,3 Culver, M. (2000). "Genomic Ancestry of the American Puma" (PDF). Journal of Heredity. 91 (3): 186–97. doi:10.1093/jhered/91.3.186. PMID 10833043. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  15. ↑ Barnett, Ross (9 Augustus 2005). "Evolution of the extinct Sabretooths and the American cheetah-like cat". Current Biology. 15 (15): R589–R590. doi:10.1016/j.cub.2005.07.052. PMID 16085477. Besoek op 4 Junie 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  16. ↑ Conroy, Michael J. (2006). "Improving The Use Of Science In Conservation: Lessons From The Florida Panther" (PDF). Journal of Wildlife Management. 70 (1): 1–7. doi:10.2193/0022-541X(2006)70[1:ITUOSI]2.0.CO;2. Besoek op 11 Junie 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  17. ↑ The Florida Panther Recovery Team (31 Januarie 2006). "Florida Panther Recovery Program (Draft)" (PDF). U.S. Fish and Wildlife Service. Besoek op 11 Junie 2007.
  18. ↑ "Mountain Lion (Puma concolor)". Texas Parks and Wildlife. Besoek op 30 Maart 2007.
  19. ↑ 19,0 19,1 "Eastern Cougar Fact Sheet". New York State Department of Environmental Conservation. Besoek op 30 Maart 2007.
  20. ↑ 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 20,5 20,6 20,7 Nowell, K. and Jackson, P. "Wild Cats. Status Survey and Conservation Action Plan." (PDF). IUCN/SSC Cat Specialist Group. IUCN, Gland, Switzerland. Besoek op 2007-07-27.
  21. ↑ http://animaldiversity.ummz.umich.edu/site/accounts/information/Puma_concolor.html
  22. ↑ http://pick4.pick.uga.edu/mp/20q?search=Puma+concolor
  23. ↑ 23,0 23,1 "Cougar". Hinterland Who's Who. Canadian Wildlife Service and Canadian Wildlife Federation. Besoek op 22 Mei 2007.
  24. ↑ Weissengruber, GE (2002). "Hyoid apparatus and pharynx in the lion (Panthera leo), jaguar (Panthera onca), tiger (Panthera tigris), cheetah (Acinonyx jubatus) and domestic cat (Felis silvestris f. catus)". Journal of Anatomy. Anatomical Society of Great Britain and Ireland. pp. 195–209. doi:10.1046/j.1469-7580.2002.00088.x. Besoek op 20 Mei 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  25. ↑ "About Eastern Cougars". Eastern Cougar Foundation. Besoek op 3 Junie 2007.
  26. ↑ "Black cougar more talk than fact". Tahlequah Daily Press. 1 Februarie 2006. Besoek op 20 Mei 2007. Game Warden: Never in the history of the United States has there ever been, in captivity or in the wild, a documented black mountain lion
  27. ↑ "Mountain Lion (Puma, Cougar)". San Diego Zoo.org. Zoological Society of San Diego. Besoek op 2 April 2007.
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 "Cougars in Canada (Just the Facts)". Canadian Geographic Magazine. Besoek op 2 April 2007.
  29. ↑ "Mountain Lion, Puma concolor". Sierra Club. Besoek op 20 Mei 2007.
  30. ↑ John W. Turner, Jr. and Michael L. Morrison (2008). "Influence of Predation by Mountain Lions on Numbers and Survivorship of a Feral Horse Population". The Southwestern Naturalist Vol. 46, No.2 pp. 183–190. Besoek op 29 Augustus 2008.
  31. ↑ "Wildlife: Wolves". Yellowstone National Park. Besoek op 8 April 2007.
    * Holly Akenson, James Akenson, Howard Quigley. "Winter Predation and Interactions of Wolves and Cougars on Panther Creek in Central Idaho".{{cite web}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
    * John K. Oakleaf, Curt Mack, Dennis L. Murray. "Winter Predation and Interactions of Cougars and Wolves in the Central Idaho Wilderness".{{cite web}}: AS1-onderhoud: meer as een naam (link)
  32. ↑ Ross, R. (1993). "Cougar predation on bighorn sheep in southwestern Alberta during winter". Canadian Journal of Zoology. 75 (5): 771–75. doi:10.1139/z97-098. Besoek op 8 April 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  33. ↑ Bauer, Jim W. (2005). "Scavenging behavior in Puma". The Southwestern Naturalist. 50 (4): 466–471. doi:10.1894/0038-4909(2005)050[0466:SBIP]2.0.CO;2. {{cite journal}}: |access-date= requires |url= (hulp); Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Cougar Discussion Group (27 Januarie 1999). "Utah Cougar Management Plan (Draft)" (PDF). Utah Division of Wildlife Resources. Besoek op 2 Mei 2007. {{cite web}}: Cite has empty unknown parameter: |month= (hulp)
  35. ↑ Matthew Hamilton. "Mountain Lions". University of Wisconsin, Stevens Point. Besoek op 10 Mei 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp)
  36. ↑ Sweanor, Linda (2000). "Cougar Dispersal Patterns, Metapopulation Dynamics, and Conservation" (PDF). Conservation Biology. 14 (3): 798–808. doi:10.1046/j.1523-1739.2000.99079.x. Besoek op 2 Mei 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  37. ↑ "Scratch". Besoek op 21 Augustus 2009.
  38. ↑ Biek, Roman (2003). "Epidemiology, Genetic Diversity, and Evolution of Endemic Feline Immunodeficiency Virus in a Population of Wild Cougars". Journal of Virology. 77 (17): 9578–89. doi:10.1128/JVI.77.17.9578-9589.2003. PMC 187433. PMID 12915571. Besoek op 22 Mei 2007. {{cite journal}}: Onbekende parameter |coauthors= geïgnoreer (hulp); Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
  39. ↑ Mahaffy, James (2004). "Behavior of cougar in Iowa and the Midwest". Dordt College. Besoek op 11 Mei 2007. {{cite web}}: Onbekende parameter |month= geïgnoreer (hulp)
Hierdie artikel is oorspronklik vertaal vanaf die / / Engelse Wikipedia-artikel, [1].
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Poema&oldid=626893"