Roald Amundsen

Lêer:Pole-observation.jpg

Roald Amundsen en sy span doen wetenskaplike waarnemings aan die Suidpool

Roald Engelbregt Gravning Amundsen [ˈɾuːɑl ˈɑmʉnsən] (* 16 Julie 1872 op die plaas Tomta in Borge in Østfold, † waarskynlik 18 Junie 1928) was 'n Noorse poolreisiger. Hy het bekendheid verwerf as leier van die eerste ekspedisie met vier spanlede wat die Suidpool nog voor sy Britse mededinger Robert Falcon Scott op 14 Desember 1911 bereik het en as die ontdekker van die Noordwestelike Deurvaart in 1903.

Saam met sy kollega Nansen was een van die nasionale helde van die vrye Noorweë in die jare ná die onafhanklikwording in 1905. Amundsen was die eerste mens wat sowel die Suid- asook die Noordpool bereik het. Hy het deur die Noordwestelike Deurvaart geseil en was een van die eerstes wat vir sy poolreise gebruik van 'n lugskip gemaak het. In Junie 1928 het hy gedurende 'n reddingsaksie spoorloos verdwyn nadat sy vliegtuig naby Bjørnøya (die Bere-eiland) in Svalbard verongeluk het.

Biografie

Herkoms

Roald Amundsen was die vyfde kind en vierde seun van die skeepseienaar Jens Amundsen en sy vrou Gustava Sahlquist. Sy vader het in die 1850's 'n fortuin met die slawehandel tussen Sjina en Sentraal-Amerika verdien. Gustava Amundsen, die dogter van 'n administratiewe amptenaar wat sestien jaar jonger as haar man was, was eweneens in Sjina woonagtig waar ook hul eerste seun, Jens Ole Amundsen, in 1866 gebore is. Eers daarna het die egpaar na Noorweë teruggekeer en in 'n huis in Hvidsten sowat vyftig kilometer suid van Kristiania (tans Oslo) ingetrek. In 1868 en 1870 is nog twee seuns, Gustav en Leon, gebore. Roald was hul vierde seun wat in 1872 gebore is. Sy naam is Oud-Noors en beteken letterlik "die Glorieryke".