Alba Bouwer

Alba Bouwer was ‘n Afrikaanse kinderboekskryfster, bekende joernalis en maatskaplike werkster in die tweede helfte van die 20ste eeu. Verskeie van haar boeke het die plaaslewe as agtergrond.

Lewensloop

Albertha Magdalena Bouwer (16 Maart 1920 – 5 Oktober 2010) is op ‘n plaas in die distrik Vredefort in die destydse provinsie Oranje-Vrystaat gebore. Haar vader is oorlede toe sy nog ‘n baba was. Ses jaar na haar geboorte hertrou haar moeder en verhuis hulle na ‘n plaas op die oewer van die Renosterrivier. Hier het sy ‘n plaasskool bygewoon. Nadat ook haar stiefvader sterf, verhuis die gesin na die wynplaas by Klein Drakenstein waar haar moeder opgegroei het. Sy het in 1936 aan die Hoër Meisieskool La Rochelle in die Paarl gematrikuleer. Daarna behaal sy ‘n B.A.-graad in Afrikaans, Nederlands en Duits sowel as ‘n onderwysdiploma aan die destydse Hugenote Universiteitskolllege in Wellington. Na 4 jaar as onderwyseres aan die Hoërskool Burgersdorp in die Karoo verskuif sy na die Hoërskool Jan van Riebeeck in Kaapstad. Twee jaar later word sy redaktrise van die vroueblad Huishouding. Van 1948 tot 1950 is sy werksaam by die SAUK as maker van kinderprogramme. Daarna word sy aangestel as adjunkredakteur van die vrouetydskrif Sarie Marais (nou bekend as die Sarie). Hierdie pos beklee sy 13 jaar. Sy was nou gemoeid met die Afrikaanse Christelike Vrouevereniging (ACVV) en was jare lank ‘n bestuurslid en langer as 20 jaar die ondervoorsitter van die organisasie. M.E.R. en Anna Rothmann was deel van haar vriendekring.

Alba Bouwer was eers getroud met Hubert Coetzee, ‘n wewenaar met twee tienerkinders. Hy was die besturende direkteur van Nasionale Pers, die uitgewers van die Sarie. In 1975, ses jaar na die oorlyde van haar eerste man, trou sy met die Riversdalse prokureur Jan Hofmeyr, weereens ‘n wewenaar en met vyf kinders. In 1994 verhuis die Hofmeyr-egpaar na Somerset-Wes. Daar is sy op 5 Oktober 2010 oorlede en op 12 Oktober te Riversdal ter ruste gelê.

Kinderboeke

• Haar eerste en bekendste werk was Stories van Rivierplaas. Dit het aanvanklik as vervolgverhaal in die Sarie Marais verskyn. Dit is gegrond op haar ervarings as kind op die plaas aan die Renosterrivier. Dit het in 1955 verskyn en word al die volgende jaar opgevolg met Nuwe stories van Rivierplaas. Beide boeke bestaan uit afsonderlike verhale en die sameknopende faktor is die karakters wat daarin voorkom, naamlik die Vrystaatse plaasmeisie Alie, ‘n vriendin Lulu (dogter van die Libanese plaaswinkeleienaar) en die wyse Sotho-huisbediende ou-Melitie. Alie vertel van die plaaslewe, kaskenades, natuur, diere en die ander mense op die plaas soos gesien deur die oë van ‘n kind. Daarteenoor staan die reaksie van die ryp en baie ouer swart vrou. Alba Bouwer openbaar die liberaler houding teenoor swartmense as die plaaslike boere omdat haar moeder uit die Boland afkomstig was. Beide boeke is geïllustreer deur Katrine Harries en uitgegee deur Nasionale Boekhandel. Die Rivierplaas-stories word as belangrike bydraes tot die Afrikaanse letterkunde beskou.
• Abdoltjie: ses verhaaltjies oor ‘n Maleiertjie is verhaaltjies oor ‘n Maleierseuntjie. As kinderboek is dit hoog aangeskryf. Die tekeninge in die boek is deur Katrine Harries en die boek is in 1958 uitgegee deur Nasionale Boekhandel.
• Stories van Ruyswyck is in 1963 deur Nasionale Boekhandel gepubliseer. Dis ‘n boek vir meisies en handel oor Alie se dae op hoër skool en die koshuislewe.
• Dirkie van Driekuil word in 1966 deur Tafelberg-uitgewers gepubliseer. Die illustrasies is ook deur Katrine Harries. Alba Bouwer het self hierdie boekie in Duits vertaal.
• Katrientjie van Keerweder. Uitgegee in 1961 deur Tafelberg.
• Vlieg, swaeltjie, vlieg ver. Tafelberg, 1986.
• Stories van Bergplaas verskyn in 1963 en handel oor Alie se lewe op ‘n Bolandse plaas.
• ‘n Hennetjie met kuikens is in 1971 gepubliseer.
• Ienkel Dienkel is ‘n versameling kleuterverse wat in 1980 verskyn.
• Die Alba Bouwer-omnibus verskyn in 1995 by Tafelberg.

Ander werke

In 1992 verskyn by Tafelberg Alba Bouwer se laaste werk getiteld Die afdraand van die dag is kil. Dit is haar enigste roman vir volwassenes en handel oor die gesprek tussen haar moeder en haar tante oor die ouderdom en die dood. Onder die naam Magriet Coetzee skryf sy twee boeke, naamlik Gebede van ‘n vrou in 1973 en Aand van die lewe in 1983. In 1975 versorg sy die fotoboek Afrikaans 100. Saam met Anna Rothmann en Rykie van Reenen maak sy drie versamelbundels uit die werk van M.E.R. Die eerste was ‘n bloemlesing getiteld Kom nader. Dit is opgevolg met twee bundels versamelde briewe onder die titels Familiegesprek (1976) en ‘n Kosbare erfenis (1977). Audrey Blignault en Alba Bouwer publiseer in 1969 ‘n unieke verjaardagalbum Goedgeluk. Dit is geïllustreer deur Katrine Harries en verskyn by Tafelberg. Alba Bouwer vertaal ongeveer 20 bekende boeke uit Duits, Nederlands en Engels in Afrikaans.

Bekronings

In 1959 ontvang Alba Bouwer die Scheepersprys vir Jeuglektuur vir haar Rivierplaas-stories. Die eer val haar weer te beurt in 1965 vir Katrientjie van Keerweder, Stories van Ruyswyck en Stories van Bergplaas. Katrientjie van Keerweder is in 1961 deur die Suid-Afrikaanse Biblioteekvereniging bekroon met die C.P. Hoogenhout-medalje. Hierdie prys vir die beste Afrikaanse kinderboek ontvang sy in 1971 weer vir ‘n Hennetjie met kuikens en in 1983 vir Vlieg, swaeltjie, vlieg ver. Laasgenoemde boek word in 1984 ook bekroon met die MER Prys. Die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns loof in 1987 die Alba Bouwer-prys vir kinderletterkunde uit ter ere van die skryfster. Dit word een maal in die drie jaar uitgereik.

Bibliografie

• www.tafelberg.com
• Die Burger, Vrydag 8 Oktober 2010
• Die Burger, Saterdag 9 Oktober 2010
• Kannemeyer, J.C.: Geskiedenis van die Afrikaanse literatuur, band 2. Kaapstad: Tafelberg, 1983 ISBN 0-86874-175-2
• Blignault, Audrey en Alba Bouwer: Goedgeluk. Kaapstad: Tafelberg,1969. ISBN 0-624-00340-X