Eerste Vryheidsoorlog: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Content deleted Content added
Lyn 31: Lyn 31:
* Die [[Slag van Bronkhorstspruit]]
* Die [[Slag van Bronkhorstspruit]]
* Die [[Slag van Laingsnek]]
* Die [[Slag van Laingsnek]]
* Die [[Slag van Ingogo]], ook bekend as die [[Slag van Skuinshoogte]]
* Die [[Slag van Ingogo]], ook bekend as die ''Slag van Skuinshoogte''
* Die [[Slag van Majuba]]
* Die [[Slag van Majuba]]



Wysiging soos op 12:09, 30 Augustus 2011

Eerste Vryheidsoorlog

Slag van Majuba 1881.
Datum 18801881
Ligging Suid-Afrika
Resultaat Oorwinning van die Boere
Strydende partye
Vlag van Verenigde Koninkryk Verenigde Koninkryk Vlag van Zuid-Afrikaansche Republiek Zuid-Afrikaansche Republiek (Transvaal)
Aanvoerders
Vlag van Verenigde Koninkryk George Pomeroy Colley Vlag van Zuid-Afrikaansche Republiek Piet Joubert
Ongevalle en verliese
Burgerlikes wat omgekom het[meestal Boere]

Die Eerste Vryheidsoorlog was 'n konflik tussen Groot-Brittanje en die Boere van Transvaal, (die Suid-Afrikaanse Republiek). Dit het van Desember 1880 tot Maart 1881 geduur.

Oorsig

Dit het begin nadat Sir Theophilus Shepstone van Groot-Brittanje die Sandrivier-konvensie van 1852 verbreek het deur die Transvaal op 12 April 1877 te annekseer.

Daar was vier botsings en veldslae tussen die Boere en die Britte:

Na Majuba is met vredesonderhandelinge begin en is daar op 21 Maart 1881 'n vredesooreenkoms geteken.

Oorlog

1877 anneksasie

Die oorlog het begin nadat Sir Theophilus Shepstone die Transvaal op 12 April 1877 geannekseer het. Die boere het geprotesteer en die oorlog het daarna uitgebreek.

11 November 1880, Potchefstroom

In November 1880 het die eerste openlike konflik tussen die Boere en Brittanje plaasgevind. PL Bezuidenhoudt het geweier om ekstra fooie te betaal op sy ossewa deur te sê dat hy reeds sy belasting betaal het. Die Britse owerhede het die wa gekonfeskeer. 100 manne onder leiding van Piet Cronje het die wa teruggeneem en aan Bezuidenhout terugbesorg.

20 Desember 1880, Bronkhorstspruit

Kolonel Anstruther se opmars van Lydenburg na Pretoria word by Bronkhorstspruit deur generaal Frans Jouberts met 150 man binne 10 min. vernietigend gestuit – 57 Britte dood, meer as 100 gewond. Boere: 2 dood, 5 gewond. Anstruther sterf.

28 Januarie 1881, Laingsnek

Op die heuwelrug Laingsnek, oos van die berg Majuba in Natal, was 1 500 Boere ingegrawe. Op 28 Januarie 1881 het Generaal Colley met meer as 1 000 man hulle aangeval. Weer eens is die Britte verpletterd verslaan. Gesneuweldes: 83 Britte; 14 Boere. Gewondes: 111 Britte; 27 Boere.

8 Februarie 1881, Ingogo (Skuinshoogte)

Op die ou pad na Newcastle ongeveer 15 km suid van Mount Prospect verslaan genl. Niklaas Smit ‘n "vertoningsmag – bangmaakmag" onverwags suid van die Ingogo op Skuinshoogte. Colley se mag trek deur die nag terug. Boere volg nie op nie. Dooies en gewondes in treurige toestand agtergelaat. 76 Britte dood, 63 gewondes. Boere: 8 dood, 6 gewond.

27 Februarie 1881, Majuba

Slag van Majuba was die mees verwoestende veldslag – nie in omvang nie, maar in krysvernuf en politieke betekenis onberekenbaar groot. Britse ryk is tot in sy fondamente geskud. Transvaal het sy vryheid herwin. Naas Bloedrivier die belangrikste enkele gebeurtenis vir die Afrikanervolk in sy oorlewingstryd. 92 Britte dood, 135 gewond, 53 gevange. Boere: 1 gesneuwel (Bekker), 5 gewond.

Noemenswaardige rolspelers

Generaal Sir George Colley (1835 - 1881) was bevelvoerder van alle Britse magte in Suider-Afrika, Hoë kommissaris van die Britse regering in Suid-Afrika en Goewerneur van Natal. Hy stam uit ‘n Engels-Ierse militêre familie van ‘n hoë stand en is ‘n kleinneef van die Hertog van Wellington. Hy was een van die grootste Britse militêre deskundiges in die 19de eeu. Colley was ook ‘n begaafde kunstenaar: ‘n skilder, ‘n digter en ‘n musikus wat die flautino (fluit) bespeel het.

Daarby kon hy behalwe sy moedertaal ook Frans en Duits praat. As offisier neem hy deel aan die oorloë teen die Xhosas, Sjina, die Ashanti’s (Ghana) en doen diens in Indië.

Generaal Colley sneuwel op Sondag 27 Februarie 1881 bo-op die berg Majuba en is op Mount Prospect, die eertydse terrein van die Britse kamp, begrawe.

Generaal Petrus Jacobus (Piet) Joubert (1831 - 1900) was Kommandant-generaal van die Suid-Afrikaanse Republiek (Transvaal) en die tweede lid van die Driemanskap. Tydens President T F Burgers se besoek aan Europa in 1876 neem hy as staatspresident waar. Saam met Paul Kruger is hy een van die onderhandelaars met die Britse regering oor hulle verbreking van die Sandrivier-Konvensie en om te protesteer teen die Britse anneksasie. As vredeliewende mens word hy teen sy sin as opperbevelvoerder van die Boeremagte gekies. Tog aanvaar hy die pos en verrig sy taak met besondere militêre vernuf. Hy sterf aan natuurlike oorsake gedurende die Tweede Vryheidsoorlog aan siekte.

Mev Hendrina Joubert wat haar man in die Boerekamp besoek het, was een van die eerste persone wat met sonop op Sondagmôre, 27 Februarie, die Britte op die kruin van Majuba opgemerk het.

Generaal Nicolaas Jacobus Smit (1837 - 1896), bevelvoerder by Ingogo en Majuba. Hy was ‘n uitstaande militêre leier. Sy strategie was verstommend suksesvol, veral met die slag van Majuba. Hy geniet groot vertroue onder sy manne. Later is hy volksraadslid vir Ermelo en word in 1887 as vise-president gekies. Internasionaal word hy hoog geroem: Pruise maak hom Ridder van die Rooi Adelaar en in Nederland word hy Kommandeur van die Orde van die Nederlandse Leeu.

Sien ook