Apartheid

Die woord Apartheid dui op 'n toestand van apart, of afgesonder, te wees.

Apartheid in Suid-Afrika

'n Bord wat rassediskriminasie in die Apartheidsjare aangedui het

Die term is in Suid-Afrika verpolitiseer en verwys na 'n politieke stelsel en beleide wat rassediskriminasie bevat, en tussen 1948 en 1994 as amptelike beleid in Suid-Afrika gegeld het. Onder apartheid, is mense van verskillende rasse geskei en is swart mense stemreg binne sogenaamde 'wit' Suid-Afrika ontsê. Implementering van die beleid versoorsaak oneindige leed aan miljoene Suid-Afriklaners deur die gedwonge verskuiwings, beperkings op beweging, indiensnemning en geweldadige onderdrukking van die stryd teen apartheid. Vele ander wette en relings soos die groepsgebiedewet, ontugwet en die wet op aparte geriewe dra by tot die daaglikse vernedering van swart mense.

In 'n manifes van dr D F Malan (leier van die Nasionale Party 1948-1954) op die vooraand van die algemene verkiesing in daardie jaar, word die term "apartheid" vir die eerste keer gebruik om die beleid van die Nasionale Party aan te dui. Daarmee wou die Party die voortbestaan van die afsonderlike identiteit van elke ras in Suid-Afrika verseker. Blankes, Indiërs, Swart en Bruin Mense sou afsonderlik naas mekaar tot ontwikkeling gebring word. (1)

Die negatiewe element van hierdie beleid en die verloop daarvan is hoofsaaklik die diskriminasie teen sogenaamde nie-blankes. Dit het duidelik geword dat die politieke mag sedert 1948 die europese (wit) groepe bevoordeel het, terwyl die ander groepe afgesonder is in terme van politieke deelname, en deelname in maatskaplike voordele en aan ekonomiese bedrywighede. Ten opsigte van die swart mense was die verklaarde beleid om die vernaamste etniese groepe te segregeer in hulle eie gebiede. Hulle moes daar as selfgenoegsame eenhede ontwikkel. Die gebiede was egter ongeskik vir die vorming van volwaardige state en finansiering deur die Apartheidsregering baie minder as wat nodig sou wees om die groot-Apartheid visie te realisseer.

Verskeie woordsamestellings het ontstaan om aanduidend te wees van stelsels wat die resultaat was van apartheid: apartheidsregering, met sy apartheidspolitiek en apartheidsbeleid; apartheidspolisie en apartheidsweermag. Die term dra in die algemeen 'n skeldende ondertoon, juis omdat die uitoefening van die apartheidsbeleid tot soveel onreg en lyding onder die onderdrukte groep gelei het.

In Engeland het simpatiseerders met die lot van die onderdrukte groepe in 1969 onder leiding van die anti-apartheidsaktivis Peter Hain, 'n bybetekenis geskep: "apart hate" is gebruik om aan te dui dat daar 'n element van haat geheers het om 'n onderdrukte groep in die Suid-Afrikaanse sosio-politieke bedeling te vestig. Hierdie ontwikkeling het die wêreld soos 'n veldbrand getref en die impak was uiters negatief vir die Suid-Afrikaanse regering, wat vertrou het op sagte terminologie, gebore uit 'n beleid van segregasie, om sy politieke ontwerp van swart tuislande en selfbeskikking in afgesonderde state te bevorder.

Die fokus op "apartheid" het wêreldwyd so 'n oorweldigende effek gehad, dat die term spoedig opgeneem is as leenwoord in ander tale, eerder as om nuutskeppings te maak.

Die tydvak wat as apartheidsjare bekend staan, het waarskynlik met die Suid-Afrikaanse algemene verkiesing in 1994 tot 'n einde gekom.

Apartheidtydlyn

Voorloop tot Apartheid

• 1652 - Jan Van Riebeeck land te Kaap De Goede Hoop, rasgemengde huwelike geduld en gewettig onder die bewind van die VOC.
• 1809 - Drie jaar na die tweede Britse bewindneming onder die beleid van goewerneur Caledon word paswette ingestel wat die Khoisan verbied om sonder geskrewe toestemming buite die areas te trek wat aan hul toegesê is.
• 1828 - Die paswette wat die Khoisan raak word afgeskaf.
• 1865 - Sir Theophilus Shepstone verklaar dat swart mense in Natal nie mag stem nie.
• 1894 - Cecil John Rhodes verhoed die kleurling Krom Hendriks om deel te neem aan 'n kriekettoer van die Kaapse span na Engeland.
• 1902 - Die Verdrag van Vereniging merk die einde van die Anglo Boereoorlog.
• 1903 - Alfred Milner initieer SANAC (" South African Native Affairs Commission ")
• 1905 - Die bevindinge van die SANAC kommissie word gepubliseer. Hedendaagse akademici herken die bloudruk van rasgebaseerde segregasie (1910-1948) sowel as Apartheid (tot 1990) daarin.
• 1905 - Alfred Milner stel verpligte segregasie vir Kaapse skole in.
• 1907 - Die Suid-Afrikaanse Wet (South African Act) wat deur die Britse regering ingestel is bepaal dat slegs persone van Europese herkoms tot parlement verkies mag word.
• 1910 - Die Britse Unie van Suid-Afrika kom tot stand.
• 1913 - Die sogenaamde ' Natives Land Act II ' word ingestel wat privaat eienaarskap van eiendom aan swart mense verbied.

Apartheid

• 1948 - Die Nasionale Party kom tot bewind.
• 1949 - Verbod op gemengde huwelikswette. Afsonderlike toue by poskantore vir blankes en nie-blankes.
• 1950 - Bevolkingsregistrasie, Onderdrukking van kommunisme, Immoraliteitswette ingestel.
• 1953 - Apartegeriewewet ingestel.
• 1955 - 25 Junie tot 26 Junie 2884 afgevaardigdes woon die Congress of the People in Kliptown by waar die Vryheidsmanifes (Engels:Freedom Charter) aangeneem word
• 1956 - Apartheid in die busdiens toegepas.
• 1966 - Distrik Ses word as blanke area verklaar. Ongeveer 150 000 mense word hervestig.
• 1976 - Die 1976 Skoliereopstand word geweldadig toe die polisie traangas en honde gebruik teen skoolkinders wat teen Afrikaans as voertaal in swartskole betoog. Talle kinders waaronder Hector Petersen, word deur die polisie doodgeskiet.
• 1984 - Na die 'Ja' stem in 'n referenum onder wit kiesers word 'n nuwe grondwet en die drie-kamerparlemênt in plek gestel.
• 1985 - Na onluste wat in September 1984 uitbreek nie onder beheer gebring kan word nie, word die Eerste noodtoestand in Julie 1985 afgekondig.
• 1986 - In Junie word 'n nuwe noodtoestand afgekondig wat streng beperkings op die media plaas. Jong swart mense bekend as die comrades begin ander swart mense wat daarvan verdink word dat hulle met die apartheidregering saam werk of nie by die stryd daarteen wil aan sluit nie doodmaak.

Einde van Apartheid

• 1987 - 'n Groep Afrikaanssprekendes ontmoet ANC-leiers tydens die Dakar-Beraad
• 1990 - Op 2 Februarie kondig President F.W. de Klerk by die opening van die parlement aan dat die ANC en ander groepe ontban sou word en dat Nelson Mandela vrygelaat sou word.
• 1990 - Op 11 Februarie word Anti-apartheid stryder Nelson Mandela, 'n politieke gevangene vir 27 jaar, uit die Victor-Verster-tronk in Paarl buite Kaapstad, Suid-Afrika vrygelaat.
• 1991 - Die CODESA samesprekinge neem 'n aanvang op 20 Desember.
• 1992 - Wit Suid-Afrikaners stem op 18 Maart in 'n Referendum met 'n oorweldigende meerderheid (68.6%) ten gunste van volgehou samesprekings vir die daarstel van volle demokrasie in Suid-Afrika.
• 1994 - Eerste nie-rassige demokratiese verkiesing. Die ANC kom tot bewind.

Apartheid in ander lande van die wêreld

(nota: besonderhede moet nog hier ingeskryf word)

• Australië
• België (alarmbel-prosedure, voorregte vir vreemdelinge, verbod op die grootste Vlaamse regs-nasionalistiese party Vlaams Blok,...)
• Kanada (eerste land met apartheid onder die naam affirmative action)
• Rhodesië (hedendaagse Zimbabwe/Zambië)
• Sjina (groot diskriminasie van minderheidsvolkere + anneksasie van Tibet)
• Verenigde State van Amerika
• Hoewel kontroversieel, is daar sekere ooreenkomste met die huidige situasie in Israel/Palestina

Apartheid: 'n vergelyking met Rassisme

(nota: besonderhede moet nog hier ingeskryf word)

Eksterne bronne

(1) Geskiedenis van Suid-Afrika: Van der Walt en Ander, Nasou Beperk, Tweede uitgawe

Eksterne skakels

• Implementering van die Internasionale Konvensie oor die Onderdrukking en Straf van die Misdaad van Apartheid Verslag van die Verenigde Nasies (Engels)