Filosofie

Filosofie of wysbegeerte is 'n vakgebied wat die kennis van, en insig in 'n verskeidenheid fundamentele sake najaag, soos byvoorbeeld realiteit, kennis, betekenis, waarde, bestaan en waarheid. In omgangstaal word die term filosofie baie keer gebruik om te dui op 'n ingesteldheid, uitgangspunt of lewensbeskouing. Hierdie artikel handel eerder oor filosofie as 'n akademiese vakgebied.

Iemand wat filosofie beoefen, word 'n filosoof genoem. Filosofie kan ook verwys na die kollektiewe werk van die groot filosowe.

Filosofiese tradisies

Filosofiese vrae is oorweeg deur mense van baie tye, volkere en kulture. Die term "filosofie" in 'n Europese of Amerikaanse akademiese konteks verwys in die algemeen na die tradisies van die westerse beskawing en word gevolglik "westerse filosofie" genoem. In die weste word die term "oosterse filosofie" meestal gebruik as omvattende term om te verwys na die filosofiese tradisies van Asië en die ooste.

Filosofiese tradisies uit spesifieke tye en geloofsrigtings word gereeld apart gesien, byvoorbeeld (antieke) Griekse en Hellenistiese Filosofie, Christelike filosofie, Hindoe-filosofie, ensovoorts.

Suid-Afrikaanse filosofie uit westerse tradisies word meestal gesien as deel van westerse filosofie. Die bestaan van iets soos Afrikafilosofie (of ander filosofiese tradisies) as onderskeibare tradisie word soms bespreek, maar is gewoonlik afwesig of sleg verteenwoordig in meeste akademiese besprekings oor filosofie.

Westerse filosofie

Daar is verskeie hoofstrome in Westerse filosofie. Van die mees bekende hoofstrome is:

Analitiese filosofie word gekarakteriseer deur bewyse en argumente, aandag aan detail, en 'n presiese benadering tot die analise van die taal van filosofiese vrae om onduidelikheid uit die weg te ruim. Hierdie benadering domineer Engels-Amerikaanse filosofie. Dit het begin met Gottlob Frege, Bertrand Russell, G. E. Moore en Ludwig Wittgenstein met die draai van die 20ste eeu.

Kontinentale filosofie is 'n versamelnaam vir verskeie uiteenlopende denkrigtings, hoofsaaklik uit kontinentale Europa. Dit is gevolglik moeilik om die tradisie as sodanig te beskryf. Dit kan gekontrasteer word met die tradisie van analitiese filosofie in sommige opsigte. Waar analitiese filosowe byvoorbeeld spesifieke probleme analiseer, fokus kontinentale filosowe soms meer op die werk van sleuteldenkers en die verwantskap tussen verskillendes se werk.

Die metodes van analitiese filosofie word soms beskou as nader verwant aan dié van die wiskunde (veral wat formele argumentasie betref), terwyl kontinentale filosofie weer dikwels metodes uit die letterkunde gebruik.

Eksistensialisme word gekenmerk as 'n filosofiese beweging waar die individu homself bemoei met filosofiese vrae soos "wat is die sin van die lewe?", "wie is ek?", "wat maak ek in hierdie wêreld en hoe kan ek sin vind in realiteit?". Soren Kierkegaard word meestal beskou as die vader van eksistensialisme, maar dit is egter noodsaaklik om te besef dat daar twee vertakkinge van eksistensialisme is: Christelike eksistensialisme en Ateistiese eksistensialisme. Kierkegaard is die groot sentrale denker van die Christelike eksistensialisme en Jean-Paul Sartre word weer as die sleutelfiguur van die ateistiese eksistensialisme beskou. Hoewel Friedrich Nietzsche ook beskryf word as 'n eksistensialis kom hy eintlik meer in die beweging van nihilisme voor, hoewel hy tog 'n impak op eksistensialisme gemaak het.

Dekonstruksionisme is 'n beweging waarvan Jacques Derrida hoofsaaklik die sleutelfiguur was. Derrida se sentrale idee was dat die hele wêreld in werklikheid 'n "teks" is. Dekonstruksionisme gaan baie sterk gepaard met die beweging van Poststrukturalisme.

Negatiewe Dialektiek is begin deur Theodor W. Adorno. Hoewel Adorno gesidder het wanneer hy die woord "teorie" hoor, het hy tog erken dat 'n mens nie sonder teorie te werk kan gaan in enige vakwetenskap nie. Daarom word sy negatiewe dialektiek tog as teorie beskou. Die negatiewe dialektiek funksioneer basies as 'n teorie wat twee kontrasterende konsepte teenoor mekaar opweeg en dit in negatiewe dialektiek teenoor mekaar laat staan. Met behulp van hierdie negatiewe dialektiese verhouding, kan 'n sentrale idee of begrip gedekonstrueer word om sodoende by die kern van iets uit te kom of om die leemtes van 'n begrip of konsep aan te toon.

Subonderwerpe

Onderwerpe wat bestudeer word sluit in:

• Epistemologie
• Metafisika
  • Ontologie
• Etiek
  • Regsfilosofie (Jurispridensie)
• Estetika
• Wetenskapsfilosofie
• Taalfilosofie
• Logika
• Antieke filosofie
• Politieke filosofie
• Geestesfilosofie ("philosophy of mind")
• Filosofiese Denkbewegings
• Moderne Filosofie
• Oosterse Filosofie
• Westerse Filosofie

Sien ook

• Lys van filosowe
• Wikisource by Wikiboeke