Nardus

Nardus
Wetenskaplike klassifikasie
Koninkryk:	Plantae
Divisie:	Magnoliophyta
Klas:	Magnoliopsida
Orde:	Dipsacales
Familie:	Valerianaceae
Genus:	Nardostachys
Spesie:	N. grandiflora
Binomiale naam
Nardostachys grandiflora DC.

Nardus (Nardostachys grandiflora of Nardostachys jatamansi; ook genoem muskus) is 'n blomplant van die Valeriaan-familie wat groei in die Himalajas van Sjina, Indië en Nepal. Die plant groei tot omtrent 1 m in hoogte en het pienk, klok-vormige blomme. Nardus risome (onderstok) kan vergruis word en gedistilleer word in 'n intens aromatiese amberkleurige eteriese olie wat 'n baie taai konsistensie. Nardus-olie word gebruik as 'n parfuum, 'n wierook, 'n kalmeermiddel, en 'n kruie medisyne wat glo slapeloosheid, geboorte probleme en ander klein kwale beveg.

Laventel (genus Lavandula) was ook bekend by die antieke Grieke as naardus, nard, geneem van die Siriese stad Naarda.

Habitat

Nardus kom in die Alpynse graslande van die Himalaja-state en dus in 'n gebied wat van Afghanistan in die weste tot by Mianmar en Sjina in die ooste strek teen hoogtes van tussen 3 000 en 5 000 meter bo seevlak voor. Die plant aard veral op droë, beskermde plekke. Die grootskaalse oes van wilde plante en die bedreiging van sy natuurlike habitat het die voorkoms van Nardusplante reeds duidelik verminder. Alhoewel nardus as 'n beskermde plant gelys word en beperkings op die handel met hele wortels of stukkies daarvan geplaas is, het die (wettige) handel met verwerkte produkte soos olie, pille en poeier toegeneem.

Olfaktoriese gebruik

Nardusolie was bekend gewees in die antieke tyd en was deel van die Ayurvediese genesing en kruietradisies van Indië. Dit was bekom as 'n luuksheid in antieke Egipte, die Nabye Ooste en Rome, waar dit die hoofbestandeel was van die parfuum nardinium. Die Romeinse wetenskaplike en skrywer Gaius Plinius Secundus lys in sy "Natuurgeskiedenis" (Naturalis historia) twaalf spesies van nardus, herkenbaar met wisselende sekerheid, in 'n reeks van laventel stoechas en tuberous valerian tot ware nardus (in moderne terme Nardostachys jatamansi).

Nardinium was die gewildste parfuum, en nardusolie die waardevolste salfolie wat slegs vir priesters, konings en hooggeplaaste ingewydes bestem was. Dit is byvoorbeeld as 'n grafgif in die Egiptiese farao Tut-ank-Amon se graf gevind, en die koningin van Saba het dit as 'n geskenk aan Salomo gegee.

Dit was gebruik as een van die Elf Kruie vir die Wierook van die Temple in Jerusalem.

Nardusolie was 'n gewilde skoonheidsmiddel, maar het ook 'n belangrike spirituele rol gespeel en is by begrafnis-, maar ook geheimsinnige rituele en plegtighede gebruik.

Nardus word twee maal genoem in die bybelse liefdeslied, die Hooglied van Salomo verse (1:12 and 4:13). In Markus 14:3 en Johannes 12:3 gebruik Maria, suster van Lasarus 'n pond egte, baie kosbare nardussalf om Jesus te salf, ontwaardig Judas Iskáriot onderandere, die dief wat van die bydraes geneem het (en wat Hom later sou verraai het), en veroorsaak dat Judas vra "Waarom is hierdie salf nie vir drie honderd pennings verkoop en die geld aan die armes gegee nie?" Vroeër in Jesus se verkondiging Lukas 7:37-50, het 'n ongenoemde sondares sy voete met salf gesalf, en het sy sy voete natgemaak met haar trane en hulle afgedroog met die hare van haar hoof. Die kosbare parfuum het uit 'n albaste fles gekom, wat aandui dat dit heel moontlik nardus was. 'n Fles van nardus in hierdie samelewing was baie duur. Nardus was nie inheems aan die Heilige Land nie en is saam met ander geneeskundige plante en speserye soos cassia en kaneel op die tradisionele handelsroetes uit Indië ingevoer.

Romeinse kookkuns

Indiese nardus (Latyns: Spica Indica, Nardostachyum), die aar van 'n balderjanplant (Nardiostachyus jatamansi), is veral as 'n bestanddeel in souse gebruik wat by vleisgeregte bedien is. Die aar was uiters kosbaar en is teen 100 denarii per pond verhandel. Een denarius was die loon wat 'n Italiese arbeider in die vroeë Keisertyd daagliks verdien het; met 'n halwe denarius per dag kon 'n mens destyds in sy basiese behoeftes voorsien. Die Romeine het egter ook die blare gebruik wat tot klein koeëltjies saamgerol is en tussen 40 en 75 denarii gekos het.

Plinius het in sy Natuurgeskiedenis ook na die verskillende geurstowwe verwys wat by wyn gevoeg is; wyn met nardus en cassia (Laurus cassia) was een van die eenvoudigste resepte.

Moderne gebruik

Deesdae word nardusolie nie wyd gebruik nie soos baie van die balderjan verwante. Die eteriese olie word verkry deur stoom distilasie en is 'n basis geur met 'n aardse/muffe reuk. In die moderne esoterie word dit vir verskillende doeleindes soos meditasie en aanbidding gebruik en vergemaklik na bewering die spirituele eenwording met die Goddelike sfeer. Fisies word die eteriese olie gebruik as 'n diuretikum, nuttig with uitslae en vel allergië, dit is 'n antifungaal en het 'n balanseerende uitwerking of die menstruale siklus. Emosioneel word hierdie olie gereserveer vir ingewortelde grief en ou pyn. In palliatiewe sorg help dit om die oorgang van lewe na die dood te versag.

Bibliografie

• Hierdie artikel is oorspronklik vertaal vanaf die Engelse Wikipedia-artikel, Spikenard.

• Dalby, Andrew: Dangerous Tastes. The Story of Spices. Londen: British Museum Press 2000, bl. 83-88. ISBN 0714127205, US ISBN 0-520-22789-1
• Dalby, Andrew: Spikenard. In: Davidson, Alan (red.): The Oxford Companion to Food. Tweede uitgawe. Oxford: Oxford University Press 2006. ISBN 0-19-280681-5