Adigies

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Adigies
Адыгабзэ, aːdəɣabza
Gepraat in: Vlag van Rusland Rusland
Vlag van Turkye Turkye
Vlag van Jordanië Jordanië 
Gebied: Noord-Kaukasus
Totale sprekers: 491 800[1]
Taalfamilie: Noordwes-Kaukasies
 Sirkassies
  Adigies 
Skrifstelsel: Cyrilliese alfabet
Latynse alfabet
Arabiese alfabet 
Amptelike status
Amptelike taal in: Vlag van Rusland Rusland
Gereguleer deur: geen
Taalkodes
ISO 639-1: geen
ISO 639-2: ady
ISO 639-3: ady 
Verspreiding van Adigies in Adigea

Adigies (Adigies: Адыгабзэ, adygabze, adəgăbză [aːdəɣabza]), ook bekend as Wes-Sirkassies, is een van die twee amptelike tale van die Republiek van Adigea in Rusland. Die ander is Russies. Dit word deur verskeie stamme van die Adigea-volk gepraat, elk met sy eie dialek. Die mense wat dit praat, noem dit Adygebze of Adəgăbză.

Etniese kaart van die Kaukasus-streek

Daar is blykbaar sowat 128 000 sprekers van die taal in Rusland en sowat 500 000 in die wêreld. Die grootste Adigiessprekende gemeenskap is in Turkye. Dit word ook in Jordanië gepraat. Dit is oral ’n minderheidstaal, ook in Adigea self, waar net sowat 20% van die inwoners dit praat.

Adigies behoort tot die Noordwes-Kaukasiese taalfamilie en is nou verwant aan Kabardies, Oebich, Abchasies en Abazyns. Die taal is ná die Russiese Rewolusie van 1917 gestandaardiseer en gebruik sedert 1938 die Cyrilliese alfabet. Voorheen is ’n Arabies-verwante alfabet en die Latynse alfabet gebruik. Die Latynse alfabet word ook in Turkye gebruik.

Adigies het ’n groot aantal medeklinkers: tussen 50 en 60 in die verskeie dialekte.

Alfabet[wysig | wysig bron]

А а
[aː]
Б б
[b]
В в
[v]
Г г
[ɡ/ɣ]
Гу гу
[ɡʷ]
Гъ гъ
[ʁ]
Гъу гъу
[ʁʷ]
Д д
[d]
Дж дж
[d͡ʒ]
Дз дз
[d͡z]
Дзу дзу
[d͡zʷ]
Е е
[ja/aj/e]
Ё ё
[jo]
Ж ж
[ʒ]
Жъ жъ
[ʐ]
Жъу жъу
[ʒʷ]
Жь жь
[ʑ]
З з
[z]
И и
[jə/i]
Й й
[j]
К к
[k]
Ку ку
[kʷ]
Къ къ
[q]
Къу къу
[qʷ]
КI кI
[t͡ʃ'/k']
КIу кIу
[kʷ']
Л л
[l]
Лъ лъ
[ɬ]
ЛI лI
[ɬ']
М м
[m]
Н н
[n]
О о
[o]
П п
[p]
ПI пI
[p']
ПIу пIу
[pʷ']
Р р
[r]
С с
[s]
Т т
[t]
ТI тI
[t']
ТIу тIу
[tʷ']
У у
[w/u]
Ф ф
[f]
Х х
[x]
Ху ху
[xʷ]
Хъ хъ
[χ]
Хъу хъу
[χʷ]
Хь хь
[ħ]
Ц ц
[t͡s]
Цу цу
[t͡sʷ]
ЦI цI
[t͡s']
Ч ч
[t͡ʃ]
ЧI чI
[t͡ʃ']
Ш ш
[ʃ]
Шъ шъ
[ʂ]
Шъу шъу
[ʃʷ]
Щ щ
[ɕ]
Ъ ъ
[ˠ]
Ы ы
[ə]
Ь ь
[ʲ]
Э э
[a]
Ю ю
[ju]
Я я
[jaː]
I
[ʔ]

[ʔʷ]
Гь гь
[ɡʲ]
Кь кь
[kʲ]
Кхъ кхъ
[qχ]
Кхъу кхъу
[qχʷ]
СӀ сӀ
[s']
ФӀ фӀ
[f']
Чу чу
[t͡ʃʷ]
ЩӀ щӀ
[ɕ']

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. (en) "Ethnologue: Languages of the World, Seventeenth edition, Adyghe". Ethnologue. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 April 2020. Besoek op 22 Augustus 2020.

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]