Anselmus van Kantelberg

Anselmus van Kantelberg
Heilige
Gebore	1033, Aosta, Heilige Romeinse Ryk
Sterfte	21 April 1109, Canterbury, Engeland
Heiligverklaring	1494 deur Pous Alexander VI
Pelgrimsoord	Canterbury, abdy van Bec
Feesdag	21 April
Attribute	Sy tulband, pallium en Crozier; sy boeke; 'n skip wat die geestelike onafhanklikheid van die Kerk verteenwoordig

Anselmus (glo)

Anselmus (Aosta, 1033 – Kantelberg, 21 April 1109) was 'n Italiaans gebore filosoof, teoloog en Benediktynse monnik. Hy word die tweede Normandiese aartsbiskop van Kantelberg en verwerf onder meer bekendheid met sy sogenaamd ontologiese godsbewys. Hy word beskou as die grondlegger van die skolastiek. Pous Alexander VI verklaar Anselmus in 1494 heilig en in 1720 verklaar Pous Clemens XI hom as Kerkleeraar.

Lewensloop

Jeugjare

Anselmus word rondom 1033 gebore in die buurt Aosta in die Koninkryk Arles (huidige hoofstad van die Noord-Italiaanse streek, Valle d'Aosta). Sy familie was verwant aan die Huis van Savoje) en was ryk. Sy ouers was beide van adellike afkoms. Hulle besit 'n aantal feudale eiendomme binne die Bourgondiese Ryk. Sy vader, Gundulf, was van geboorte 'n Lombard. Sy moeder was verwant aan Otto van Savoje.

Toe hy vyftien jaar oud was wil Anselmus tot 'n klooster toetree. Sy vader steun dit nie en daarom weier die klooster hom toegang. Sy vader het 'n politieke en militêre loopbaan vir hom in gedagte. Hierdie teleurstelling dra by tot Anselmus se ontwikkeling van 'n psigosomatiese siekte. Na sy herstel gee hy sy studie op en leef hy 'n sorgelose lewe. Tydens hierdie periode sterf sy moeder.

In 1056 verlaat Anselmus sy ouerhuis. Hy trek oor die Alpe en swerf drie jaar deur Bourgondië en Frankryk. Aangetrek deur die roem van sy landgenoot Lanfranc van Bec (destyds die prior van die Benediktynse Abdy van Bec), bereik Anselmus in 1059 Normandië. Na hy 'n tyd in Avranches deurgebring het tree hy die volgende jaar op sewe-en-twintigjarige leeftyd as beginner in hierdie abdy in. So onderwerp hy homself aan die reëls van Sint-Benedictus, wat sy denke in die volgende dekade nuwe vorm sou gee.

Die jare in Bec

In 1063 word Lanfranc van Pavia tot ab in Caen benoem. Anselmus word toe tot die prior van die abdy van Bec verkies. Anselmus sou hierdie funksie vyftien jaar beklee totdat hy na die dood van Herluin, die stigter van die abdy van Bec, in 1078 as sy opvolger benoem word. Hy word op 22 Februarie 1079 deur die biskop van Evreux ingesweer. Hierdie inswering word bespoedig, want op daardie stadium was die aartsbisdom van Rouen (waaronder die abdy van Bec val) sonder biskop (sede vacante). Indien Anselmus ingesweer sou word deur die aartsbiskop van Rouen, sou hy onder druk verkeer het aan hom gehoorsaamheid te betuig, wat die onafhanklikheid van die abdy van Bec in die gedrang sou bring.

Onder leiding van Anselmus word Bec die belangrikste setel van die geleerdheid in Europa en studente uit Frankryk, Italië en elders gaan daarheen. Dit gebeur ofskoon studie en wetenskapplike ondersoek van sekondêre belang was in die kloosterlewe van die tyd. Dit was in sy tyd in Bec dat Anselmus sy eerste filosofiese werke die Monologion (1076) en die Proslogion (1078) skryf. Hierdie werke word gevolg deur Die dialoog oor waarheid, Vrye wil en Die val van die duiwel. Anselmus doen sy bes om die klooster vry te hou van die oorheersing deur leke en die aartsbiskop.

Af en toe besoek Anselmus Engeland om daar die eiendomme van die abdy van Bec te inspekteer. Hy besoek dan ook Lanfranc, wie in 1070 as aartsbiskop van Kantelberg aangestel was. Lanfranc sou die posisie tot sy dood in 1089 beklee. Anselmus maak in Engeland 'n goeie indruk. Hy word daar gesien as die natuurlyke opvolger van Lanfranc as aartsbiskop van Kantelberg.

Aartsbiskop van Kantelberg

Hy volg in 1089 Lanfranc van Bec op as aartsbiskop van Kantelberg en raak betrokke in die investituurstryd. Sy verset teen die gedagtes van Roscellinus van Compiègne is ook van belang.

Filosofie en teologie

Net soos Augustinus van Hippo voor hom, steun Anselmus in sy metafisika 'n Christelike geïnspireerde platonisme. Belangrike punte uit Anselmus se teologie en filosofie is:

• Anselmus sien geen teenstellings tussen geloof en wysgerige kennis nie: "Die geloof soek na redelike insig" (fides quaerens intellectum).

• Die verstand moet in diens staan van die openbaring.

• Alleen die gelowige ken die werklikheid.

• Anselmus poog om sonder Bybelse gegewens te bewys dat God bestaan as die hoogste goed en die hoogste syn.

• Met bybelse gegewens poog hy om aan te toon waarom God mens word (Cur Deus homo): die menslike skuld was te groot sodat 'n mens die boete daarvoor sou kon dra. Die skuld word gedra deur God se Seun (Christus), wie die verhouding met die mens herstel.

Godsbewys

Anselmus van Kantelberg was die eerste wie 'n logiese bewys vir die bestaan van God formuleer. Hierdie ontologiese bewys van God kan as volg saamgevat word:

• God is, per definisie, die mees volmaakste wese wat denkbaar is. In Proslogion, hoofstukke 2-4, word dit op 2 maniere verwoord: God is 'n wese waarvoor daar niks groter kan wees nie (aliquid quo nihil maius cogitari possit/potest/non valet) en God is 'n wese waarvoor nie iets groter bedink kan word nie (id quo maius cogitari nequit/non potest).

• God is beter om te bestaan as om nie te bestaan nie, dus iets wat nie bestaan nie kan nooit volmaak wees.

• 'n Nie bestaande God is minder volmaak as Een wat bestaan.

• Dus moet God bestaan.

Dié bewys word in die twintigste eeu geformaliseer met behulp van die modale logika deur Kurt Gödel. Hoewel die konstruksie logies juis is, volg die konklusie nie logies nie, aangesien die mens homself nie iets perfek kan voorstel nie, waaruit logies volg dat diegeen wat voorgestel word ook daadwerklik moet bestaan.

Belangrikste werke

• Proslogion

• Monologion

• Cur Deus Homo

• De Grammatico

• De Veritate

• De Libertate Arbitrii

• De Casu Diaboli

• De Incarnatione Verbi

• De Conceptu Virginali

• De Concordia

Eksterne skakels

• Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Anselmus van Kantelberg.