Los Angeles-rivier
| Los Angeles-rivier | |
|---|---|
 | |
| Oorsprong | Samevloeiing van Bell Creek en Arroyo Calabayas |
| Monding | Stille Oseaan naby Los Angeles-hawe, Long Beach |
| Stroomgebied | Suid-Kalifornië, Verenigde State |
| Lengte | 77 km (47,9 myl) |
| Oorspronghoogte | 242 m (794 voet) |
| Mondinghoogte | 0 |
| Gemiddelde afloop | 6,4 m³/s (226 ft³/s) |
| Stroomgebiedopp. | 2 142 km²; (827 myl²) |
 Kaart van die Los Angeles-rivierbekken in Suid-Kalifornië
| |
Die Los Angeles-rivier (Engels: Los Angeles River, dikwels afgekort tot L.A. River) ontspring in twee Suid-Kaliforniese bergreekse, die Simi Hills en Santa Susana Mountains, en vloei vanaf Canoga Park aan die westelike kant van die San Fernando-vallei oor 'n afstand van 48 myl (77 km) in suidoostelike rigting tot by sy monding in die Stille Oseaan in Long Beach.
'n Aantal takriviere sluit by die Los Angeles aan en vorm alluviale oorstromingsvlaktes langs sy oewers. Ná 'n reeks verwoestende oorstromings in die vroeë 20ste eeu is die natuurlike rivierloop verander tot 'n waterkanaal van beton. Kenmerkend genoeg het die rivier 'n simbool vir die kunsmatigheid van groot dele van Los Angeles se stadlandskap geword waar selfs die palms ingevoer is. Vir rolprentmakers was die betonoewers 'n geskikte terrein vir aksiebelaaide motorwedrenne.[1] Omgewingsgroepe beywer hulle vir die verwydering van die betonkanaal en die herstelling van die oorspronklike flora en fauna. Dele van die rivier is reeds herstel met 'n natuurlike rivierbed en oorspronklike habitatte.
Geskiedenis[wysig | wysig bron]
Nog in die 18de eeu het die Los Angeles-rivier deur 'n dig beboste gebied met trosvye, wilgerbome, vlierbessies en wilde druiwe gekronkel. Die moerasgebiede langs sy oewers was die habitat van groot getalle watervoëls. Reënboogforelle was volop in die rivier, terwyl grizzly-bere langs sy oewers beweeg het op soek na kos.[2]
Die rivierlandskap was so weelderig en ongewoon in 'n andersins droë streek dat dit lank voor die aankoms van die eerste blanke setlaars Indiaanse bewoners gelok het wat hul nedersettings langs die oewer opgerig het. Die rivier en sy bosgebiede het hierdie vroeë bevolking van alle benodigde kos en materiale voorsien. Toe die eerste Europeërs - Spaanse verkenners op soek na geskikte plekke vir die vestiging van sendingstasies - in die 18de eeu 'n besoek aan die gebied gebring het, was daar 'n twintigtal Indiaanse dorpe langs die rivierloop. Die Spanjaarde was oorweldig deur die natuurskoon van die tuinagtige streek en het dit na 'n belangrike heiligdom in hul tuisland vernoem.
Later het een van slegs drie 18de eeuse Spaanse landbounedersettings, wat gestig is om sendingstasies en militêre forte van kos te voorsien, op 'n terras bo-oor die rivier ontstaan. Dié beskeie nedersetting sou tot die Verenigde State se tweede grootste metropool, Los Angeles, groei. So het Los Angeles sy ontstaan hoofsaaklik aan die gelyknamige rivier te danke wat met sy bestendige en voldoende voorraad aan water die halfdroë suide van die huidige deelstaat Kalifornië vir kolonisasie ontsluit het. Meer as 'n eeu lank was die rivier by verre die belangrikste waterbron vir die jong nedersetting wat sy bewoners van drinkwater voorsien en die besproeiing van wingerde en lemoenboorde moontlik gemaak het. Los Angeles-rivierwater het van die streek nie net een van die vernaamste landboustreke in die westelike Verenigde State gemaak nie, maar ook grootliks bygedra tot die gebied se reputasie as 'n tuinparadys.
Die stad Los Angeles se eksklusiewe reg op rivierwaterbenutting het verseker dat dit tot die streek se vernaamste nedersetting en ekonomiese spilpunt kon ontwikkel. Los Angeles se dinamiese groei het die vraag na water so sterk laat styg dat uiteindelik die rivier se hele bogrondse watervloei vir plaaslike verbruik omgelei moes word. Die digte bosse in sy oorstromingsvlaktes is vir landboudoeleindes afgekap, terwyl sy hout as boumateriaal vir omheinings en as brandstof gedien het. Padbou en snelgroeiende nywerhede het die oewerlandskap ingrypend verander.
Die bevolkingsgroei van Los Angeles het steeds meer druk op beskikbare waterbronne uitgeoefen sodat ook die rivier se ondergrondse watervloei na bo gepomp moes word om in die vraag na water te voorsien. Die ekologiese gevolge was vernietigend. Gedurende die grootste deel van die jaar was die rivierbed nou droog. Maar selfs dié klein waterloop het gevare vir die bewoners in sy omgewing ingehou.
Twee faktore, wat van Los Angeles 'n baie aantreklike nedersetting gemaak het, sy aangename klimaat met sonskynweer en die hoë bergreekse in sy omgewing, het bygedra tot die rivier se onvoorspelbaarheid. Reënval gedurende die droë seisoen was só skaars dat die rivier geen vaste bed kon ontwikkel nie. Skielike vloedwater was 'n konstante bedreiging, waarby die rivier sy loop met elke nuwe storm kon verander. Sy monding is met tot negentig graad verskuif.
Die bergreekse vorm 'n natuurlike versperring vir winterstorms wat swaar reënbuie daar laat uitsak. Kitsvloede met modder- en rotsstortings het in 1914, 1934 en 1938 verwoesting gesaai en die aanleiding tot 'n omvattende vloedbeheerprogram gegee.
Vloedbeheerprojekte het aan die rivier sy huidige voorkoms gegee. In die voorheuwels is strukture opgerig om bome, rotse en ander materiaal gedurende kitsvloede te stuit. In laer liggende gebiede is vloedwater met opgaardamme beheer. Die rivierloop is verbreed en reguit gemaak. 'n Betonkanaal is gebou om vloedwater vinnig na die Stille Oseaan af te voer. Baie eiendomsontwikkelinge en ander grondgebruik sou ondenkbaar gewees het sonder dié maatreëls. Sou die betonkanaal afgebreek en die rivier se natuurlike loop volledig herstel word, sou 'n geskatte drie tot vier miljoen inwoners hervestig moet word.[3]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Blake Gumprecht: The Los Angeles River: Its Life, Death, and Possible Rebirth. Sagteband-uitgawe. Baltimore, MD: The Johns Hopkins University Press 2001, bl. 1
- ↑ Gumprecht (2001), bl. 2
- ↑ Los Angeles Almanac: Rivers of Los Angeles County. Besoek op 9 Junie 2016
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
- Dokumentêrs
- KCET: L.A. River Geargiveer 21 Mei 2020 op Wayback Machine