Mana
Mana is ’n woord in die Austronesiese tale wat "krag, doeltreffendheid of aansien" beteken. In die meeste gevalle word die krag as bonatuurlik beskou.[1] Die presiese betekenis van die woord verskil van taal tot taal.
Dit is ’n belangrike begrip in Polinesiese kulture. Die term het onder die aandag van Westerse antropoloë gekom deur die verslae van sendelinge op die eilande.
Beskrywing[wysig | wysig bron]
In Polinesiese kulture is mana ’n spirituele eienskap met ’n bonatuurlike oorsprong, ’n heilige krag wat in die heelal bestaan. Om mana te hê, beteken dus om invloed en gesag te hê – die krag om in ’n gegewe situasie op te tree. Dit is nie tot mense beperk nie; ook volke, regerings, plekke en nielewene voorwerpe kan dit hê. Daar is twee maniere om mana te bekom: deur geboorte en oorlogvoering. Mense en dinge met mana kry respek omdat dit hulle mag en aansien gee.
In Hawaii en Tahiti[wysig | wysig bron]
In die Hawaise en die Tahitiaanse kultuur is mana ’n soort spirituele energie, asook ’n helingskrag in plekke, mense en dinge. ’n Mens kan mana wen of verloor in alles wat hy doen. Dit kan ook ’n interne of eksterne ding wees. Sekere terreine soos die Hawaise Eilande of die argipels van Frans-Polinesië (Tahiti) het sterk mana. Die rand van die Haleakala-vulkaan op die eiland Maui en die marae Taputapuatea op Raiatea het ’n voelbare mana.
Die Hawaise voorvaders het ook geglo die hele eiland Molokai het ’n sterker mana as die ander eilande. Baie gevegte onder die vroeë eilandbewoners het plaasgevind oor die besit van dié eiland, deels om hierdie rede (asook die besit van die talle antieke visdamme wat voor die laat 19de eeu aan die suidkus voorgekom het).
Nieu-Seeland[wysig | wysig bron]
In die hedendaagse Nieu-Seeland verwys die Engelse woord mana, wat uit Maori ontleen is, na ’n persoon of organisasie met ’n groot persoonlike aansien of karakter.[2] Daar word geglo sir Edmund Hillary het groot mana gehad vanweë sy talle suksesse en diens. Iets soos egoïsme kan mana verminder.
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Simon J. Greenhill; Ross Clark; Bruce Biggs (2010). "Protoform: MANA.1 [OC] Power, effectiveness, prestige". Polynesian Lexicon Project Online.
- ↑ "Kiwi (NZ) to English Dictionary" (in Engels). New Zealand A to Z. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 11 Oktober 2018. Besoek op 26 Januarie 2015.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is vertaal uit die Engelse Wikipedia
