St Giles' Cathedral

St Giles' Cathedral, ook bekend as die High Kirk of Edinburgh, is die Kerk van Skotland se vernaamste plek van aanbidding in Edinburg. Sy kroonvormige toringspits is 'n belangrike deel van die Skotse hoofstad se kimlyn. Die katedraal, wat langs Edinburg se Royal Mile en halfpad tussen die kasteel en die Holyrood-paleis geleë is, is reeds byna 900 jaar lank een van die stad se godsdienstige fokuspunte. Die huidige kerkgebou dateer uit die laat 14de eeu, maar is gedurende omvattende herstelwerk in die 19de eeu aansienlik verander. Dikwels word na die katedraal, waar die Skotse kerkhervormer John Knox in die tyd van die Protestantse Hervorming, tussen 1559 en 1572, as predikant gedien het, verwys as die "Moederkerk van Presbiterianisme".

Koning Karel I se besluit om aan St Giles’ die status van katedraal en biskopsetel te verleen het, net soos sy pogings om die gebruik van die Anglikaanse ‘’Book of Common Prayer’’ tydens kerkdienste af te dwing, aan die beginpunt van gebeure gestaan wat tot die sogenaamde Biskopsoorloë en die Engelse Burgeroorlog sou lei.

St Giles' Cathedral is gewy aan St Giles (in Nederlands en Afrikaans bekend as Sint Gillis of Sint Egidius, Latyn: Aegidius), 'n 7de eeuse Franse heremiet en ab. Volgens oorlewering is by omstreeks 650 as prins in Athene gebore en het later verkies om in die bosse rondom Nîmes ‘n eenvoudige lewe as monnik te voer. St Giles, wie se fees op 1 September gevier word, is die beskermheilige van Edinburg asook dié van verlamdes, melaatses en moeders wat borsvoed, en het gedurende die Middeleeue besondere verering geniet.

Die katedraal dien as die Kerk van Skotland se parogiekerk vir 'n deel van Edinburg se Old Town. St Giles' Cathedral was net gedurende twee periodes in die 17de eeu, toe 'n episkopale kerkorde in die Kerk van Skotland gevestig is (1635–1638 en 1661–1689), 'n katedraal in die formele betekenis van die term – dit wil sê die setel van 'n biskop. Voor die Protestantse Hervorming het Edinburg onder die gesag van die biskop van St Andrews geval en dus nie oor sy eie katedraal beskik nie.

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Oorsprong[wysig | wysig bron]

Die eerste, nog relatief klein parogiekerk in Edinburg is reeds in 854 gevestig en deur 'n vikaris uit een van die destydse kloosters bedien. Hierdie kerk was eeue lank in gebruik voordat die besluit geneem is om 'n groter kerkgebou op te rig. St Giles' is omstreeks 1124 deur lede van Skotland se koninklike familie gestig, òf deur koning Alexander I wat nog in dieselfde jaar oorlede is, òf deur sy broer wat hom as koning David I (1124–1153) opgevolg het. Alexander en David was die seuns van Skotland se energieke koning Malcolm Canmore en sy vrome eggenote Sint Margaret. 'n Eie parogie vir St Giles' is geskep deur 'n deel van die bestaande uitgestrekte parogie van St Cuthberts' vir dié doel opsy te sit. Aan die plaaslike klerus is 'n stuk grond suid van St Giles' gegee wat deur lyfeienes bewerk is.^[1]

Die 12de eeuse kerkgebou was, in vergelyking met die huidige katedraal, betreklik klein en ontwerp in die Normandies-Romaanse styl, met ronde boë en beeldhouwerke. Min het bewaar gebly van dié vroeë gebou.