Strauss-familie

Die Weense familie Strauss het musici en komponiste opgelewer deur wie se bydraes veral die wals in die 19e eeu baie gewild geword het. Die bekendste lid was Johann Strauss die seun, wat as die walskoning bekend gestaan het en die grootste Weense operettekomponis was.

Johann Strauss die vader

Die eerste Strauss wat in die Weense musieklewe bekendheid verwerf het, was Johann Strauss die vader (1804- 1849) Op 14-jarige leeftyd het hy violis, en later hulpdirigent, in Josef Lanner (1801-1843) se dansorkes geword. Die tradisionele Weense ländler en galop en veral die Weense wals, in vinnige driekwartmaat, was baie gewild.

Aanvanklik is die wals met 'n bietjie minagting bejeën omdat dit as onrustig en familiêr beskou is, maar na die Kongres van Wenen (1815) is dit gesien as ʼn teken van 'n nuwe tydvak in die Europese samelewing en het dit geweldig gewild geword. Hiertoe het sowel Lanner as Strauss 'n groot bydrae gelewer.

Strauss het in 1825 sy eie orkes gestig en vanaf 1833 het hy konsertreise deur die hele Europa onderneem. Hy was een van die voorste komponiste van Weense walse en het ook talle marse, onder meer die gewilde Radetzky-mars (1848), gekomponeer. Sy walse, polkas, kadriele en dies meer verteenwoordig Weense dansmusiek op sy beste. Strauss se seuns Josef (1827- 1870) en Eduard (1835- 1916) het dirigente geword, hoewel Josef ook heelwat walse gekomponeer het.

Johann Strauss die seun

Johann Strauss senior se oudste seun, ook Johann (1825- 1899), het eintlik die beroemdste lid van die familie geword. Johann senior het besluit dat Johann junior 'n nie-musikale loopbaan moet volg, maar sy moeder het hom in die geheim gehelp om klavier- en vioollesse te neem, en in 1844 het hy begin om sy eie dansorkes in 'n restaurant in Wenen te dirigeer.

Na die dood van sy vader het hy sy vader se orkes met sy eie gekombineer, en spoedig het hy in Wenen as die walskoning bekend, gestaan. Hy het die titel nie net op grond van die groot aantal en die swierigheid van sy komposisies verkry nie, maar ook omdat hy die dansvorm uitgebou het tot 'n konsertstuk wat uit verskeie walse en 'n inleiding en ʼn slot bestaan. Strauss het ook konsertreise na onder meer Rusland en Engeland onderneem en was oral baie gewild.

In 1870 het hy sy leiding van die orkes oorgedra aan sy broers Josef en (later) Eduard. In 1872 het hy die VSA besoek en konserte in New York en Boston gedirigeer. Die meeste van sy walse is gekomponeer in die sestigerjare van die 19e eeu: Morgenblätter ("Oggendblare"; 1864), Künstlerleben ("Kunstenaarslewe"; 1867), Geschichten aus dem Wienerwald ("Verhale van die Weense woude"; 1868), Wein, Weibund Gesang ("Die wyn, die vrou, die lied"; 1869), Wiener Blut ("Weense bloed"; 1871) en Kaiserwaltzer ("Keiserwals"; 1888) tel onder die bekendstes. Baie mense beskou laasgenoemde as die hoogtepunt, maar Ander schönen blauen Donau ("Aan die skone blou Donau"; 1867) is sekerlik die heel bekendste.

Onder invloed van Jacques Offenbach (1819-1880), die skepper van die genre, het Strauss ook operettes begin skryf en in 1874 lewer hy die hoogtepunt van die Weense operette: Die Fledermaus ("Die Vlermuis"). Die operettes Eine Nacht in Venedig (“’n Nag in Venesië"; 1833) en Der Zigeunerbaron ("Die Sigeunerbaron"; 1885) het ook baie gewild geword.

Ander

Na Josef Strauss se dood in 1870 het Eduard die Strauss-orkes onder sy leiding geneem. Hoewel hy baie gekomponeer het, het sy werk nie die oorspronklikheid van sy oudste broer geopenbaar nie. In 1902 het hy die orkes ontbind en in 1907 het hy, uit ergernis oor die misbruik van die familienaam, alle partiture laat verbrand. Josef se seun, Johann Strauss (1866- 1939), was die laaste lid van die familie en het in Wenen en Berlyn die familietradisie voortgesit.

Bronnelys

• Wêrelspektrum, 1982, ISBN 0908409672, volume 26, bl. 220