Versadigde en onversadigde verbindings

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

In die chemie is 'n versadigde verbinding 'n chemiese verbinding (of ioon) wat addisiereaksies weerstaan, soos hidrogenasie, oksidatiewe byvoeging en binding van 'n Lewis-basis. Die term word in baie kontekste en vir baie klasse chemiese verbindings gebruik. Oor die algemeen is versadigde verbindings minder reaktief as onversadigde verbindings. Versadiging is afgelei van die Latynse woord saturare, wat "om te vul" beteken.[1]

Versadigde verbindings

Etaan

|

Propaan

1-Oktanol (alkohol)

Palmitiensuur (Versadigde vetsuur)

Organiese chemie[wysig | wysig bron]

Onversadigde verbindings voer gewoonlik tipiese byvoegingsreaksies uit wat nie moontlik is met versadigde verbindings soos alkane nie. 'n Versadigde organiese verbinding het slegs enkele bindings tussen koolstofatome. Baie versadigde verbindings het funksionele groepe, byvoorbeeld alkohole.

Onversadigde organiese verbindings[wysig | wysig bron]

Die begrip versadiging kan beskryf word met behulp van verskillende benamingstelsels, formules en analitiese toetse, bv. IUSTC-nomenklatuur word gebruik om die tipe en ligging van onversadiging in organiese verbindings te beskryf. Die hoeveelheid waterstof 'n verbinding kan bind word die "graad van onversadiging" genoem. Prakties kan onversadiging bepaal word, onder andere, deur NMR, massaspektrometrie en Infrarooispektroskopie.[2]

Onversadigde verbindings

Etileen

Asetileen

α-Linoleïensuur

Vetsure[wysig | wysig bron]

Sien ook: Vet

Die terme versadig en onversadig word dikwels toegepas op die vetsuurbestanddele van vette. Die trigliseriede (vette) wat in kerswas gevind word, is afgelei van versadigde steariensuur en mono-onversadigde oleïese suur.[3] Baie plantaardige olies bevat vetsure met een (mono-onversadigde) of meer (poli-onversadigde) dubbelbindings.

Versadigde en onversadigde verbindings buite die organiese chemie[wysig | wysig bron]

Organometalliese chemie[wysig | wysig bron]

In organometaalchemie het 'n koördinatief-onversadigde kompleks minder as 18 valenselektrone en is dus vatbaar vir oksidatiewe byvoeging of koördinasie met 'n addisionele ligand. Onversadiging is kenmerkend van baie katalisators. Die teenoorgestelde van koördinatief-onversadig is koördinatief-versadig en sulke komplekse vertoon selde katalitiese eienskappe.[4]

Oppervlaktes[wysig | wysig bron]

In fisiese chemie, as daar na oppervlakprosesse verwys word, dui versadiging aan die mate waarin 'n bindingsplek volledig beset is. Basisversadiging verwys byvoorbeeld na die fraksie van uitruilbare katione wat basiskatione is.

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. Anderson, K.; Anderson, L.E.; Glanze, W.D. (1994). Mosby's Medical, Nursing, and Allied Health Dictionary (in Engels). Mosby. p. 1394. ISBN 978-0-8151-6111-0.
  2. Smith, M.B.; March, J. (2007). March's Advanced Organic Chemistry: Reactions, Mechanisms, and Structure (in Engels). Wiley. ISBN 978-0-470-08494-6.
  3. Thomas, Alfred (2002). "Fats and Fatty Oils". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (in Engels). Weinheim: Wiley-VCH. doi:10.1002/14356007.a10_173.
  4. Hartwig, John (2010). Organotransition metal chemistry : from bonding to catalysis (in Engels). Mill Valley, Calif. Sausalito, Calif: University Science Books. ISBN 1-891389-53-X. OCLC 310401036.