Vlag van Noorweë

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Vlag van Noorweë
Vlag van Noorweë
Vlag van Noorweë
Bynaam (nn) Det norske flagget
(no) Norges flagg
Gebruik Burgerlike vlag en vaandel Burgerlike vlag en vaandel
Verhouding 8:11
Goedgekeur 13 Julie 1821
Ontwerp 'n donkerblou kruis met wit boorde op 'n rooi agtergrond. Die vertikale arm van die kruis is in die rigting van die vlagpaal verskuif
Ontwerp deur Fredrik Meltzer
Wisselvormvlag van Noorweë
Wisselvormvlag van Noorweë
Gebruik Staats- en Oorlogsvlag en Staats- en Vlootvaandel Staats- en oorlogsvlag en staats- en vlootvaandel
Verhouding 16:27

Die vlag van Noorweë (Bokmal: Norges flagg; Nynorsk: Det norske flagget) behels 'n donkerblou kruis met wit boorde op 'n rooi agtergrond. Die vertikale arm van die kruis is in die rigting van die vlagpaal verskuif volgens die patroon van die ander Skandinawiese vlae.

Die handelsvlag het 'n syverhouding van 16:22 en die staatsvlag 'n syverhouding van 16:27. Die vlae het die volgende verhoudings:

Handels- en nasionale vlag: 6+1+2+1+12:6+1+2+1+6
Handels- en nasionale vlag
Staats- en oorlogsvlag: 6+1+2+1+6+11:6+1+2+1+6
Staats- en oorlogsvlag

Die rooi kleur is PMS 200 en die blou kleur PMS 281 volgens die Pantone-kleurstelsel,[1] respektiewelik #BA0C2F (rooi)[2] en #00205B (blou)[3] (en #FFFFFF (wit) in die RGB-stelsel.

Ontwerp[wysig | wysig bron]

Die Noorweegse vlag het die volgende tegniese ontwerp:

Konstruksietekening
Konstruksietekening

Kleure[wysig | wysig bron]

Die kleurskema word hieronder gelys:


Kleurskema
Blou Rooi Wit
Pantone 281 C 200 C Wit
RAL 5026 3020 9016
CMYK 100-65-0-64 0-94-75-27 0-0-0-0
HEX #00205B #BA0C2F #FFFFFF
RGB 0-32-91 186-12-47 255-255-255

Geskiedenis[wysig | wysig bron]

Die Sweeds-Noorse Unie se oorlogsvlag 1815–1844
Die Sweeds-Noorse Unie se handelsvlag 1818–1844
Die «Sildesalaten» ("Haringslaai") met Sweedse proporsies het in die periode tussen 1844 en 1905 as gemeenskaplike oorlogs- en diplomatieke vlag gedien
Omstreeks 1850 was Skandinawië 'n politieke visioen. Die Noorse en Sweedse vlae op hierdie beeld toon albei die uniekenmerk

In die antieke tydperk en die Middeleeue was daar nog nie so iets soos nasionale vlae nie. Daarenteen het heersers en ander leiers wél oor hul eie vlae beskik; die krygsvolk het hom gewoonlik om die koninklike vlag geskaar. Dit is moeilik om te bepaal watter vlag as eerste in Noorweë gebruik is. Volgens historiese oorlewerings het Sint-Olav (Olav II Haraldsson) in die slag teen Nesje 'n wit kenteken met 'n slang gebruik.

Middeleeuse vlae en wapens[wysig | wysig bron]

Voor hierdie tydperk was kentekens met 'n raaf en 'n draak gebruiklik. Magnus die Goeie het oor dieselfde kenteken soos Sint-Olav beskik, terwyl Harald Hardråde 'n raaf gebruik het. Koning Inge I se simbool was 'n rooi leeu op 'n goue agtergrond, terwyl Sverre 'n arend in goud en rooi gebruik het. Eirik Magnusson het vanaf 1280 'n goue leeu met kroon en byl op 'n rooi agtergrond as sy wapen gevoer. Hierdie kenteken het ook as wapen gedien en ten opsigte van sy ontwerp en motief met die huidige Noorse koningsvlag ooreengekom. Dit is waarskynlik deur latere Noorse monarge oorgeneem en het geleidelik ook as skeeps- en vestingsvlag gedien. Die oudste betroubare afbeelding is hertogin Ingebjørg se seël uit die jaar 1318.

Ontwikkeling vanaf die 17de eeu[wysig | wysig bron]

Die leeuevlag het onder meer in 1698 nog steeds oor die vesting Akershus gewaai. Die Noorse leeue is in 1641 op die vlae van alle Noorse regimente geplaas. Dit is daarnaas ook op skepe en in ander vestings gebruik, maar uiteindelik gedurende die 17de en 18de eeu geleidelik uitgefaseer. Reeds in die 16de eeu was dit op see internasionaal gebruiklik om die land van herkoms met 'n nasionale vlag aan te dui, tog is die bevel om die Deense Danebrog as enigste wettelike handelsvlag op Noorse skepe te hys nie voor die jaar 1748 gegee nie.

Vanweë die politieke unie met Denemarke is die Deense vlag vanaf die 17de eeu ook in Noorweë gehys. In 1814 het Noorweë as selfregerende staat die leeu van die rykswapen in die Deense vlag se veld links bo gevoeg en dit tot in die jaar 1821 in die noordelike seegebiede gebruik. In 1815 is 'n gemeenskaplike Sweeds-Noorse staats- en oorlogsvlag vir albei ryksdele ingevoer – die Sweedse vlag met 'n wit kruis op 'n rooi agtergrond in die boonste veld digby die vlagpaal. Op 26 Oktober 1818 het 'n gemeenskaplike handelsvlag gevolg wat dieselfde motief vertoon het, maar reggesny is. Hierdie vlag is ook in verder af geleë seegebiede tot by die Spaanse Kaap Finisterre in die suide gebruik – veral as beskerming teen Noord-Afrikaanse seerowers wat 'n losgeld van Swede ontvang het. Daarnaas kon Noorse skepe in internasionale waters ook onder die Sweedse vlag seil. Sodoende was in die periode tussen 1818 en 1821 tegelykertyd drie verskillende handelsvlae gebruiklik.

Die huidige vlag[wysig | wysig bron]

Die huidige vlag van Noorweë is in 1821 deur Fredrik Meltzer, 'n afgevaardigde in die Storting, ontwerp. As 'n verwysing na die vorige unie met Denemarke en die nuwe gemeenskaplike staat van Noorweë en Swede het Meltzer elemente uit die vlae van albei buurlande in sy ontwerp verenig – Denemarke se rooi en wit met Swede se blou kleur met 'n kruis in die middel volgens die patroon van ander Skandinawiese vlae. Die kombinasie van rooi, wit en blou het daarnaas ook by die tradisies van 'n aantal demokratiese lande aangesluit – die rewolusionêre Frankryk, die Verenigde State, Groot-Brittanje en Nederland.

Die Storting het Meltzer se voorstel vir 'n nuwe vlag goedgekeur, tog het koning Karl Johan geweier om hierdie wettelike besluit te bekragtig. Die monarg het die vlag op 13 Julie 1821 nogtans in 'n koninklike resolusie aanvaar. Volgens 'n bykomende koninklike resolusie van 17 Julie is die gebruik van die nuwe driekleurvlag tot die noordelike waters beperk. Die skepe van albei lande was nou verplig om in suidelike waters die gemeenskaplike handelsvlag van 1818 – die Sweedse vlag met 'n insetsel van Noorse kleure – te gebruik. Nadat die Noord-Afrikaanse Barbareske-state in 1830 deur Frankryk verower was, het Swede die betaling van losgelde aan die plaaslike seerowers gestaak. Noorweë het nou daarop begin aandring dat sy goedgekeurde nasionale vlag ook in suidelike waters gebruik sou kon word. Hierdie toestemming is in 1838 verleen. Aangesien die Noorse grondwet van 4 November 1814 die oorlogsvlag tot vlag van die unie verklaar het, is hierdie vlag vanaf 1815 deur albei lande gebruik.

Gedurende KarlJohan se regeringstydperk het die Noorse misnoeë oor die vlagstelsel, wat niks meer as Swede se oorheersende rol in die unie weerspieël het, steeds toegeneem. Volgens 'n voorstel van 'n gemeenskaplike Noors-Sweedse komitee het koning Oscar I in 1844 'n nuwe vlag ingevoer wat aan Noorse eise vir 'n gelyke status binne die unie voldoen het. Elkeen van die twee lande het nou sy eie handels- en oorlogsvlag gekry, met 'n gemeenskaplike kenteken aan die linkerkant bo. Hierdie kenmerk het as 'n simbool van die politieke unie die kleure van albei lande in gelyke dele vertoon.

Hierdie kenteken het in die volksmond van albei lande as die Sildesalaten of "Haringslaai" bekend gestaan aangesien sy ontwerp aan 'n kleurryke ontbytgereg van Swede en Noorweë herinner het. Die bynaam het aanvanklik in Swede opgekom waar mense beswaar gemaak het teen die verlies van die oorspronklike Sweedse vlag, terwyl die nuwe kenteken in Noorweë as 'n vervulling van eise vir 'n nasionale simbool verwelkom is.

Vlootskepe van albei lande het die kenteken ook as geus op hulle boeg gebruik. Daarnaas is dit as 'n gemeenskaplike vlag van albei ryke deur die unie se diplomatieke missies in die buiteland gehys. Hier het dit egter 'n langgestrekte vorm met 'n verhouding van 4:5 gehad, net soos die kenmerk in die Sweedse vlag, terwyl dit op die Noorse unievlag as 'n vierkant verskyn het.

Die Noorse unievlag het dieselfde donkerblou kleurskakering in sowel die kruis van die hoofvlag asook in die Sweedse gedeelte van die uniekenmerk getoon – daar was dus nooit meer as een blou kleurskakering in die unievlag nie. Dieselfde was van toepassing vir die Sweedse unievlag. Die Sweedse vlag se blouskakering was in die 19de eeu donkerder as vandag, alhoewel dit soms afwykings getoon het. Die Swede het altyd dieselfde kleurskakering in die Noorse gedeelte van die uniekenmerk gebruik, selfs al was dit ligter as die amptelike Noorse weergawe.

Noorse unievlag 1844–1899
Noorse unievlag 1844–1899
«Sildesalaten»
«Sildesalaten»
Sweedse unievlag 1844–1905
Sweedse unievlag 1844–1905

As gevolg van die groeiende weerstand teen die politieke unie het die uniekenmerk ongewild geraak, en die eis vir "'n suiwer vlag" is veral deur die sosiaal-liberale Venstre-party as 'n politieke vaandel rondgeswaai. Die Storting het die gebruik van 'n suiwer Noorse vlag in 1892, 1895 en 1898 goedgekeur. 'n Sodanige wetsbesluit is sonder koninklike bekragtiging op 10 Desember 1898 geneem, en op 15 Desember 1899 met betrekking tot Noorweë se handels- en nasionale vlag deurgevoer. Soos in die grondwet vasgelê, is die uniekenmerk op die oorlogsvlag tot by die opsegging van die politieke unie met Swede in 1905 behou. Net ná die ontbinding van die unie is die suiwer oorlogsvlag sonder uniekenmerk op 9 Junie 1905 gehys. In Swede is die uniekenmerk op die nasionale vlag tot by die einde van die jaar 1905 bybehou.

Verwante vlae[wysig | wysig bron]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. (en) "The Norwegian flag". Nordiese Raad. Besoek op 15 Mei 2023.
  2. (en) "PANTONE® 200 C". Pantone Connect. Besoek op 15 Mei 2023.
  3. (en) "PANTONE® 281 C". Pantone Connect. Besoek op 15 Mei 2023.

Bronne[wysig | wysig bron]

Eksterne skakels[wysig | wysig bron]