Tegemoetkomendheid
Tegemoetkomendheid is 'n karaktereienskap wat verwys na 'n persoon se minsaamheid in sy verhouding met ander mense in teenstelling met 'n aggressiewe, selfgesentreerde en vyandige gesindheid.[1] Dit is een van die "karakterdimensies" in Cloninger se Temperament and Character Inventory. Cloninger beskryf dit met betrekking tot die verskillende mates waarin individue met ander identifiseer en hulle aanvaar. Cloninger se navorsing het bevind dat lae tegemoetkomendheid met alle kategorieë van persoonlikheidsteurings geassosieer word. Tegemoetkomendheid is konseptueel soortgelyk en hoogs gekorreleerd met vriendelikheid in die vyffaktormodel van persoonlikheid.[2]
Beskrywing[wysig | wysig bron]
Cloninger beskryf tegemoetkomende individue as sosiaal verdraagsaam, empaties, hulpvaardig en deernisvol, in teenstelling met onverdraagsame, ongevoelige, onbehulpsame en hatige mense. Hy vergelyk tegemoetkomendheid met Carl Roger se beskrywing van fasiliterende mense wat ander onvoorwaardelik aanvaar, empatie het met ander se gevoelens en bereid is om te help sonder 'n begeerte na selfsugtige gewin. Cloninger beskou hoe tegemoetkomendheid as 'n teken van sielkundige volwassenheid en 'n gevorderde morele ontwikkeling soos beskryf deur Kohlberg.
Komponente[wysig | wysig bron]
Tegemoetkomendheid word aan die hand van vyf subskale in die Temperament and Character Inventory geassesseer:
- Sosiale aanvaarding vs. onverdraagsaamheid (C1)
- Empatie vs. sosiale apatie (C2)
- Behulpsaamheid vs. onbehulpsaamheid (C3)
- Deernis vs. haatdraendheid (C4)
- Beginsels vs. selfbevoordeling (C5)
Verhouding met ander karaktereienskappe[wysig | wysig bron]
Tegemoetkomendheid is soortgelyk aan en hoogs gekorreleerd met vriendelikheid in die Groot Vyf Persoonlikheidsmodel. Dit is omgekeerd eweredig aan onderskeidelik Aggressie-Vyandigheid en psigotisme in Zuckerman se Alternatiewe vyf-model, en die Eysenck-Persoonlikheidsvraelys.[3]
Psigopatologie[wysig | wysig bron]
Navorsers beweer dat 'n kombinasie van lae selfgerigtheid en lae tegemoetkomendheid 'n algemene faktor vorm wat by alle persoonlikheidsteurings aanwesig is.[4] Die spesifieke kombinasie van lae selfgerigtheid, lae tegemoetkomendheid en hoë selftransendensie is deur Cloninger en kollegas al as 'n "skisotipiese persoonlikheidstyl" beskryf, en word met hoë vlakke van skisotipie (geneigdheid tot psigotiese simptome) geassosieer.[5]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Cloninger, C.R. (Desember 1993). "A psychobiological model of temperament and character". Archives of General Psychiatry. 50 (12): 975–90. doi:10.1001/archpsyc.1993.01820240059008.
- ↑ De Fruyt, F. (2000). "Cloninger's Psychobiological Model of Temperament and Character and the Five-Factor Model of Personality". Personality and Individual Differences. 29 (3): 441–452. doi:10.1016/S0191-8869(99)00204-4.
- ↑ Marvin Zuckerman and C. Robert Cloninger (Augustus 1996). "Relationships between Cloninger's, Zuckerman's, and Eysenck's dimensions of personality". Personality and Individual Differences. 21 (2): 283–285. doi:10.1016/0191-8869(96)00042-6.
- ↑ Laidlaw, Tannis M. (2005). "Low self-directedness (TCI), mood, schizotypy and hypnotic susceptibility". Personality and Individual Differences. 39 (2): 469. doi:10.1016/j.paid.2005.01.025.
- ↑ Danelluzo, E. (Januarie–Februarie 2005). "The contribution of temperament and character to schizotypy multidimensionality". Comprehensive Psychiatry. 46 (1): 50–5. doi:10.1016/j.comppsych.2004.07.010.