Toedhalija I
| Toedhalija I | |
|---|---|
| Koning van die Hetiete | |
| Bewind | Omstreeks 1465-'40 v.C. |
| Voorganger | Moewatalli I |
| Opvolger | Hattoesili II |
| Vader | Kantoezzili |
| Gade | Katteshapi ? |
Toedhalija I was in die 15de eeu v.C. 'n groot koning van die Hetitiese Ryk. Hy het moontlik van omstreeks 1465-'40 v.C. regeer.[1] Hy word soms as dieselfde persoon as Toedhalija II beskou en word dan Toedhalija I/II genoem.[2] [3])
Identiteit
[wysig | wysig bron]Die nommers van Hetitiese konings met die naam Toedhalija (Hetities: 𒌅𒌓𒄩𒇷𒅀) verskil tussen geleerdes weens 'n debat oor die identiteit van die eerste twee konings met die naam. Hierdie Toedhalija, wat nou bevestig is as die seun van 'n sekere Kantoezzili, het Moewatalli I opgevolg nadat laasgenoemde deur die amptenare Himoeili en Kantoezzili (nie noodwendig Toedhalija se vader nie) vermoor is.[4] Dieselfde of 'n ander Toedhalija was die skoonpa en voorganger van Arnoewanda I.[5] Weens die onsekerheid beskou sommige geleerdes albei as dieselfde koning, Toedhalija I[6] of Toedhalija I//II,[7] terwyl ander hulle as twee aparte konings beskou.[8]
Dié artikel volg die redenasie van Freu, wat 'n onderskeid tref tussen twee groot Hetitiese konings van die 15de eeu v.C. met dieselde naam.
Familie
[wysig | wysig bron]Toedhalija I was die seun van ene Kantoezzili. Dié het sover bekend nie regeer of van 'n vroeëre koning afgestam nie.[9] Die meeste geleerdes meen dit was dieselfde Kantoezzili wat saam met die hoofskinker, Himoeili, blykbaar sy broer, koning Moewatalli I vermoor het en ook dieselfde generaal Kantoezzili wat Toedhalija I gehelp het om 'n Horitiese inval af te weer.[10] Jacques Freu glo nie dié Kantoezilli was die een wat die vorige koning vermoor het nie, maar wel dat hy die generaal was wat teen die Horiete geveg het.[11]
Freu het voorgestel Toedhalija I was getroud met die obskure koningin Katteshapi wat in dié tyd genoem is.[12] Hy was die vader van Hattoesili II, wat nie lank gelewe het nie, en die oupa van Toedhalija II.[13] As Toedhalija I en Toedhalija II dieselfde mens was, was sy koningin Nikkal-Mati, sy dogter Asmoe-Nikkal en sy skoonseun en opvolger Arnoewanda I.
Bewind
[wysig | wysig bron]Toedhalija I het die troon bestyg ná die moord op sy voorganger, Moewatalli I, moontlik omstreeks 1465 v.C. Dit lyk of Toedhalija die moordenaars, die broers Himoeili end Kantoezzili, vergewe het, hoewel die verband tussen die drie onseker is.[14]
Nadat hy sy posisie in die ooste verseker het, het Toedhalija blykbaar besluit om sy stempel in die suide af te druk. Hy het verdrae met Soenassoera I van Kizzoewatna[15] en Toetmoses III van Egipte gesluit.[16] Hy het Aleppo verslaan en die stad verwoes.[17]
Verwysings
[wysig | wysig bron]- ↑ Freu 2007b: 311
- ↑ Bryce 2005: 121-123.
- ↑ Bryce, Trevor (2010). The Kingdom of the Hittites (New uitg.). Oxford: Oxford University Press. pp. 121–123. ISBN 9780199281329.
- ↑ Wilhelm 2004: 75; Bryce 2005: 122; Freu 2007a: 180-183; Freu 2007b: 20-21; Weeden 2022: 561.
- ↑ Bryce 2005: 128-129; Freu 2007b: 98, 102-103; Weeden 2022: 569.
- ↑ Klengel 1999: 104; Bryce 2005: 122-123.
- ↑ Astour 1989: 74; Beckman 2000: 25-27; Weeden 2022: 560-569
- ↑ Kuhrt 1995: 230; Carruba 2005: 264-267; Freu 2007b: 18-45.
- ↑ Otten 2000: 375-376; Bryce 2005: 122; Freu 2007a: 180-183; Freu 2007b: 20-21; Weeden 2022: 561.
- ↑ Wilhelm 2004: 75; Bryce 2005: 121-122; Carruba 2005: 254; Weeden 2022: 561.
- ↑ Freu 2007a: 180-181; Freu 2007b: 37-45.
- ↑ Freu 2007b: 63-68; Carruba 2005: 261 verkies om Katteshapi en Toedhalija II bymekaar te pas.
- ↑ Freu 2007a: 180-181; Freu 2007b: 18-32.
- ↑ Freu 2007b: 36-37.
- ↑ Freu 2007b: 46-48; cf. Beckman 1996: 13-22; Bryce 2005: 139-140.
- ↑ Freu 2007b: 51-53.
- ↑ Freu 2007b: 48, 56-57; Beckman 1996: 88-90; Bryce 2005: 140.
Bibliografie
[wysig | wysig bron]- Beckman, Gary (1996), Hittite Diplomatic Texts, Atlanta.
- Beckman, Gary (2000), "Hittite Chronology," Akkadica 119-120 (2000) 19-32.
- Bryce, Trevor (2005), The Kingdom of the Hittites, Oxford.
- Carruba, Onofrio (2005), "Tuthalija 00I.* (und Hattusili II.)," Altorientalische Forschungen 32 (2005) 246-271.
- De Martino, Stefano (1991) "Himuili, Kantuzzili e la presa del potere da parte di Tuthaliya," Eothen 4 (1991) 5-21.
- Freu, Jacques, and Michel Mazoyer (2007a), Des origins à la fin de l’ancien royaume hittite, Paris.
- Freu, Jacques, and Michel Mazoyer (2007b), Les débuts du nouvel empire hittite, Paris.
- Klengel, Horst (1999), Geschichte des Hethitischen Reiches, Leiden.
- Kuhrt, Amélie (1995), The Ancient Near East c. 3000–330 BC, vol. 1., London.
- Otten, Heinrich (2000), "Ein Siegelabdruck Dutḫalijaš I.(?)," Archäologischer Anzeiger 2000: 375-376.
- Weeden, Mark (2022), "The Hittite Empire," in Karen Radner et al. (eds.), The Oxford History of the Ancient Near East, vol. 3 (From the * Hyksos to the Late Second Millennium BC), Oxford: 529-622.
- Wilhelm, Gernot (2004), "Generation Count in Hittite Chronology," in Herman Hunger and Regine Pruzsinszky, eds., Mesopotamian Dark Age Revisited, Vienna, 71-79.
Skakels
[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
