Vlag van Letland

Vlag van Letland

Vlag van Letland
Bynaam	(lv) Latvijas karogs
Gebruik	Burgerlike- en Staatsvlag en Burgerlike vaandel
Verhouding	1:2
Goedgekeur	15 Junie 1921 (vir die eerste keer amptelik in gebruik geneem) 27 Februarie 1990 (tweede keer) 28 November 2018 (huidige standaardisering) in werking sedert 1 Januarie 2019
Ontwerp	’n Karmynrooi veld in twee gedeel deur ’n smal wit baan (een vyfde van die vlag se breedte).
Ontwerp deur	Ansis Cīrulis
Wisselvormvlag van Letland
Gebruik	Burgerlike vaandel
Verhouding	5:1
Goedgekeur	2009
Ontwerp	’n Trapesiumvormige wimpel ooreenstemmend met die kleure en verhouding van die staatsvlag.

Die nasionale vlag van Letland (Lets: Latvijas karogs) is op 27 Februarie 1990 amptelik in gebruik geneem. Die vlag vertoon ’n karmynrooi veld in twee gedeel deur ’n smal wit baan wat een vyfde van die vlag se breedte is.

Die vlag is vir die eerste gebruik deur die onafhanklike Republiek Letland van 1918 tot die land se besetting deur die Sowjetunie in 1940. Tydens die Sowjetse heerskappy is sy gebruik verbied. Op 27 Februarie 1990, kort voordat die land sy onafhanklikheid herwin het, het die Letse regering die tradisionele rooi-wit-rooi-vlag weer in gebruik geneem.

Volgens die Lyflandse Rymkroniek is die Letlandse vlag reeds in die 13de eeu gebruik voordat dit vir die eerste keer in 1921 amptelik in gebruik geneem is. Daar word soms gesê dat die rooi kleur die Letlanders se se gereedheid verteenwoordig om die bloed van hul harte op te offer vir vryheid en hul gewilligheid om hul soewereiniteit te verdedig. Volgens ’n ander interpretasie is ’n Letgalliese leier tydens ’n veldslag gewond en die laken waarop hy neergelê is, is bevlek met sy bloed en slegs die middelste baan van die laken het onbevlek gebly. Dié verhaal is soortgelyk aan die vlag van Oostenryk se oorspronglegende.

Geskiedenis

Oorsprong

Die oudste bewaarde Letlandse vlag in die Cēsis-kasteel deur Jānis Lapiņš in 1916

Sy nederlaag in ’n veldslag in 1209 het koning Visvaldis van Jersika, ook Letland genoem (terram, quae Lettia dicitur), genoodsaak om die gedikteerde vrede van biskop Albert van Riga te aanvaar. Hy moes die biskop sy erflike koninkryk skenk en het slegs ’n klein deel as leen teruggekry. In hierdie geval is drie vlae as investituurkentekens gebruik.

Na die Letlandse rooi-wit-rooi-vlag word vir die eerste keer verwys in die Middeleeuse Lyflandse Rymkroniek (Livländische Reimchronik), wat oor die tydperk van 1180 tot 1343 handel, waarvolgens dit een van die oudste vlae ter wêreld is wat steeds gebruik word. Dié kroniek vertel van ’n veldslag wat rondom 1279 plaasgevind het, waarin antieke Letgalliese stamme uit Cēsis, ’n stad in die huidige noordelike Letland, oorlog toe gegaan het met ’n “rooi vlag met ’n wit baan”. Die Middelhoogduitse teks lui soos volg (verse oor die vlag in vetdruk):

Middelhoogduits

Afrikaans

Von Wenden was zû Rîge komen zûr landmag, als ich hân vernomen, ein brûder und wol hundert man: den wart daß mêre kunt getân. die quâmen hovelîchen dar mit einer banier rôtgevar, daß was mit wîße durch gesniten hûte nâch wendischen siten. Wenden ist ein burc genant, von den die banier wart bekant, und ist in Letten lant gelegen, dâ die vrowen rîtens pflegen nâch den siten, als die man. vor wâr ich ûch daß sagen kan, die banier der Letten ist.

Van Wendes het na Rîge gekom na die land, soos ek gehoor het, ’n broer en omtrent honderd mans: hulle het gewag vir die moeder om te kom. hulle het ’n banier gedra, wat met wit gemerk was, wat na Wendiese lande gewys het. Wends is ’n kasteel genaamd, waarvan die baniere bekend was, en is in Letten land geleë, omdat die vroue rituele beoefen volgens die terreine, soos ’n mens kan sê. Voordat ek dit kon sê, is die banier van die Letlanders.

Ansis Cīrulis, voor 1942

Die bron is deur Jekabs Lautenbahs-Jusmins ontdek en in 1870 deur studente aan die Universiteit Tartu as nasionale vlag van Letland gewild gemaak. In Mei 1917 het die Letse kunstenaar Ansis Cīrulis (1883–1942) verwys na die in die Lyflandse Rymkroniek beskryfde kerstening van Letland deur kruisridders en hy het die huidige vlag van Letland ontwerp wat op 18 November 1918 aanvaar is.

’n Ander gewilde legende vertel die storie van ’n noodlottig gewonde Letgalliese leier wat in ’n wit laken toegedraai is. Die deel van die laken waarop hy gelê het, het wit gebly, terwyl die twee kante deur sy bloed rooi geverf is. Tydens die volgende veldslag is die met bloed bevlekte laken as vlag gebruik. Volgens dié legende het die Letgalliese krygers hierdie keer geseëvier en die vyand verdryf. Sedertdien gebruik Letgalliese stamme hierdie kleure as hul simbool.

Verskeie Letse nasionaliste het, geïnspireer deur hierdie historiese rekords, in die 19de eeu soortgelyke vlae begin gebruik. Die eerste vlag met ’n rooi veld en ’n smal wit baan is gemaak in die tweede helfte van 1916 deur die Valmiera-handelsskoolonderwyser Marianna Strautmane (1896–1985) na aanleiding van ’n skets deur haar kollega, joernalis en vlugtelingaktivis Jānis Lapiņš (1885–1941). Dié helderrooi vlag toon ’n geel son in die skildhoek en dit is later op die gebou van die Valmiera Letse Geselskap tydens die Vidzeme Landbyeenkoms in Maart 1917 gehys. Dit is tydens die Sowjetse besetting van Letland in 1940 en ná 1944 in Westerse ballingskap deur die Lapiņš-familie bewaar en in 1997 uiteindelik aan die Cēsis-museum oorhandig waar dit in die Cēsis-kasteel uitgestal word.

In 1917 is ’n rooi-wit-rooi-vlag gebruik in verskeie gebeurtenisse wat die doel gehad het om die Letlandse streke en Letlandse militêre formasies te verenig (soos Letlandse skuteenhede, Iskolat-instellings), en die debat rondom die sigbare vertoning rondom die Letlandse vlag het opgekom. In Mei, tydens ’n vergadering van die Letlandse Kunsbevorderingsvereniging (Latviešu mākslas veicināšanas biedrība), is verskeie voorstelle nagegaan en uiteindelik is ’n ontwerp deur die kunstenaar Ansis Cīrulis aanvaar. Cīrulis se ontwerp is ook gewild gemaak deur poskarte wat gedruk is deur die fotograaf Jānis Rieksts.

Op 17 Desember 1918 het Kommuniste tydens die Letlandse Onafhanklikheidsoorlog vlugtig die Letse Sosialistiese Sowjetrepubliek (Latvijas Sociālistiskā Padomju Republika, LSPR, “Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek”) uitgeroep. Eers in 1920 kon demokratiese troepe, ondersteun deur Duitse en Poolse magte, die Kommuniste verslaan. Die LSSR het ’n rooi vlag met die goue letters “LSPR” in die skildhoek gebruik.

Tydens die Letlandse Onafhanklikheidsoorlog is die Letlandse vlag toenemend gebruik deur die Letlandse Gewapende Magte, regeringsinstellings (byvoorbeeld is dit voor en tydens die Slag om Riga in 1919 op die Riga-kasteel vertoon) en die bevolking. Die Letlandse vlag is saam met die wapen amptelik goedgekeur deur ’n dekreet van die grondwetgewende vergadering van Letland op 15 Junie 1921. Op 15 Februarie 1922 het die Letlandse Vergadering ’n vlagwet goedgekeur en dit is op 23 Januarie 1923 deur die president onderteken. Daarbenewens is die presidentsvlag, dié van die eerste minister, asook ander militêre en burgerlike vlae bepaal, altesaam 17 verskeie vlae.

Sowjetse besetting

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek.

Tydens die Sowjetse besetting (en kortliks tydens die Nazi-Duitse besetting), is die rooi-wit-rooi-vlag van 1940 tot 1941 en 1944 tot 1991 verbied. Enige vervaardiging en openbare vertoning van die nasionalistiese Letlandse vlag is beskou as ’n misdaad teen die staat en was wetlik strafbaar. Die eerste vlag van die Sowjetse Letland was ’n rooi vlag met ’n goue hamer en sekel in die skildhoek met die Latynse karakters LSPR daarbo in goud in ’n serif-lettertipe. In 1953 is die laaste weergawe van die vlag aangeneem. Dit het die Sowjetse vlag en daaronder ses 1⁄3 blou bane watergolwe wat die see verteenwoordig het.

In 1953 is die ontwerp van al die Sowjetse republieke se vlae verander en Letland het ’n Sowjetvlag met ’n wit-blou golfpatroon gekry wat ’n groot ooreenkoms met dié van die Estniese Sosialistiese Sowjetrepubliek getoon het. Die golwe se kruine op die Estlandse vlag was egter spits en dié op die Lettiese vlag rond. Daarbenewens was die patroon aan die onderkant van die die Lettiese vlag, terwyl die Estniese patroon daaronder ’n bykomende rooi baan gehad het. Die voorkant van die vlag het ook ’n hamer- en sekelsimbool en ’n rooi ster getoon. Die ou vlag van Letland is steeds deur Lette in ballingskap gebruik.

Restourasie

Met Letland se onafhanklikwording is die Sowjet-wette wat die Letlandse vlag onwettig verklaar het, nietig verklaar en die Letlandse vlag is op 27 Februarie 1990 deur die Parlement weer in gebruik geneem, een en ’n half jaar voor die amptelike erkenning van Letland se onafhanklikheid deur die Sowjetunie op 6 September 1991.

Vorige vlae

• 
  Vlag van die Duitse Orde (1226 tot 1561) en die Verenigde Baltiese Hertogdom (1918)
• 
  Vlag van die Hertogdom Koerland en Semgalle, 1562 tot 1795
• 
  Vlag van die Hertogdom Letland in die Sweedse Ryk, 1621 tot 1721
• 
  Driekleur van die Huis van Romanof (Keiser van die Hele Rusland, Prins van Lyfland, Koerland, Semgalle, 1721 tot 1917), nasionale vlag van die Russiese Ryk, 1858 tot 1896
• 
  Vlag van die Goewernement Koerland in die Russische Ryk, 1795 tot 1915
• 
  Vlag van die Hertogdom Lyfland in die Russiese Ryk, 1822 tot 1920
• 
  Vlag van die Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek, 1918 tot 1920
• 
  Vlag van die Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek, 1940 tot 1941 en 1944 tot 1953
• 
  Vlag van Nazi-Duitsland, 1935 tot 1945
• 
  Vlag van die Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek, 1953 tot 1990
• 
  Agterkant van die vlag van die Lettiese Sosialistiese Sowjetrepubliek, 1953 tot 1990
• 
  ’n Weergawe wat tydens anti-Sowjet-betogings gebruik is.
• 
  Tekstielweergawe van die Letlandse vlag
• 
  Skandinawiese kruisvoorstel vir Letland

Ontwerp

’n Vergelyking tussen die fisiese en digitale weergawes van die vlag

Volgens Letlandse wetgewing is Die Letlandse nasionale vlag karmynrooi met ’n wit horisontale streep. (Lets: tumši sarkana (karmīnsarkans)). Na die vlag se kleur word soms verwys as “Letse rooi”. Die rooi kleur van die Letlandse vlag is ’n besonder donker skakering wat bestaan uit bruin en pers. Die vlag se kleurverhouding is 2:1:2 (die boonste en onderste rooi bane is elk twee keer so breed as die sentrale wit baan) en die verhouding is bepaal as 1:2.

Op 11 April 1995 het die Staatsheraldiese Kommissie eens Pantone 1807 C gekies vir die rooi kleur, dit is op 21 April 2009 vervang met 201 C. Op 1 Mei 2010 het die kabinet van ministers die Prosedures vir die toepassing van die wet op die nasionale vlag uitgereik, wat Pantone 19-1629 TPX of 19-1629 TC vir die rooi baan bepaal; ’n wysiging wat op 27 November 2018 aangebring is en op 1 Januarie 2019 in werking getree het, bepaal dat niestofvlae, asook voorstellings wat met ander tegnieke vervaardig is (insluitende digitale uitbeeldings), Pantone 201 C sal gebruik, terwyl fisiese vlae sal 19-1629 TPX/TC aanhou gebruik.

’n Wapperende Letlandse vlag

Die Letlandse vlag het die volgende tegniese ontwerp:

Konstruksietekening

Simboliek

Die eerste eerste minister van Letland, Kārlis Ulmanis, wat ook die laaste president voor die Sowjetse inval in 1940 was, het die simboliek van die kleure soos volg beskryf: Wit verteenwoordig reinheid en geregtigheid. Rooi verteenwoordig die bloed wat vergiet is om onafhanklikheid te bereik. Die unieke karmynrooi (Pantone-kleurkode 1807C – CMYK 0; 68; 66; 35 – RGB 167; 53; 57 – Heksadesimaal #A73539), waarna ook as “Letse rooi” verwys word. Daar word gesê dat dit kom van bessies wat die Lette gebruik het om die vlag te kleur.

Kleure

Die kleurskema word hieronder gelys:

Kleurskema	Wit	Rooi (digital)	Rooi (tekstiel)
Pantone	Wit	201 C	19-1629 TPX of TC
RGB	Rooi: 255 Groen: 255 Blou: 255	Rooi: 157 Groen: 34 Blou: 53	Rooi: 119 Groen: 53 Blou: 61
CMYK	Siaan: 0% Magenta: 0% Geel: 0% Swart: 0%	Siaan: 40% Magenta: 100% Geel: 90% Swart: 10%	Siaan: 40% Magenta: 100% Geel: 90% Swart: 10%
Heksadesimaal	#FFFFFF	#9D2235	#77353D

Vlagprotokol

Vertikale vertoning van die Letlandse vlag

Volgens Letlandse wette mag die vlag en nasionale kleure vertoon en gebruik word as ’n ornament indien behoorlike respek teenoor die vlag gewaarborg kan word. Vernietiging, oneerbiedige behandeling of verkeerde vertoon van die vlag is wettiglik strafbaar.

Die vlag moet minstens 2,5 m bo die grond gehys word en behoorlik aan die vlagpaal vasgebind word. Die vlagpaal moet langer as die langste sy van die vlag wees, opreg, wit geverf en is verkieslik van hout gemaak. Die spits aan die punt van die vlagpaal moet breër as die vlagpaal self wees. Wanneer die vlag nie deurlopend vertoon word nie, moet dit met sonop gehys en met sondonder gestryk word. Wanneer dit tydens ’n fees of begrafnis vertoon word, moet dit voor die begin gehys en na die einde van die gebeurtenis gestryk word.

Wanneer die vlag in rou aan ’n vlagpaal getoon word, moet dit op halfstok gehys word. Indien dit aan ’n vlagpaal vasgebind is, moet ’n swart lint waarvan die breedte 1⁄20 van die breedte van die vlag is, aan die vlagpaal bo die vlag vasgebind word; die lint moet lank genoeg wees om die breedte van die vlag te omspan.

Met ander vlae

Al die vlae moet dieselfde grotte hê. Wanneer die vlae aan die buitekant is, moet die Letlandse vlag aan die linkerkant geplaas word. Wanneer al die vlae in ’n lyn is, moet die Letlandse vlag aan die linkerkant en moontlik ook aan die regterkant wees. Vlae van ander lande of internasionale organisasies moet in alfabetiese volgorde (in Lets) gerangskik word.

Wanneer twee vlae binne gehys word is, moet die Letlandse vlag regs geplaas word. Wanneer meer as twee vlae binne gehys word, moet die Letlandse vlag in die middel geplaas word, met die ander vlae wat in alfabetiese volgorde (in Lets) gerangskik word.

Vlagdae

Datum	Afrikaanse naam	Letse naam	Opmerkings
25 Maart	Herdenkingsdag vir Slagoffers van die Kommunistiese Volksmoord	Komunistiskā genocīda upuru piemiņas diena	Ter nagedagtenis aan slagoffers van die kommunistiese volksmoord; Halfstok
1 Mei	Grondwetdag, Werkersdag	Darba svētki, Latvijas Satversmes sapulces sasaukšanas diena	Sameroeping van die Letlandse Grondwetgewende Vergadering op 1 Mei 1920
4 Mei	Onafhanklikheidsdag van die Republiek Letland	Latvijas Republikas Neatkarības atjaunošanas diena	Herwinning van onafhanklikheid in 1990
14 Junie	Herdenkingsdag vir Slagoffers van die Kommunistiese Volksmoord	Komunistiskā genocīda upuru piemiņas diena	Ter nagedagtenis aan slagoffers van die kommunistiese volksmoord; Halfstok
17 Junie	Besettingsdag van die Republiek Letland	Latvijas Republikas okupācijas diena	Begin van die Sowjetse besetting in Letland in 1940
4 Julie	Herdenkingsdag vir Slagoffers van die Joodse Volksmoord	Ebreju tautas genocīda upuru piemiņas diena	Ter nagedagtenis aan slagoffers van die Holocaust; Halfstok
21 Augustus	Dag van die Goedkeuring van die Grondwet van die Republiek Letland	Konstitucionālā likuma “Par Latvijas Republikas valstisko statusu” pieņemšanas diena
11 November	Lāčplēsis-dag	Lāčplēša diena	Letlandse Onafhanklikheidsoorlog
18 November	Proklamasiedag van die Republiek Letland	Latvijas Republikas Proklamēšanas diena	Letlandse Onafhanklikheidsverklaring in 1918
Eerste Sondag van Desember	Ter nagedagtenis aan slagoffers van die kommunistiese volksmoord	pret latviešu tautu vērstā totalitārā komunistiskā režīma genocīda upuru piemiņas diena	Halfstok
Beweeglik	Dae waarop Letland ’n parlementêre (Saeima), presidensiële, plaaslike, Europese parlementsverkiesing of ’n referendum hou

Wanneer die vlag in rou gehys word, word ’n swart lint aan die bokant by die vlag gevoeg.

Op hierdie dae moet by al die openbare geboue (skole, regerings- en administratiewe geboue, ens.) en woongeboue die vlag gehys word; die versuim om die vlag te vertoon of die foutiewe hys van die vlag kan boetes tot gevolg hê. Op ander fees- en herdenkings, soos die onafhanklikheidsdae van Litaue (16 Februarie) en Estland (24 Februarie), die dag van die Grondwetlike Wet oor die Herstel van die Republiek van Letland se goedkeuring (21 Augustus), Nuwejaarsdag, Paasfees, Pinkster, Moedersdag, ens. word die hys van die vlag aanbeveel.

Amptelike vlae

Presidentsvlag van Letland

Die Letlandse presidentsvlag by die presidensiële kanselierskap, Huis van die Swartkoppe, Riga

Die presidentsvlag is wit met ’n reghoekige kruis in die kleurverhouding van die nasionale vlag. Op die middel van die kruis is ’n wit reghoekige paneel en daarop die wapen van Letland. Die wapen se hoogte is 1⁄3 van die vlag se hoogte, die middel van die son in die skild van die wapen is ook in die middel van die vlag. Die verhouding tussen die breedte van die nasionale kleure en dié van die vlag is 1:5. Die verhouding tussen die lengte en breedte van die vlag is 3:2.

Vlag van die Eerste Minister van Letland

Die vlag van die eerste minister van Letland is wit met die simetriese kruis in die kleurverhouding van die nasionale vlag. In die skildhoek van die vlag is die wapen van Letland. Die hoogte van die wapen is 5⁄6 van die skildhoek se hoogte en die son in die wapen is in die middel van die skildhoek. Die verhouding tussen die breedte van die nasionale kleure en dié van die vlag is 1:5. Die verhouding tussen die lengte en breedte van die vlag is 3:2.

Vlag van die Speaker van die Saeima

Die vlag van die Speaker van die Saeima is wit met die simetriese kruis in die kleurverhouding van die nasionale vlag. In die patroon van die vlag is die wapen van Letland. Die hoogte van die wapen is 5⁄6 van die patroon se hoogte en die son in die wapen is in die middel van die patroon. Die verhouding tussen die breedte van die nasionale kleure en dié van die vlag is 1:5. Die verhouding tussen die lengte en breedte van die vlag is 3:2.

Vlag van die Minister van Verdediging

Die vlag van die Minister van Verdediging is wit met die simetriese kruis in die kleurverhouding van die nasionale vlag. In die skildhoek van die vlag is die soldaatkenteken. Die hoogte van die soldaatkenteken is 3⁄5 van die skildhoek hoogte. Die verhouding tussen die breedte van die nasionale kleure en dié van die vlag is 1:5. Die verhouding tussen die lengte en breedte van die vlag is 3:2.

• 
  Presidentsvlag van Letland
• 
  Vlag van die Eerste Minister van Letland
• 
  Vlag van die Speaker van die Saeima
• 
  Vlag van die Minister van Verdediging

Militêre vlae

• 
  2:3 , Oorlogsvlag (ter see)
• 
  Vlootvaandel
• 
  Divisiebevelvoerder se wimpel
• 
  Vlag van die grenstroepe
• 
  Vlag van die Opperbevelvoerder van die Gewapende Magte
• 
  Vlag van die Opperbevelvoerder van die Vloot
• 
  Vlag van die Admiraal van die Vloot
• 
  Vlag van die Adjunkadmiraal van die Vloot
• 
  Wimpel van die Flottieljebevelvoerder
• 
  Wimpel van die Eskaderbevelvoerder
• 
  Wimpel van die Divisiebevelvoerder

Subnasionale vlae

Munisipale vlae

Sommige van die Letlandse munisipaliteite beskik ook oor hul eie vlae.

• 
  Daugavpils
• 
  Jelgava
• 
  Jūrmala
• 
  Kuldīga
• 
  Liepaja
• 
  Riga
• 
  Ventspils

Etniese vlae

Letland se grootste etniese minderhede beskik oor hul eie vlae.

Die Lyflanders gebruik ’n horisontale driekleur met dieselfde ontwerp as die nasionale vlag van Letland. Die Lyflandse vlag vertoon die kleure groen, wit en blou; blou verteenwoordig die see, wit die sand langs die kus en groen die woude. Dit is tydens die eerste Lyflandse vergadering op 2 April 1923 voorgestel en vir die eerste keer gehys tydens die Lyflanddse fees in Mazirbe (Irē).

’n Deel van die Letlandse bevolking het nie Letlandse burgerskap nie. Hierdie oorwegend Russiestalige bevolkingsgroep is in besit van Letlandse paspoorte in ’n violet kleur. Dit is tydens ’n veldtog in 2005 oorgeneem en het aanleiding gegee tot die ontwerp van ’n vlag waarvan die ontwerp ooreenstem met dié van die nasionale vlag van Letland.

• 
  Vlag van die Baltiese Duitsers
• 
  Vlag van die Letgalle
• 
  Vlag van die Lyflanders
• 
  Lyflandse vlag op die Lyflandse gemeenskapsentrum in Mazirbe
• 
  Vlag van Selonië
• 
  Vlag van die Semgalle
• 
  Nieamptelike vlag van die Russiestalige bevolking

Galery

• 
  Die presidentsvlag aan die president se motor
• 
  Die vlag van die Speaker van die Saeima
• 
  Die vlae van Letland en dié van Europa by die Letlandse ambassade in Praag, Tsjeggië, in 2007
• 
  ’n AirBaltic Airbus A220-300 in die nasionale kleure van Letland met die doopnaam “Riga”.

Eksterne skakels

• (en) Letland by Flags of the World.
• (en) "Flag of Latvia". Encyclopædia Britannica. Besoek op 7 Julie 2025.

Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik vanuit die Engelse Wikipedia vertaal.