Gaan na inhoud

Vuurpeloton

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die Derde Mei 1808, skildery deur Francisco de Goya.

Teregstelling deur vuurpeloton, in die verlede soms fusillering genoem[1] (van die Franse fusil, geweer), is 'n metode van doodstraf, veral algemeen in die weermag en in tye van oorlog. Sommige redes vir die gebruik daarvan is dat vuurwapens gewoonlik geredelik beskikbaar is en 'n geweerskoot na 'n lewensbelangrike orgaan, soos die brein of hart, sal meestal relatief vinnig doodgaan.

Prosedure

[wysig | wysig bron]

’n Vuurpeloton bestaan gewoonlik uit ten minste verskeie skuts, wat gewoonlik almal opdrag gegee word om gelyktydig te skiet, om sodoende beide ontwrigting van die proses deur een lid en identifikasie van wie die dodelike skoot afgevuur het, te voorkom. Om misvorming as gevolg van veelvuldige skote teen die kop te vermy, word die skuts tipies opdrag gegee om na die hart te mik, soms aangehelp deur 'n papier- of lapteiken. Die gevangene is tipies geblinddoek of met 'n kappie, stewig vasgebind oor die oë. Teregstellings kan uitgevoer word met die veroordeelde óf staande óf sittende. Daar is 'n tradisie in sommige jurisdiksies dat sulke teregstellings met eerste lig of met sonsopkoms uitgevoer word, wat aanleiding gee tot die frase "geskiet teen dagbreek".

Associated Press-skrywer Jeffrey Collins het die teregstelling deur 'n vuurpeloton van 'n moordenaar, Brad Sigmon, in 2025 soos volg beskryf:

"Mnr. Sigmon se prokureur het sy finale verklaring gelees. Die kappie is oor mnr. Sigmon se kop gesit, en 'n werknemer het die swart trekskerm oopgemaak wat afgeskerm het waar die drie vrywilligers van die gevangenisstelsel was. Ongeveer twee minute later het hulle geskiet. Daar was geen waarskuwing of aftelling nie. Die skielike slag van die gewere het my laat skrik. Die wit teiken met die rooi kol teen sy swart gevangenis-oorpak, het dadelik verdwyn terwyl mnr. Sigmon se hele lyf geruk het. 'n Gekartelde rooi kol omtrent so groot soos 'n vuishou het verskyn. Sy bors het twee of drie keer beweeg, behalwe vir die geweerskote was daar geen geluid. 'n Dokter het binne 'n minuut uitgekom, en sy ondersoek het omtrent 'n minuut geneem. Mnr Sigmon is dood verklaar om 6:08 vm."[2]

Die National News Desk-verslaggewer Brian McConchie, wat die teregstelling van Mikal Mahdi in 2025 bygewoon het, het tydens die Mahdi-fusileringsperskonferensie gepraat:

"Dit het na 'n baie vinnige proses gelyk. Die gordyn het sekondes voor 18:00 oopgegaan en binne vier en 'n half tot vyf minute is die proses verby, en jy verlaat die kamer in stilte, jy praat met niemand nie."[3]

Associated Press-joernalis Jeffrey Collins het meer besonderhede verskaf:

"Mahdi (42) het uitgeroep toe die koeëls hom getref het en sy arms gebuig het. 'n Wit teiken met die rooi kol oor sy hart is in die wond in sy bors gedruk. Mahdi het sowat 45 sekondes daarna nog twee keer gekreun. Sy asemhalings het vir ongeveer 80 sekondes aangehou voordat dit gelyk het of hy een laaste asemteug neem."[4]
'n Vuurpeloton van die Iranse regering wat 11 Koerdiese gevangenes teregstel (27 Augustus 1979).

Teregstelling deur 'n vuurpeloton is 'n spesifieke praktyk wat onderskei word van ander vorme van teregstellings met vuurwapens, soos 'n teregstelling deur skoot(e) na die agterkant van die kop of nek. Die enkele skoot na die brein deur die span se offisier met 'n pistool naby die individue word soms in 'n vuurpelotonteregstelling ingesluit, veral as die aanvanklike sarsie nie onmiddellik noodlottig blyk te wees nie. Voor die bekendstelling van vuurwapens is boë of kruisboë dikwels gebruik—Sint Sebastian word gewoonlik uitgebeeld as tereggestel deur 'n groep Romeinse hulpboogskutters in omstreeks 288 n.C.; Koning Edmund die Martelaar van Oos-Anglië is volgens sommige weergawes aan 'n boom vasgemaak en op 20 November 869 of 870 deur Viking-boogskutters tereggestel.

Soms kan aan een of meer van die lede van die vuurpeloton met 'n geweer uitgereik word wat 'n leë patroon bevat.[5] In sulke gevalle word die skuts nie vooraf meegedeel of hulle lewendige of leë ammunisie gebruik nie. Dit word geglo om die gevoel van verspreiding van verantwoordelikheid onder die vuurpelotonlede te versterk.[6] Dit verskaf aan elke lid 'n mate van aanneemlike ontkenning dat hulle persoonlik glad nie 'n koeël afgevuur het nie.[7] In die praktyk veroorsaak die afvuur van 'n lewendige ronde egter aansienlike terugslag, terwyl die afvuur van 'n leë rondte dit nie doen nie.[8] In meer moderne tye soos tydens die teregstelling van Ronnie Lee Gardner in 2010 in Utah, VSA, kan een skieter 'n "fop"-patroon kry wat 'n waskoeël bevat, wat 'n meer realistiese terugslag van die wapen verskaf.[9]

Militêre betekenis

[wysig | wysig bron]
Tweede Wêreldoorlogse moord op Sowjetburgers wat deur 'n Duitse vuurpeloton daarvan beskuldig is dat hulle partisane aan die Oosfront was, September 1941.

Die metode is dikwels die doodstraf of dissiplinêre middele wat deur militêre howe gebruik word vir misdade soos lafhartigheid, dros (verlating), spioenasie, moord, muitery of hoogverraad.

As die veroordeelde gevangene 'n oud-offisier is wat erken word dat hy dapperheid deur hul loopbaan getoon het, kan hulle die voorreg gegun word om self die bevel om te vuur te gee. Gevalle hiervan is die teregstellings van maarskalke Michel Ney en Joachim Murat. As 'n manier om die veroordeeldes te beledig, het vorige teregstellings hulle egter in die rug geskiet, sonder blinddoeke, of selfs aan stoele vasgemaak. Toe Galeazzo Ciano, skoonseun van Benito Mussolini, en verskeie ander voormalige fasciste wat gestem het om Mussolini uit die mag te verwyder, tereggestel is, is hulle aan stoele vasgebind wat weggekyk het van hul laksmanne. Volgens sommige berigte het Ciano daarin geslaag om sy stoel op die laaste sekonde om te draai om hulle in die oë te kyk, maar dit is onbevestig.

Verwysings

[wysig | wysig bron]
  1. OED|fusilade
  2. Collins, Jeffrey (9 Maart 2025). "Firing Squad Execution Witness Recounts Experience: A Rifle Crack, Then Silence". The New York Times (in Engels (VSA)). ISSN 0362-4331. Besoek op 10 Maart 2025.
  3. Jordon, Kei'Yona (11 April 2025). "Witnesses recount harrowing final moments of Mikal Mahdi's execution by firing squad in SC". WCIV. Besoek op 14 April 2025.
  4. https://apnews.com/article/firing-squad-execution-south-carolina-mikal-mahdi-25466963350812080385524ccc3a9298
  5. Huie, William Bradford (1954). The Execution of Private Slovik. Duell, Sloan & Pearce. p. 208. ISBN 978-1594160035.
  6. "The Psychology of Firing Squads". 18 Junie 2010.
  7. "Procedure for Military Executions" (PDF). Department of the Army. Desember 1947. Geargiveer (PDF) vanaf die oorspronklike op 9 Oktober 2022. Besoek op 23 Januarie 2017.
  8. Carver, Field Marshal Lord Michael (1999). Britain's Army in the Twentieth Century. ISBN 978-0330372008. Gas-aangedrewe aksies soos terugslag is afhanklik van 'n hoë druk toestand wat slegs bestaan wanneer die gas vasgevang is tussen die stuitligging en die bewegende projektiel. Aangesien daar geen koeël in die spasie is nie, word die terugslag aansienlik verminder.
  9. Westcott, Kathryn (18 Junie 2010). "How and why Gardner was shot". BBC News.