Wikipedia:Voorbladartikel week 39 2013

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Die Tweede Wêreldoorlog in Europa. Rooi lande is lede van die Geallieerdes of word deur die Geallieerde beheer. Blou lande is deel van die Spilmoondhede of word deur die Spilmoondhede beheer. Die Sowjetunie is groen (hulle het eers in 1941 by die Geallieerdes aangesluit).

Die Tweede Wêreldoorlog was 'n wêreldwye militêre konflik wat geduur het van 1939 tot 1945. Die oorlog was 'n samesmelting van twee konflikte: een wat in Asië begin het as die Tweede Sjinees-Japannese Oorlog en die ander wat in Europa begin het met die Inval van Pole.

Die oorlog is veroorsaak deur die onbevredigende besleg van die Eerste Wêreldoorlog en die ekspansionistiese ambisies van die drie hoof spilmoondhede (Duitsland, Italië en Japan), maar ook die Sowjetunie se strategiese belange in Finland, Bulgarye en die Europese see-engtes. Vanweë die geskille met Stalin en Molotof, sy minister van buitelandse sake, oor die afbakening van die Sowjetunie se belangesfere in Europa, wat 'n voorvereiste vir die Sowjet-toetrede tot die Anti-Britse koalisie van Duitsland, Italië en Japan was, het Hitler uiteindelik die besluit geneem om die Sowjetryk met 'n verrassende aanval uit te skakel.

Hierdie globale konflik het meeste van die wêreld se nasies in twee kampe verdeel: die Geallieerdes en die Spilmoondhede. As gevolg van die groot skaal waarop die oorlog plaasgevind het, het meer as 60 miljoen mense omgekom, wat beteken dat dié konflik ook die dodelikste in die aangetekende geskiedenis van die mens was. Die oorlog was tot dusver ook die enigste waartydens sowel kernwapens (deur die VSA in Japan) asook biologiese en chemiese wapens (deur Japan in Sjina) gebruik is.

Die Tweede Wêreldoorlog was dan ook die verreikendste oorlog in die geskiedenis en die betrokke lande het saam meer as 100 miljoen militêre personeel gehad wat aan die oorlog deelgeneem het. Totale oorlog het die onderskeiding tussen burgerlike en militêre hulpmiddels tot niet gemaak en was ook die toneel vir een nasie se mobilisering van sy ekonomiese, industriële en wetenskaplike vermoëns tot inspanning van die oorlog. Amper twee derdes van die gestorwenes was siviele burgers. Die Sjoa (Engels: Holocaust), wat grotendeels in Oos-Europa plaasgevind het, was verantwoordelik vir die stelselmatige uitmoor van ongeveer ses miljoen Jode en ander sosiale en politieke minderhede (Sinti en Roma, Kommuniste, ens.) deur die Spilmoondhede.

Die konflik het geëindig met 'n oorwinning deur die Geallieerdes. In die nasleep daarvan het die Verenigde State van Amerika en die Sowjetunie ontwaak as die twee voorste wêreldmoondhede. Selfdeterminasie het tot dekolonisasie- en onafhanklikheidsbewegings in Afrika en Asië gelei, terwyl Europa self die pad na integrasie begin loop het.

...lees verder