Wikipedia:Voorbladartikel week 46 2015
Die poema (Puma concolor), voorheen bekend as die bergleeu, is ’n soogdier van die familie Felidae, wat eie is aan die Amerikas. Hierdie groot, enkellopende katsoort het die grootste verspreidingsgebied van alle groot wilde landsoogdiere in die Westelike Halfrond, 'n hougebied wat vanaf Yukon in Kanada tot die suidelike Andesgebergte van Suid-Amerika strek. As ’n aanpasbare, wyd voorkomende spesie, hou die poema in bykans elke groot Amerikaanse habitat. Die poema kan uitgeken word aan sy groot, katagtige voorkoms, met 'n egalige geelbruin pels en lang stert. ’n Volwasse poema se stert kan nagenoeg een meter lank word, wat sowat ’n derde tot die helfte van sy liggaamslengte beslaan. Dit is die tweede swaarste kat op die twee vastelande, naas die jaguar. Ondanks die poema se bonkige voorkoms, is hy nader verwant aan die kleiner katsoorte, waaronder die huiskat, as aan enige subspesie van die leeu (en gevolglik was die benaming bergleeu nog altyd misleidend).
Die poema, wat meestal teen dagbreek en sononder aktief is, is ’n doeltreffende jagter wat sy prooi óf voorlê óf bekruip en dan bespring. Die dieet bestaan uit ’n groot verskeidenheid hoefdiere, waaronder takbokke, elk, Amerikaanse eland (moose), dikhoringskaap, sowel as beeste, perde en skape, veral in die noordelike dele van die Amerikas, ten prooi geval word. Nieteenstaande sal daar ook jag gemaak word op klein insekte- en knaagdierspesies. Hierdie katsoort verkies habitatte met digte onderbos en rotsagtige gebiede om hul prooi beter te bekruip, maar sal ook tuis in die oop veld wees. Die poema is territoriaal van aard, en word in lae bevolkingsdigthede aangetref. Territoriumgroottes hang grotendeels af van die terrein, plantegroei en die hoeveelheid prooi wat voorkom. Hoewel dit ’n groot roofdier is, is die poema nie noodwendig die dominante spesie in sy tuisgebied nie – daar moet onder andere om prooi meegeding word met ander roofdiere soos die jaguar, wolf, swartbeer en die grysbeer. Dit is ’n seldsame kat wat gewoonlik die mens probeer ontwyk. Die aanvalle op mense kom selde voor, ondanks ’n onlangse toename.
Vanweë die oormatige jag en menslike ontwikkeling wat sedert die Europese kolonisering van Amerika inbreuk op die poema se habitat gemaak het, het die bevolkingsgetalle in die meeste dele van die oorspronklike tuisgebied gekrimp. Die poema is veral aan die oostelike Noord-Amerika uitgeroei, met ’n afsonderlike onderbevolking wat in Florida oorleef het. Ooggetuienis beweer dat die dier besig is om in sy voormalige oostelike tuisgebied, waaronder Maine en Noord-Michigan, terug te neem. In Noord-Amerika is die poema inheems aan Wes-Kanada (veral Brits-Columbië en Yukon), Washington, Oregon en Noord-Carolina. Oregon op sigself is die tuiste vir meer as 5 000 poemas, met die hoogste voorkoms in die Blue-gebergte in die noordoostelike gedeelte van die staat en in die suidwestelike Cascade-reeks. Hul vernaamste prooi bestaan hier uit takbokke, hoewel wasbere, elke, dikhoringskape en ander soogdiere en voëls ook as voedsel dien.