Wikipedia:Voorbladartikel week 4 2015

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Byeboerdery, tacuinum sanitatis casanatensis (14de eeu)

Byeboerdery (of byeteelt) is mense se doelbewuste onderhouding van heuningby-kolonies, wat oorwegend in korwe plaasvind. 'n Byeboer (of byekundige) mag bye aanhou om heuning en byewas te versamel, of vir die doel om landbou-oeste te bestuif, of om bye te kweek vir verkoop aan ander byeboere. Bye word aangehou in 'n byehuis of in 'n byekamp.

Wêreldwyd is daar meer as 20 000 wilde byspesies, insluitende baie wat enkellopend is of wat hulle kleintjies grootmaak in tonnels en klein kolonies, soos die messelby of die hommelby. In Suid-Afrika is daar ander interessante byesoorte wat klein, primitiewe kolonies vorm, soos die angellose klein mopanie- en mokkabye. Ander bye is alleenlopers soos die houtkapperbye, wat hul neste in hout bou. Byeboerdery, of byeteelt, is gemoeid met die praktiese bestuur van die sosiale byspesies wat woon in kolonies so groot soos 100 000 individue. Die spesies wat orals bestuur word in Europa en die Verenigde State deur byeboere is die Westerse heuningby (Apis mellifera), wat verskillende subspesies of streeksvariasies het, soos die Italiaanse by (Apis mellifera ligustica), Europese swartby (Apis mellifera mellifera) of die Carniolaanse heuningby (Apis mellifera carnica). In die trope word ander sosiale byspesies bestuur vir heuningproduksie, insluitende Apis cerana.

Al die Apis mellifera-subspesies kan moontlik uitteel en hibridiseer. Baie byteeltmaatskappye strewe om selektief te broei en kruisteelvariante vir gekose kwaliteite te lewer, soos pes- en parasietweerstand, goeie heuningproduksie, swermbeheer, vrugbare voortplanters en kalm geaardheid. Sommige van hierdie basters word bemark onder spesifieke handelsname, soos die "Buckfast Bee" of "Midnite Bee". Die voordele van die aanvanklike F1-basters wat deur kruisteelt gelewer word sluit in: baster-sterkte, verhoogde heuningproduksie en groter siekteweerstand. Die nadeel is dat in latere generasies hierdie voordele kan vervaag. Verder is basters geneig om baie beskermend te wees, indien nie suiwer aggressief nie.

Om hierdie redes probeer ander byetelers om die oorspronklike inheemse spesies te benut soos die British Black, die French Black of die Danish Black-by, tot voordeel van biodiversiteitsbewaring en die produksie van kalm bye. Die "inheemse by"-beweging is opmerklik in die Verenigde Koninkryk (British Isles Bee Breeding Association; BIBBA), in Ierland (Galtee Bee Breeding Group) en in Denemarke.

...lees verder