Jekoeno Amlak
| Jekoeno Amlak | |
|---|---|
| Koning van Ethiopië | |
| |
| ’n Vroeë skildery van keiser Jekoeno Amlak. | |
| Dinastie | Huis van Salomo |
| Bewind | 10 Augustus 1270 - 19 Junie 1285 |
| Volle naam | Tasfa Jesus (troonnaam) |
| Gesterf | 19 Junie 1285 |
| Voorganger | Jetbarak |
| Opvolger | Jagbe'oe Sejon[1] |
Jekoeno Amlak (Ge'ez: ይኩኖ አምላክ); troonnaam Tasfa Jesus, ተስፋ ኢየሱስ täsfa iyyäsus) was van 10 Augustus 1270 tot 19 Junie 1285 keiser van Ethiopië.[2] Hy was ook die stigter van die Salomoniese Dinastie, wat tot in 1974 in dié land regeer het.[3] Hy was ’n prins van die provinsie Bete Amhara (in vandag se Wollo-streek) wat koning van konings van Ethiopië geword het nadat hy die laaste Zagwe-koning verslaan het.
Magsverkryging[wysig | wysig bron]
Baie van dit wat van Jekoeno Amlak bekend is, kom uit mondelinge tradisies en Middeleeuse hagiografieë. Hy is opgevoed aan die Istifanos-klooster naby Ambassel. Daar is ’n storie wat in die geskrifte "Die lewe van Jesus Mo'a" en die Be'ela nagastat vertel word, dat ’n haan drie maande lank buite Jekoeno Amlak se huis verkondig het dat wie ook al sy kop eet, koning sou word. Die destydse koning het toe die hoender laat doodmaak en hom geëet, maar die kok het die kop weggegooi. Jekoeno Amlak het dit geëet en toe die heerser van Ethiopië geword.[4]
Volgens die tradisionele geskiedenis is Jekoeno Amlak deur die Zagwe-koning Za-Ilmaknoen ("die onbekende, die verborge een") op berg Malot aangehou, maar hy het ontsnap. Hy het die koning met die hulp van ’n sultan van Shewa by die Slag van Ansata verslaan.[5] Die Ethiopiese historikus Taddese Tamrat meen dié koning was Jetbarak, maar weens ’n poging om sy nagedagtenis te besoedel is sy naam uit historiese rekords verwyder.[6] ’n Meer onlangse kroniekskrywer van Wollo se geskiedenis, Getatchew Mekonnen Hasen, dink egter die laaste koning was Na'akueto La'ab.[7]
Bewind[wysig | wysig bron]
Jekoeno Amlak het glo ’n veldtog teen die Koninkryk Damot gevoer nadat die afgsette sultan van Shewa hom in 1279 gevra het om sy heerskappy te help herstel.[8]
Volgens die aangetekende geskiedenis het Jekoeno Amlak nie net per brief met die Bisantynse keiser Michael VIII gekorrespondeer nie, maar ook vir kom verskeie kameelperde as geskenk gestuur.[9] Sy betrekkinge met sy Moslemse bure was aanvanklik vriendskaplik, maar sy poging om ’n biskop van die Ethiopies-Ortodokse Kerk te kry, het ’n stremming op die betrekkinge geplaas. ’n Brief het bewaar gebly wat hy aan sultan Baibars van die Mamelukke, die opperleenheer van die hoof van die kerk, die patriarg van Alexandrië, in 1273 geskryf het waarin hy ’n nuwe biskop (aboena) vra. Dit blyk uit die brief dat dit nie sy eerste versoek was nie. Toe een nie opdaag nie, het hy die skuld gepak op die sultan van Jemen, wat glo sy boodskapper na Kaïro vertraag het.
Jekoeno Amlak kry erkenning vir die bou van die Kerk van Gennete Maryam naby Lalibela, wat die vroegste oorblywende muurskilderings in Ethiopië bevat wat gedateer kan word.[10]
Sy afstammeling keiser Baeda Marjam I het Jekoeno Amlak se liggaam laat herbegrawe in die Kerk van Atronsa Marjam.[11]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ Stuart Munro-Hay (2002). Ethiopia: The Unknown Land. I.B. Tauris. p. 24.
- ↑ In die Ethiopiese kalender 10 Sené en 16 Nehasé onderskeidelik. A.K. Irvine, "Review: The Different Collections of Nägś Hymns in Ethiopic Literature and Their Contributions." Bulletin of the School of Oriental and African Studies, Universiteit van Londen. School of Oriental and African Studies, 1985.
- ↑ "Ethiopia | History, Capital, Map, Population, & Facts". Encyclopedia Britannica.
- ↑ Huntingford, "'Wealth of Kings'", pp. 4–6
- ↑ Oromo of Ethiopia with special emphasis on the Gibe region (PDF). p. 4.
- ↑ Taddesse Tamrat, Church and State in Ethiopia (Oxford: Clarendon Press, 1972), p. 68 n.1
- ↑ Getachew Mekonnen Hasen, Wollo, Yager Dibab (Addis Ababa: Nigd Matemiya Bet, 1992), pp. 28–29
- ↑ Selassie, Sergew (1972). Ancient and Medieval Ethiopian History to 1270. p. 290.
- ↑ Budge, A History of Ethiopia: Nubia and Abyssinia, 1928 (Oosterhout, Nederland: Anthropological Publications, 1970), p. 285.
- ↑ Paul B. Henze, Layers of Time, A History of Ethiopia (New York: Palgrave, 2000), p. 59.
- ↑ "Local History in Ethiopia" Geargiveer 19 Desember 2008 op Wayback Machine The Nordic Africa Institute website. Besoek op 28 Januarie 2008)
Skakels[wysig | wysig bron]
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
