Yster(III)oksiedhidroksied
|
Algemeen | |
|---|---|
| Naam | Yster(III)oksiedhidroksied |
| IUSTC-naam | Yster(III)oksiedhidroksied |
 | |
| Chemiese formule | FeO(OH) |
| Molêre massa | 88.85 g/mol |
| CAS-nommer | 20344-49-4[1] |
| Voorkoms | Aanskoulike, donker oranje, ondeursigtige kristalle |
| Reuk | Reukloos |
| Fasegedrag | |
| Smeltpunt | 135 (ontbind)[1] |
| Kookpunt | (ontbind) |
| Digtheid | 4,25 g/cm3[1] |
| Oplosbaarheid | Onoplosbaar in water teen pH 7 Oplosbaar in sure[1] |
|
Suur-basis eienskappe | |
| pKa | |
|
Veiligheid | |
| Flitspunt | |
|
Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande. | |
Portaal  Chemie
| |
Yster(III)oksiedhidroksied is 'n verbinding van yster, suurstof en waterstof met die chemiese formule FeO(OH) .
Die verbinding kom dikwels voor as een van sy hidrate, FeO(OH)·nH2O (roes). Die monohidraat FeO(OH)·H2O word dikwels na verwys as yster(III)hidroksied Fe(OH)3, gehidreerde ysteroksied, of geel ysteroksied.
Natuurlike voorkoms[wysig | wysig bron]
Yster(III)oksiedhidroksied kom natuurlik voor as struktureel-verskillende minerale wat aangedui word deur die Griekse letters α, β, γ en δ.
- Goethiet, α-FeO(OH), word sedert prehistoriese tye as okerpigment gebruik. Dit vorm ortorombiese kristalle in die ruimtegroep Pbnm.[2]
- Akaganéïet, β-FeO(OH),[3] word gevorm deur verwering en is bekend vir sy teenwoordigheid in sommige meteoriete en die maanoppervlak. Daar is egter vasgestel dat dit 'n paar chloriedione moet bevat om die struktuur te stabiliseer, sodat die meer akkurate formule FeO0.833(OH)1.167Cl0.167 is. Dit vorm monokliniese kristalle in ruimtegroep I2/m.[2] Teen verhitting ontbind β-FeO(OH) en herkristalliseer dit as α-Fe2O3 (hematiet).[4]
- Lepidokrosiet, die γ-vorm van FeO(OH), kom gewoonlik voor as roes aan die binnekant van staalwaterpype en -tenks. Dit vorm ook ortorombiese kristalle maar in die ruimtegroep Cmcm.[2]
- Feroksihiet is δ-FeO(OH) en word gevorm onder die hoë druk toestande van see- en oseaanvloere, en is termodinamies onstabiel ten opsigte van die α-polimorf (goethiet) teen oppervlaktoestande. Dit vorm seshoekige kristalle en die ruimtegroep is nie bepaal nie.[2]
- Siderogel is 'n natuurlike kolloïdale vorm van FeO(OH).
Goethiet en lepidokrosiet, wat albei in 'n ortorombiese stelsel kristalliseer, is die mees algemene vorme van yster(III)oksiedhidroksied en die belangrikste bron van yster in minerale vorm.
Yster(III)oksiedhidroksied is ook die hoofkomponent van ander minerale en mineraloïede:
- Limoniet is 'n algemene mengsel van hoofsaaklik goethiet, lepidokrosiet, kwarts- en kleiminerale.
- Ferrihidriet is 'n amorfies mineraal, amptelik FeO(OH)•1.8H2O maar eintlik met wydveranderlike hidrasie.
Gebruike[wysig | wysig bron]
Limoniet, 'n mengsel van verskillende hidrate en polimorfe van yster(III)oksiedhidroksied, is een van die drie belangrikste ysterertse wat sedert minstens 2 500 v.C. gebruik is.[5][6]
Geel ysteroksied is goedgekeur vir gebruik in skoonheidsmiddels en word in sommige tatoeëerbare ink gebruik. FeO(OH) word in die nywerheid as geel pigment vervaardig.[7] Geel oker (goudoker) is hoofsaaklik FeO(OH) in sy goethiet-vorm.
Yster(III)oksiedhidroksied word ook in akwariumwaterbehandeling as fosfaatbinder gebruik[8] en nanodeeltjies daarvan is bestudeer as moontlike adsorberende materiaal vir die verwydering van lood uit water.[9]
Produksie[wysig | wysig bron]
Yster(III)oksiedhidroksied presipiteer uit oplossings van yster(III)soute teen 'n pH tussen 6,5 en 8.[10] Dus kan die oksiedhidroksied in die laboratorium verkry word deur 'n yster(III)sout, soos ysterchloried of ysternitraat, met natriumhidroksied te laat reageer:[11]
- FeCl3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaCl
- Fe(NO3)3 + 3NaOH → Fe(OH)3 + 3NaNO3
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 chemicalbook.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Cornell, Rochelle M.; Schwertmann, Udo (2003). The iron oxides : structure, properties, reactions, occurrences, and uses (in Engels). Weinheim: Wiley-VCH. ISBN 978-3-527-30274-1. OCLC 85820161.
- ↑ Mackay, A. L. (1962). "β-Ferric oxyhydroxide—akaganéite". Mineralogical Magazine and Journal of the Mineralogical Society (in Engels). Mineralogical Society. 33 (259): 270–280. doi:10.1180/minmag.1962.033.259.02. ISSN 0369-0148.
- ↑ Mackay, A. L. (1960). "β-Ferric Oxyhydroxide". Mineralogical Magazine and Journal of the Mineralogical Society (in Engels). Mineralogical Society. 32 (250): 545–557. doi:10.1180/minmag.1960.032.250.04. ISSN 0369-0148.
- ↑ "Iron Age beginnings north of the Mandara Mountains, Cameroon and Nigeria" (PDF). 1996. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 11 Maart 2012. in Pwiti, Gilbert; Soper, Robert, reds. (1996). Aspects of African archaeology : papers from the 10th Congress of the PanAfrican Association for Prehistory and Related Studies. Harare: University of Zimbabwe Publications. p. 489-49. ISBN 978-0-908307-55-5. OCLC 36393724.
- ↑ Diop-Maes, Louise Marie (1996). "La question de l'Âge du fer en Afrique" ("Die vraag oor die ystertydperk in Afrika")". ANKH: Egyptologie et Civilisations Africaines (in Frans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Januarie 2008. Besoek op 4 Januarie 2021.
- ↑ "Subtance Infocard: Iron hydroxide oxide yellow". European Chemicals Agency (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Mei 2020. Besoek op 4 Januarie 2021.
- ↑ Holmes-Farley, Randy. "Iron Oxide Hydroxide (GFO) Phosphate Binders" (in Engels). Besoek op 4 Januarie 2021.
- ↑ Rahimi, Safoora; Moattari, Rozita M.; Rajabi, Laleh; Derakhshan, Ali Ashraf; Keyhani, Mohammad (2015). "Iron oxide/hydroxide (α,γ-FeOOH) nanoparticles as high potential adsorbents for lead removal from polluted aquatic media". Journal of Industrial and Engineering Chemistry (in Engels). Elsevier BV. 23: 33–43. doi:10.1016/j.jiec.2014.07.039. ISSN 1226-086X.
- ↑ Grundl, Tim; Delwiche, Jim (1993). "Kinetics of ferric oxyhydroxide precipitation". Journal of Contaminant Hydrology (in Engels). Elsevier BV. 14 (1): 71–87. doi:10.1016/0169-7722(93)90042-q. ISSN 0169-7722.
- ↑ Gayer, K. H.; Woontner, Leo (1956). "The Solubility of Ferrous Hydroxide and Ferric Hydroxide in Acidic and Basic Media at 25°". The Journal of Physical Chemistry (in Engels). American Chemical Society (ACS). 60 (11): 1569–1571. doi:10.1021/j150545a021. ISSN 0022-3654.