Zimbabwe

**Republic of Zimbabwe** (Engels)
**Nyika yeZimbabwe** (Sjona)
**Ilizwe leZimbabwe** (Noord-Ndebele)
**Dziko la Zimbabwe** (Chichewa)
**Dziko la Zimbabwe** (Chisena)
**Hango yeZimbabwe** (Kalanga)
**Zimbabwe Nù** (Khoisan)
**Inyika yeZimbabwe** (Nambya)
**Nyika yeZimbabwe** (Ndau)
**Tiko ra Zimbabwe** (Shangani)
**Naha ya Zimbabwe** (Suid-Sotho)
**Cisi ca Zimbabwe** (Chitonga)
**Naga ya Zimbabwe** (Tswana)
**Shango ḽa Zimbabwe** (Venda)
**Ilizwe leZimbabwe** (Xhosa)
**(al 15 name is amptelik)**
**Republiek van Zimbabwe**
Vlag	Wapen
	Nasionale leuse: Unity, Freedom, Work; (Engels vir: "Eenheid, vryheid, werk")
	Volkslied: Blessed be the land of Zimbabwe; (Engels vir: "Geseënd is die land van Zimbabwe"); Lêer:Zimbabwe National Anthem.ogg
Hoofstad	Harare 17°50′S 31°3′O / 17.833°S 31.050°O
Grootste stad	Harare
Amptelike tale	Nyanja, Sena, Engels, Kalanga, Tshwa, Ndau, Noord-Ndebele, Tsonga, Sjona, Suid-Sotho, Tonga, Tswana, Venda, Xhosa
Regering ; • President; • 1ste adjunkpresident; • 2de adjunkpresident	Unitêre dominante party; presidensiële republiek; Emmerson Mnangagwa; Vakant; Phelekezela Mphoko
Onafhanklikheid Onafhanklikheid; • Verklaar; • Erken; • Huidige grondwet	; van die Verenigde Koninkryk; 11 November 1965; 18 April 1980; 15 Mei 2013
Oppervlakte; - Totaal; ; - Water (%)	; 390 757 km2 (60ste); 150 872 myl2; 1
Bevolking; - 2016-skatting; - 2012-sensus; - Digtheid	; 16 150 362 (73ste); 12 973 808; 26 / km2 (170ste); 67,3 / myl2
BBP (KKP); - Totaal; - Per capita	2017-skatting; $33,872 miljard ; $2 277
BBP (nominaal); - Totaal; - Per capita	2017-skatting; $17,105 miljard ; $1 150
MOI (2015)	0,516 (154ste) – laag
Gini (1995)	50,1 – hoog
Geldeenheid	Amerikaanse dollar; (amptelik vir die regering); baie nie-amptelikea (-)
Tydsone; - Somertyd	SAT (UTC+2); nie toegepas nie (UTC+2)
Internet-TLD	.zw
Skakelkode	+263
	a Die Zimbabwiese dollar word nie meer gebruik nie nadat dit deur die regering weens hiperinflasie amptelik opgeskort is. Die Amerikaanse dollar (US$), Suid-Afrikaanse Rand (R), Botswana pula (P), Pond sterling (£), Euro (€), Indiese roepee (₹), Australiese dollar (A$), Sjinese Renminbi (元/¥) en Japannese Jen (¥) word nou in plaas daarvan gebruik. Die Amerikaanse dollar is aanvaar as die amptelike geldeenheid vir al die regering se transaksies.

Zimbabwe, amptelik die Republiek van Zimbabwe (Engels: Republic of Zimbabwe), is 'n landingeslote land geleë in Suider-Afrika en begrens deur Zambië in die noordweste, Mosambiek in die noordooste, Suid-Afrika in die suide en Botswana in die suidweste. Die land het eers as Suid-Rhodesië, 'n Britse kolonie, bekendgestaan en van 1965 af as Rhodesië. In 1965 het Suid-Rhodesië eensydig sy onafhanklikheid verklaar en in 1970 'n republiek geword. Ná 'n jare lange vryheidsoorlog en daaropvolgende onderhandelinge het Suid-Rhodesië in 1980 amptelik die Republiek van Zimbabwe geword. Zimbabwe beslaan 'n oppervlakte van 390 757 km². Die hoofstad en grootste stad is Harare, tot 1980 Salisbury. 'n Ander belangrike stad is Bulawayo.

Fisiografies

Zimbabwe beslaan 'n gedeelte van die groot plato in Suider-Afrika. Die hoëveld met 'n lengte van 1 525 meter het twee hoofriviere, naamlik Zambezi en Limpopo. Die Karibameer is net stroomaf van die Victoria-waterval en is een van die grootste mensgemaakte mere in die wêreld.

Vlag

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Vlag van Zimbabwe.

Die Zimbabwe-voël is die nasionale simbool van Zimbabwe

Die ontwerp van Zimbabwe se huidige vlag is op 18 April 1980 aanvaar. Die vlag van Zimbabwe het sewe horisontale bande groen, goud, rooi, swart, rooi, goud, groen en 'n swart omlynde wit driehoek met 'n rooi vyfstralige ster en 'n goue voël.

Elkeen van die bande het 'n simboliese betekenis. Groen versinnebeeld die flora en natuurlike hulpbronne van Zimbabwe, goud versinnebeeld die rykdom aan minerale, rooi simboliseer die bloed wat tydens die vryheidstryd vergiet is, swart versinnebeeld die swart bevolking, die wit driehoek simboliseer die vrede en die "pad vooruit", die rooi ster versinnebeeld die internasionalisme en vrede, maar weerspieël ook die sosialistiese oortuigings van die regerende party. Die "Zimbabwe-voël" is ontleen aan 'n afbeelding uit die bouvalle van die geskiedkundige stad Groot-Zimbabwe en dien tans as Zimbabwe se nasionale embleem.

Klimaat

Zimbabwe lê in 'n tropiese klimaat en het gemiddelde temperature van 15,6 °C in die winter en 21,1 °C in die somer. Die gemiddelde reënval vir Zimbabwe is 890 mm vir die hoëveld en 610 mm vir die middelveld.

Geskiedenis

Ryk van Monomotapa

Die bouvalle van die ou hoofstad Groot-Zimbabwe

Die vroeë geskiedenis van die Koninkryk van Monomotapa (wat eintlik "Heer van die Myne" beteken) is onbekend; dit het reeds sedert die Middeleeue bestaan. Naas die hoofstad Groot-Zimbabwe met sy ringmuur, tempel en tweeverdiepinghuise wat uit stene gebou is, was daar honderde dorpe waarvan sommige ook 'n stadskarakter getoon het. Landbou, veeteelt en mynbou was die ekonomiese fondament van die ryk. Danksy die goudmynbou kon die koninkryk handel met Arabiere, Perse en Ethiopiërs dryf. Goud, ivoor en slawe is teen speserye, yster, sout en ander Oosterse ware geruil. Met die agteruitgang van die goudmynbou het die mag van die konings verswak; 1607 moet hulle die myne aan die Portugese afstaan. 1629 het die koninkryk 'n vasalstaat van Portugal geword. Die Portugese begin ook koper, yster, lood en tin te ontgin en het landbou op grootplase bedryf. Na die ondergang van die ryk in die 18de eeu het dit tussen 1889 en 1890 Britse koloniale besit en 1923 'n deel van Suid-Rhodesië geword.

Rhodesië

Suid-Rhodesië, Noord-Rhodesië (die huidige Zambië) en Njassaland (die huidige Malawi) is in 1953 as die Sentraal-Afrikaanse Federasie verenig, wat tot 1963 bestaan het. Die blanke regering van Suid-Rhodesië, onder leiding van eerste minister Ian Smith het in 1965 onafhanklikheid verklaar, maar dit is nie deur die Verenigde Koninkryk en die Verenigde Nasies erken nie. Ten spyte van die instel van politieke en ekonomiese sanksies kon Rhodesië sy onafhanklike status in stand hou.

In 1970 het Rhodesië 'n republiek geword. Die regering het in 1971 'n ooreenkoms met die Verenigde Koninkryk gesluit wat die erkenning van onafhanklikheid en die invoering van algemene stemreg ten doel gehad het.

Die swart opposisie, wat veral uit die bevrydingsbewegings ZANU en ZAPU bestaan het, het in die tydperk tussen 1973 en 1980 'n gewapende stryd teen die blanke regering gevoer. Alhoewel daar reeds in 1975 gesprekke oor 'n nuwe grondwet gevoer en in 1979 'n swart regering onder biskop Muzorewa gevorm is, het 'n algemene verkiesing eers in 1980 plaasgevind. Zimbabwe het daarna onder leiding van die eerste minister Robert Mugabe onafhanklik geword.

Zimbabwe

Die politieke situasie was tydens die laaste Jahre van Robert Mugabe se presidentskap onstabiel. Die onderdrukking van die opposisiepartye, die onteiening van blanke boere en die sloping van krotbuurte en stadswyke, waar inwoners verdink word om aanhangers van die opposisie te wees, is in die buiteland met skerp kritiek bejeën. Terwyl die Suid-Afrikaanse regering die régime in Harare met lenings gesteun het, is Zimbabwe deur die Amerikaanse regering onder die tirannieë van die wêreld gereken.

Zimbabwe se inflasiekoers was in Julie 2007 met 4 500% die hoogste ter wêreld.

Ekonomie

Die hoofartikel vir hierdie afdeling is: Ekonomie van Zimbabwe.

Infrastruktuur

Energiebedryf

Sowat 'n derde van Zimbabwe se elektrisiteit word in waterkragsentrales opgewek waarvan die Karibadamprojek die bekendste en belangrikste is. Toe dit in 1960 beplan is, was dit die grootse hidroëlektriese aanleg ter wêreld. Termiese kragsentrales voorsien in die res van die land se kragbehoefte.

Spoorweë, pad- en lugvervoer

Zimbabwe se nasionale spoorweë bedryf een van die gevorderdste netwerke in Afrika suid van die Sahara met 'n totale lengte van sowat 2 700 km, waarvan sowat tien persent geëlektrifiseer is. Dit word aangevul deur 'n uitgebreide padnetwerk waarvan 'n vyfde geasfalteer is. Harare se internasionale lughawe verbind die land met bestemmings in Afrika en oorsee. Die nasionale lugvervoernetwerk verbind die grootste stedelike sentra met mekaar.

Sien ook

Verwysings

↑ (en) "Zimbabwe". The Beaver County Times. 13 September 1981. Besoek op 26 November 2017. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
↑ (en) CIA (2011). "The World Factbook – Zimbabwe". 2011. Central Intelligence Agency. Besoek op 26 November 2017.
↑ (en) CONSTITUTION OF ZIMBABWE (final draft)
↑ (en) United Nations Department of Economic and Social Affairs (2017). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2017 revision. Verenigde Nasies. Besoek op 26 November 2017. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)
↑ (en) "Census Results in Brief" (PDF). Zimbabwe National Statistical Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 September 2013. Besoek op 25 Augustus 2013. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
↑ ^6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 (en) "Zimbabwe". Internasionale Monetêre Fonds. Besoek op 26 November 2017.
↑ (en) "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Besoek op 26 November 2017.
↑ (en) "GINI Index". Wêreldbank. Besoek op 2 Februarie 2015.
↑ (en) "Currency in Zimbabwe". GreenwichMeanTime.com. Greenwich 2000. Besoek op 2 Februarie 2015.
↑ (en) Hungwe, Brian. bbc.com: Zimbabwe’s multi-currency confusion, 6 Februarie 2014, besoek op 4 Mei 2014.

Eksterne skakels

(en) Toerisme-inligting oor Zimbabwe op Wikivoyage
Wikiwoordeboek het 'n inskrywing vir Zimbabwe.

[BEAVERCT-1] (en) "Zimbabwe". The Beaver County Times. 13 September 1981. Besoek op 26 November 2017. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)

[CIA-WF-2] (en) CIA (2011). "The World Factbook – Zimbabwe". 2011. Central Intelligence Agency. Besoek op 26 November 2017.

[constitution-3] (en) CONSTITUTION OF ZIMBABWE (final draft)

[4] (en) United Nations Department of Economic and Social Affairs (2017). "World Population Prospects, Table A.1" (PDF). 2017 revision. Verenigde Nasies. Besoek op 26 November 2017. {{cite journal}}: Cite journal requires |journal= (hulp)

[5] (en) "Census Results in Brief" (PDF). Zimbabwe National Statistical Agency. Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 3 September 2013. Besoek op 25 Augustus 2013. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)

[imf2-6] 6,0 ^6,1 ^6,2 ^6,3 (en) "Zimbabwe". Internasionale Monetêre Fonds. Besoek op 26 November 2017.

[7] (en) "2016 Human Development Report" (PDF). United Nations Development Programme. 2016. Besoek op 26 November 2017.

[8] (en) "GINI Index". Wêreldbank. Besoek op 2 Februarie 2015.

[9] (en) "Currency in Zimbabwe". GreenwichMeanTime.com. Greenwich 2000. Besoek op 2 Februarie 2015.

[10] (en) Hungwe, Brian. bbc.com: Zimbabwe’s multi-currency confusion, 6 Februarie 2014, besoek op 4 Mei 2014.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]