Hartversaking: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Uitgebrei, nog besig
Klaar
Lyn 18: Lyn 18:
'''Hartversaking''', dikwels ook '''kongestiewe hartversaking''' genoem, vind plaas wanneer die [[hart]] nie meer doeltreffend genoeg pomp om die nodige [[bloed]]vloei te handhaaf nie.<ref>{{DorlandsDict|four/000047501|heart failure}}</ref><ref>{{cite web |title=Heart failure |date=23 December 2009 |work=Health Information |id=DS00061 |publisher=Mayo Clinic |url=http://www.mayoclinic.com/health/heart-failure/DS00061 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100113184520/http://mayoclinic.com/health/heart-failure/DS00061 |archivedate=13 Januarie 2010 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |title=Definition of Heart failure |date=27 April 2011 |work=Medical Dictionary |publisher=MedicineNet |url=http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=3672 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111208145452/http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=3672 |archivedate=8 Desember 2011 |df=dmy-all }}</ref> Tekens en simptome sluit gewoonlik kortasemheid, oormatige moegheid en beenswelling in.<ref name=NICEChp1/> Die kortasemheid is gewoonlik erger tydens oefening en wanneer gelê word, en die persoon kan snags wakker word daarvan.<ref name=NICEChp1>{{cite journal|title=Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update|journal=National Clinical Guideline Centre|date=Augustus 2010|pages=19–24|pmid=22741186}}</ref> Borspyn, insluitende [[angina]], kom nie gewoonlik voor weens hartversaking nie.<ref>{{cite book|last1=O'Connor|first1=Christopher M.|title=Managing Acute Decompensated Heart Failure a Clinician's Guide to Diagnosis and Treatment.|date=2005|publisher=Informa Healthcare|location=London|isbn=9780203421345|page=572|url=https://books.google.com/books?id=b5oB0Dyoj1IC&pg=PA572|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170906120901/https://books.google.com/books?id=b5oB0Dyoj1IC&pg=PA572|archivedate=6 September 2017|df=dmy-all}}</ref>
'''Hartversaking''', dikwels ook '''kongestiewe hartversaking''' genoem, vind plaas wanneer die [[hart]] nie meer doeltreffend genoeg pomp om die nodige [[bloed]]vloei te handhaaf nie.<ref>{{DorlandsDict|four/000047501|heart failure}}</ref><ref>{{cite web |title=Heart failure |date=23 December 2009 |work=Health Information |id=DS00061 |publisher=Mayo Clinic |url=http://www.mayoclinic.com/health/heart-failure/DS00061 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20100113184520/http://mayoclinic.com/health/heart-failure/DS00061 |archivedate=13 Januarie 2010 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite web |title=Definition of Heart failure |date=27 April 2011 |work=Medical Dictionary |publisher=MedicineNet |url=http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=3672 |deadurl=no |archiveurl=https://web.archive.org/web/20111208145452/http://www.medterms.com/script/main/art.asp?articlekey=3672 |archivedate=8 Desember 2011 |df=dmy-all }}</ref> Tekens en simptome sluit gewoonlik kortasemheid, oormatige moegheid en beenswelling in.<ref name=NICEChp1/> Die kortasemheid is gewoonlik erger tydens oefening en wanneer gelê word, en die persoon kan snags wakker word daarvan.<ref name=NICEChp1>{{cite journal|title=Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update|journal=National Clinical Guideline Centre|date=Augustus 2010|pages=19–24|pmid=22741186}}</ref> Borspyn, insluitende [[angina]], kom nie gewoonlik voor weens hartversaking nie.<ref>{{cite book|last1=O'Connor|first1=Christopher M.|title=Managing Acute Decompensated Heart Failure a Clinician's Guide to Diagnosis and Treatment.|date=2005|publisher=Informa Healthcare|location=London|isbn=9780203421345|page=572|url=https://books.google.com/books?id=b5oB0Dyoj1IC&pg=PA572|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170906120901/https://books.google.com/books?id=b5oB0Dyoj1IC&pg=PA572|archivedate=6 September 2017|df=dmy-all}}</ref>


==Oorsake en diagnose==
==Oorsake==
Algemene oorsake van hartversaking sluit in kroonslagaarsiektes (onder meer ’n vorige [[hartaanval]]), [[hipertensie|hoë bloeddruk]], [[atriale fibrillasie]], hartklepaandoening, ’n oormaat [[alkohol]]verbruik, [[infeksie]] en kardiomiopatie met ’n onbekende oorsaak.<ref name=NICEChp1/><ref name=Lancet2005>{{cite journal |vauthors=McMurray JJ, Pfeffer MA |title=Heart failure |journal=Lancet |volume=365 |issue=9474 |pages=1877–89 |year=2005 |pmid=15924986 |doi=10.1016/S0140-6736(05)66621-4 }}</ref> Hulle veroorsaak hartversaking deur óf die struktuur óf die werking van die hart te verander.<ref name=NICEChp1/>
Algemene oorsake van hartversaking sluit in kroonslagaarsiektes (onder meer ’n vorige [[hartaanval]]), [[hipertensie|hoë bloeddruk]], [[atriale fibrillasie]], hartklepaandoening, ’n oormaat [[alkohol]]verbruik, [[infeksie]] en kardiomiopatie met ’n onbekende oorsaak.<ref name=NICEChp1/><ref name=Lancet2005>{{cite journal |vauthors=McMurray JJ, Pfeffer MA |title=Heart failure |journal=Lancet |volume=365 |issue=9474 |pages=1877–89 |year=2005 |pmid=15924986 |doi=10.1016/S0140-6736(05)66621-4 }}</ref> Hulle veroorsaak hartversaking deur óf die struktuur óf die werking van die hart te verander.<ref name=NICEChp1/>


Daar is twee soorte hartversaking, na gelang van wat aangetas is: die vermoë van die linkerhartkamer om saam te trek of die hart se vermoë om te ontspan.<ref name=NICEChp1/> Die erns van die siekte word gewoonlik bepaal deur die graad van probleme met oefening.<ref name=NICEChp4/> Hartversaking is nie dieselfde as hartspierinfarksie (waar ’n deel van die hartspier doodgaan) of hartstilstand (waar die bloedvloei heeltemal ophou) nie.<ref>{{cite book|title=Willard & Spackman's occupational therapy.|date=2014|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=9781451110807|page=1124|url=https://books.google.com/books?id=zLh3h6v5O_0C&pg=PA1124|edition=12th|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160825141207/https://books.google.com/books?id=zLh3h6v5O_0C&pg=PA1124|archivedate=25 Augustus 2016|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite book|title=The Cardiac Care Unit Survival Guide|date=2012|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=9781451177466|page=98|url=https://books.google.com/books?id=ZvkUJZCoi2EC&pg=PA98|author=Eyal Herzog|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160826074301/https://books.google.com/books?id=ZvkUJZCoi2EC&pg=PA98|archivedate=26 Augustus 2016|df=dmy-all}}</ref> Ander siektes wat soortgelyke simptome kan hê, is [[obesiteit]], [[nier]]versaking, [[lewer]]probleme, [[bloedarmoede]] en [[skildkier]]siekte.<ref name=NICEChp4>{{cite journal|title=Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update|journal=National Clinical Guideline Centre|date=Augustus 2010|pages=38–70|pmid=22741186}}</ref>
Daar is twee soorte hartversaking, na gelang van wat aangetas is: die vermoë van die linkerhartkamer om saam te trek of die hart se vermoë om te ontspan.<ref name=NICEChp1/> Die erns van die siekte word gewoonlik bepaal deur die graad van probleme met oefening.<ref name=NICEChp4/> Hartversaking is nie dieselfde as hartspierinfarksie (waar ’n deel van die hartspier doodgaan) of hartstilstand (waar die bloedvloei heeltemal ophou) nie.<ref>{{cite book|title=Willard & Spackman's occupational therapy.|date=2014|publisher=Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins|location=Philadelphia|isbn=9781451110807|page=1124|url=https://books.google.com/books?id=zLh3h6v5O_0C&pg=PA1124|edition=12th|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160825141207/https://books.google.com/books?id=zLh3h6v5O_0C&pg=PA1124|archivedate=25 Augustus 2016|df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite book|title=The Cardiac Care Unit Survival Guide|date=2012|publisher=Lippincott Williams & Wilkins|isbn=9781451177466|page=98|url=https://books.google.com/books?id=ZvkUJZCoi2EC&pg=PA98|author=Eyal Herzog|deadurl=no|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160826074301/https://books.google.com/books?id=ZvkUJZCoi2EC&pg=PA98|archivedate=26 Augustus 2016|df=dmy-all}}</ref> Ander siektes wat soortgelyke simptome kan hê, is [[obesiteit]], [[nier]]versaking, [[lewer]]probleme, [[bloedarmoede]] en [[skildkier]]siekte.<ref name=NICEChp4>{{cite journal|title=Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update|journal=National Clinical Guideline Centre|date=Augustus 2010|pages=38–70|pmid=22741186}}</ref>

==Diagnose en behandeling==
Die toestand word gediagnoseer deur die geskiedenis van die simptome in ag te neem en ’n fisieke ondersoek te doen wat eggokardiografie kan insluit.<ref name=NICEChp3/> Bloedtoetse, elektrokardiografie en borsradiografie kan ook help om die onderliggende oorsaak vas te stel.<ref name=NICEChp3/>

Behandeling hang af van die erns en oorsaak van die siekte.<ref name=NICEChp3/> In minder ernstige gevalle bestaan die behandeling gewoonlik uit leefstylaanpassings soos om op te hou rook,<ref name=NICEChp5/> oefening,<ref name=Taylor2014>{{cite journal|last=Taylor|first=RS|author2=Sagar, VA |author3=Davies, EJ |author4=Briscoe, S |author5=Coats, AJ |author6=Dalal, H |author7=Lough, F |author8=Rees, K |author9= Singh, S |title=Exercise-based rehabilitation for heart failure.|journal=The Cochrane database of systematic reviews|date=Apr 27, 2014|volume=4|page=CD003331|pmid=24771460 |doi=10.1002/14651858.CD003331.pub4}}</ref> en dieetaanpassings sowel as medikasie.<ref name=NICEChp5/> In gevalle waar die linkerhartkamer aangetas is, word inhibeerders en blokkeerders aanbeveel.<ref name=NICEChp3>{{cite journal|title=Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update|journal=National Clinical Guideline Centre|date=Augustus 2010|pages=34–47|pmid=22741186}}</ref> In ernstige gevalle kan aldosteroonantagoniste of hidralasien met ’n nitraat gebruik word.<ref name=NICEChp3/> ’n Ontwateringsmiddel is nuttig teen vloeistofretensie.<ref name=NICEChp5/> Soms, na gelang van die oorsaak, kan ’n toestel soos ’n [[pasaangeër]] ingeplant word.<ref name=NICEChp3/>

As alle ander behandelings ondoeltreffend is, kan ’n hartkamerhulptoestel of [[hartoorplanting]] aanbeveel word.<ref name=NICEChp5>{{cite journal|title=Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update|journal=National Clinical Guideline Centre|date=Augustus 2010|pages=71–153|pmid=22741186}}</ref>


== Verwysings ==
== Verwysings ==
{{Verwysings}}
{{Verwysings|3}}


==Eksterne skakels==
==Eksterne skakels==

Wysiging soos op 11:06, 24 September 2017

Hartversaking
Klassifikasie en eksterne bronne
’n X-straalfoto van ’n 28-jarige vrou met kongestiewe hartversaking en chroniese hipertensie.
’n X-straalfoto van ’n 28-jarige vrou met kongestiewe hartversaking en chroniese hipertensie.
ICD-10 I11–I50.9
Mediese waarskuwing

Hartversaking, dikwels ook kongestiewe hartversaking genoem, vind plaas wanneer die hart nie meer doeltreffend genoeg pomp om die nodige bloedvloei te handhaaf nie.[1][2][3] Tekens en simptome sluit gewoonlik kortasemheid, oormatige moegheid en beenswelling in.[4] Die kortasemheid is gewoonlik erger tydens oefening en wanneer gelê word, en die persoon kan snags wakker word daarvan.[4] Borspyn, insluitende angina, kom nie gewoonlik voor weens hartversaking nie.[5]

Oorsake

Algemene oorsake van hartversaking sluit in kroonslagaarsiektes (onder meer ’n vorige hartaanval), hoë bloeddruk, atriale fibrillasie, hartklepaandoening, ’n oormaat alkoholverbruik, infeksie en kardiomiopatie met ’n onbekende oorsaak.[4][6] Hulle veroorsaak hartversaking deur óf die struktuur óf die werking van die hart te verander.[4]

Daar is twee soorte hartversaking, na gelang van wat aangetas is: die vermoë van die linkerhartkamer om saam te trek of die hart se vermoë om te ontspan.[4] Die erns van die siekte word gewoonlik bepaal deur die graad van probleme met oefening.[7] Hartversaking is nie dieselfde as hartspierinfarksie (waar ’n deel van die hartspier doodgaan) of hartstilstand (waar die bloedvloei heeltemal ophou) nie.[8][9] Ander siektes wat soortgelyke simptome kan hê, is obesiteit, nierversaking, lewerprobleme, bloedarmoede en skildkiersiekte.[7]

Diagnose en behandeling

Die toestand word gediagnoseer deur die geskiedenis van die simptome in ag te neem en ’n fisieke ondersoek te doen wat eggokardiografie kan insluit.[10] Bloedtoetse, elektrokardiografie en borsradiografie kan ook help om die onderliggende oorsaak vas te stel.[10]

Behandeling hang af van die erns en oorsaak van die siekte.[10] In minder ernstige gevalle bestaan die behandeling gewoonlik uit leefstylaanpassings soos om op te hou rook,[11] oefening,[12] en dieetaanpassings sowel as medikasie.[11] In gevalle waar die linkerhartkamer aangetas is, word inhibeerders en blokkeerders aanbeveel.[10] In ernstige gevalle kan aldosteroonantagoniste of hidralasien met ’n nitraat gebruik word.[10] ’n Ontwateringsmiddel is nuttig teen vloeistofretensie.[11] Soms, na gelang van die oorsaak, kan ’n toestel soos ’n pasaangeër ingeplant word.[10]

As alle ander behandelings ondoeltreffend is, kan ’n hartkamerhulptoestel of hartoorplanting aanbeveel word.[11]

Verwysings

  1. ↑ heart failure by Dorland's Medical Dictionary
  2. ↑ "Heart failure". Health Information. Mayo Clinic. 23 Desember 2009. DS00061. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 13 Januarie 2010. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  3. ↑ "Definition of Heart failure". Medical Dictionary. MedicineNet. 27 April 2011. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Desember 2011. {{cite web}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 "Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update". National Clinical Guideline Centre: 19–24. Augustus 2010. PMID 22741186.
  5. ↑ O'Connor, Christopher M. (2005). Managing Acute Decompensated Heart Failure a Clinician's Guide to Diagnosis and Treatment. London: Informa Healthcare. p. 572. ISBN 9780203421345. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 September 2017. {{cite book}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  6. ↑ McMurray JJ, Pfeffer MA (2005). "Heart failure". Lancet. 365 (9474): 1877–89. doi:10.1016/S0140-6736(05)66621-4. PMID 15924986.
  7. ↑ 7,0 7,1 "Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update". National Clinical Guideline Centre: 38–70. Augustus 2010. PMID 22741186.
  8. ↑ Willard & Spackman's occupational therapy (12th uitg.). Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins. 2014. p. 1124. ISBN 9781451110807. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Augustus 2016. {{cite book}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  9. ↑ Eyal Herzog (2012). The Cardiac Care Unit Survival Guide. Lippincott Williams & Wilkins. p. 98. ISBN 9781451177466. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 26 Augustus 2016. {{cite book}}: Onbekende parameter |deadurl= geïgnoreer (hulp)
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 "Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update". National Clinical Guideline Centre: 34–47. Augustus 2010. PMID 22741186.
  11. ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 "Chronic Heart Failure: National Clinical Guideline for Diagnosis and Management in Primary and Secondary Care: Partial Update". National Clinical Guideline Centre: 71–153. Augustus 2010. PMID 22741186.
  12. ↑ Taylor, RS; Sagar, VA; Davies, EJ; Briscoe, S; Coats, AJ; Dalal, H; Lough, F; Rees, K; Singh, S (27 April 2014). "Exercise-based rehabilitation for heart failure". The Cochrane database of systematic reviews. 4: CD003331. doi:10.1002/14651858.CD003331.pub4. PMID 24771460.

Eksterne skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Hartversaking&oldid=1596675"