Springs (kiesafdeling)
Die kiesafdeling Springs was van die heel eerste algemene verkiesing op 15 September 1910, skaars vier maande ná Uniewording, 'n setel in die Volksraad van die Unie van Suid-Afrika en daarna tot in 1994 in die Republiek van Suid-Afrika se Volksraad. Die kiesafdeling het mettertyd oorgegaan van die Arbeidersparty na die Verenigde Party en uiteindelik 'n redelik veilige Nasionale Party-vesting geword.
In die heel eerste verkiesing in 1910 wen die Arbeidersparty se Walter Madeley met net 73 stemme teen A.G. Barlow van die Unionisteparty. Madeley staan in 1915 in die nuwe, aangrensende kiesafdeling Benoni, maar in Springs verloor die Arbeiders se D.M. Kendall teen G. Rennie, Unionis, met 178 stemme. Die Arbeider G. Hills kom in 1920 te staan teen die Suid-Afrikaanse Party se A.M. Miller en die Nasionale Party se A.M. van Belkum en wen met 501 stemme.
Hills verloor egter in 1921, nadat die S.A.P. en die Unioniste saamgesmelt het, met 156 stemme teen die Sap F.J. van Aardt in 'n driehoekige stryd waarin W.J. van Zyl van die N.P. derde kom. J. Allen wen die setel terug vir die Arbeidersparty in 1924 met 'n meerderheid van 280 teen C.E. Dearlove van die S.A.P. Laasgenoemde se R.N. Kotze wen Springs in 1929 met 154 stemme teen 'n onafhanklike toe die Arbeiders nie deelneem nie. Kotze behou die setel in 1933 teen die Roosiet C.F.W. Lippiatt met 'n meerderheid van 1 088 stemme.
In 1938 probeer die Arbeider P.J. Baird die setel terugwen, maar die Verenigde Party se G.J. Sutter wen met 'n meerderheid van 1 913. Hy behou die setel in 1943 met 'n meerderheid van 2 783 teen die Herenigde Nasionale Party se D.J. Swart en die Kommunis D.J. du Plessis, wat net 458 stemme kry. Sutter word in 1948 die derde keer vir die V.P. verkies, dié keer met 'n meerderheid van 1 458 teen die onafhanklike I. Steyn. Hy behou Springs in 1953 met die grootste meerderheid in die kiesafdeling se bestaan van 3 423 teen L.I. Coetzee van die N.P.
Die Verenigde Party wen Springs in 1958 die vyfde keer agtereenvolgens toe H. Tucker die N.P. se E.R. Snyman met 2 943 verslaan. Dat Springs 'n veilige opposisiesetel was, word tydens die volkstemming in 1960 oor 'n referendum bewys toe 4 525 kiesers vir 'n republiek stem, maar 7 053 téén. Die V.P. se L.B. Taurog word dan ook die volgende jaar tydens die algemene verkiesing onbestrede verkies.
Dr. H.F. Verwoerd se toenadering tot die konserwatiewe deel van die Engelse bevolking werp in 1966 vrugte af toe die N.P. se W.S.J. Grobler Springs die eerste keer in die kiesafdeling se 56-jarige bestaan vir die party wen met 'n meerderheid van 346 teen die dienende V.P.-lid, L.B. Taurog. Grobler herhaal die prestasie met 'n meerderheid van 386 in 1970 teen die V.P. se H.J.O. Prinsloo en weer in 1974 met 'n meerderheid van 979 teen die V.P. se J.R. du Plessis. Van toe af was Springs 'n veilige N.P.-setel.
Partye en kandidate gewen
[wysig | wysig bron]- 1910: Walter Madeley van die Arbeidersparty
- 1915: G. Rennie van die Unionisteparty
- 1920: G. Hills van die Arbeidersparty
- 1921: F.J. van Aardt van die Suid-Afrikaanse Party
- 1924: J. Allen van die Arbeidersparty
- 1929: R.N. Kotze van die Suid-Afrikaanse Party
- 1933: R.N. Kotze van die Suid-Afrikaanse Party
- 1938: G.J. Sutter van die Verenigde Party
- 1943: G.J. Sutter van die Verenigde Party
- 1948: G.J. Sutter van die Verenigde Party
- 1953: G.J. Sutter van die Verenigde Party
- 1958 - H. Tucker van die Verenigde Party
- 1961 - L.B. Taurog van die Verenigde Party (onbestrede)
- 1966 - W.S.J. Grobler van die Nasionale Party
- 1970 - W.S.J. Grobler van die Nasionale Party
- 1974 - W.S.J. Grobler van die Nasionale Party
- 1977 -
- 1981 - G.J. van der Merwe van die Nasionale Party
Bronne
[wysig | wysig bron]- Amptelike Jaarboek van die Republiek van Suid-Afrika 1983. 1983. Johannesburg: Chris van Rensburgpublikasies.
- Schoeman, B.M. 1977. Parlementêre verkiesings in Suid-Afrika 1910-1976. Pretoria: Aktuele Publikasies.