Borste: Verskil tussen weergawes
No edit summary |
Besig |
||
| Lyn 6: | Lyn 6: | ||
Benewens hulle belangrikste funksie om voeding aan babas te verskaf, het vroueborste sosiale en seksuele eienskappe. Borste kom voor in antieke en moderne [[beeldhouwerk]], [[kuns]] en [[fotografie]]. Hulle kan prominent wees in die waarneming van ’n vrou se liggaam en seksuele aanloklikheid. Sommige kulture vereenselwig borste met [[seksualiteit]] en beskou die ontbloting van borste in die openbaar as onbetaamlik. Borste, veral tepels, is ’n [[Seksuele opwekking|erogene sone]]. |
Benewens hulle belangrikste funksie om voeding aan babas te verskaf, het vroueborste sosiale en seksuele eienskappe. Borste kom voor in antieke en moderne [[beeldhouwerk]], [[kuns]] en [[fotografie]]. Hulle kan prominent wees in die waarneming van ’n vrou se liggaam en seksuele aanloklikheid. Sommige kulture vereenselwig borste met [[seksualiteit]] en beskou die ontbloting van borste in die openbaar as onbetaamlik. Borste, veral tepels, is ’n [[Seksuele opwekking|erogene sone]]. |
||
==Anatomie== |
|||
[[Beeld:Breast anatomy normal scheme.png|thumb|180px|Die bors: ’n deursnee van die melkklier. {{Ordelys|Borswand |Pectoralis-spiere |Buise |Tepel |Areola |Melkbuis | Vetweefsel |Vel}}]] |
|||
In vroue lê die borste oor die pectoralis major-spiere en strek gewoonlik van die vlak van die tweede rib tot by die vlak van die sesde rib aan die voorkant van die [[ribbekas]]; vroueborste bedek dus ’n groot deel van die [[bors]] en borswande. Aan die voorkant van die bors kan die weefsel van die vrouebors strek van die [[sleutelbeen]] tot by die middel van [[borsbeen]]. Aan die kante van die bors kan die vroueborsweefsel strek tot in die [[armholte]] en selfs tot by die latissimus dorsi-spiere. As ’n melkklier bestaan die borste uit verskillende lae weefsel wat die laktasiefunksie van die borste beïnvloed.<ref name=GRAYS2005>{{cite book |last = Drake |first = Richard L. |title = Gray's anatomy for students |year = 2005 |publisher = Elsevier/Churchill Livingstone |location = Philadelphia |isbn = 978-0-8089-2306-0 |author2 = Vogl, Wayne |author3 = Tibbitts, Adam W.M. Mitchell |others = illustrasies deur Richard Richardson, Paul }}</ref>{{rp|115}} |
|||
[[Morfologie]]s is vroueborste [[traan]]vormig.<ref name="love_c1">{{cite book|last1=Love|first1=Susan M.|title=Dr. Susan Love's Breast Book|date=2015|publisher=Da Capo Press|location=U.S.A.|isbn=978-07382-1821-2|edition=6|chapter=1}}</ref> Die boonste weefsellaag word van die vel geskei deur vetweefsel van 0,5-2,5 cm dik. Die volwasse vrou se borste bevat 14 tot 18 onreëlmatige melkafskeidende lobbe wat by die tepel bymekaarkom. Die melkbuise van 2-4,5 mm word omring deur digte [[bindweefsel]] wat die kliere ondersteun. Melk kom by die tepels uit die bors; die tepels word omring deur ’n gepigmenteerde area van die vel wat die areola genoem word. Die grootte van die areola wissel in ’n groot mate van vrou tot vrou. Die areola bevat sweetkliere wat ’n olierige vloeistof afskei om die tepel tydens borsvoeding te beskerm.<ref name=stoppler>{{cite web |last1 = Stöppler |first1 = Melissa Conrad |title = Breast Anatomy |url = http://www.medicinenet.com/breast_anatomy/article.htm |accessdate = 28 Junie 2015 |archive-url = https://web.archive.org/web/20150627065040/http://www.medicinenet.com/breast_anatomy/article.htm |archive-date = 27 Junie 2015 |url-status = live |df = dmy-all }}</ref> Vlugtige verbindings in die afskeiding kan ook dien as ’n stimulus vir die baba se aptyt.<ref>{{cite journal |doi = 10.1371/journal.pone.0007579 |ref = harv |title = The Secretion of Areolar (Montgomery's) Glands from Lactating Women Elicits Selective, Unconditional Responses in Neonates |year = 2009 |editor1-last = Hausberger |editor1-first = Martine |last1 = Doucet |first1 = Sébastien |last2 = Soussignan |first2 = Robert |last3 = Sagot |first3 = Paul |last4 = Schaal |first4 = Benoist |journal = PLOS ONE |volume = 4 |issue = 10 |pages = e7579 |pmid = 19851461 |pmc = 2761488 |bibcode = 2009PLoSO...4.7579D }}</ref> |
|||
Die afmetings en gewig van borste wissel aansienlik van vrou tot vrou. ’n Klein tot medium bors weeg 500 g of minder, en ’n groot bors kan tot sowat 750 tot 1 000 g of meer weeg. Die klier- en bindweefsel in borste verskil ook. Die verhouding tuusen vet en weefsel bepaal die digtheid of fermheid van die bors. Gedurende ’n vrou se leeftyd verander die borste se grootte, vorm en gewig vanweë hormonale veranderings tydens puberteit, die [[menstruasie]]siklus, swangerskap, borsvoeding en [[menopouse]].<ref>Pamplona DC, de Abreu Alvim C. Breast Reconstruction with Expanders and Implants: a Numerical Analysis. Artificial Organs 8 (2004), pp. 353–356.</ref><ref>{{cite journal |last1 = Grassley |first1 = JS |year = 2002 |title = Breast Reduction Surgery: What every Woman Needs to Know |journal = Lifelines |volume = 6 |issue = 3 |pages = 244–249 |doi = 10.1111/j.1552-6356.2002.tb00088.x |pmid = 12078570 }}</ref> |
|||
==Verwysings== |
==Verwysings== |
||
{{Verwysings}} |
{{Verwysings|3}} |
||
==Skakels== |
==Skakels== |
||
Wysiging soos op 10:56, 15 Oktober 2020
- Hierdie artikel gaan oor kliere by primate. Vir ’n artikel oor die toraks, sien Bors.
Die borste is twee uitsteeksels aan die boonste deel van die torso van primate. By vroue dien dit as die melkkliere, wat melk vervaardig en afskei waarmee babas gevoed word.[1] Beide vroue en mans ontwikkel borste uit dieselfde embriologiese weefsel. Tydens puberteit veroorsaak estrogeen en groeihormone borsontwikkeling by menslike vroue, en in ’n mindere mate by ander primate. Borsontwikkeling by ander vroulike primate kom gewoonlik voor wanneer hulle dragtig is.
Onderhuidse vet bedek en omhul ’n netwerk van buise wat by die tepels bymekaarkom, en hierdie weefsel gee aan die borste hulle vorm en grootte. Aan die einde van die buise is lobbe, of trosse alveole (sakkies), waar melk vervaardig en gestoor word in reaksie op hormonale tekens.[2] Gedurende swangerskap reageer die borste op ’n ingewikkelde wisselwerking van hormone, insluitende estrogene, progesterone en prolaktien wat die voltooiing van hulle ontwikkeling bewerkstellig in voorbereiding vir laktasie en borsvoeding.
Benewens hulle belangrikste funksie om voeding aan babas te verskaf, het vroueborste sosiale en seksuele eienskappe. Borste kom voor in antieke en moderne beeldhouwerk, kuns en fotografie. Hulle kan prominent wees in die waarneming van ’n vrou se liggaam en seksuele aanloklikheid. Sommige kulture vereenselwig borste met seksualiteit en beskou die ontbloting van borste in die openbaar as onbetaamlik. Borste, veral tepels, is ’n erogene sone.
Anatomie
- Borswand
- Pectoralis-spiere
- Buise
- Tepel
- Areola
- Melkbuis
- Vetweefsel
- Vel
In vroue lê die borste oor die pectoralis major-spiere en strek gewoonlik van die vlak van die tweede rib tot by die vlak van die sesde rib aan die voorkant van die ribbekas; vroueborste bedek dus ’n groot deel van die bors en borswande. Aan die voorkant van die bors kan die weefsel van die vrouebors strek van die sleutelbeen tot by die middel van borsbeen. Aan die kante van die bors kan die vroueborsweefsel strek tot in die armholte en selfs tot by die latissimus dorsi-spiere. As ’n melkklier bestaan die borste uit verskillende lae weefsel wat die laktasiefunksie van die borste beïnvloed.[3]:115
Morfologies is vroueborste traanvormig.[4] Die boonste weefsellaag word van die vel geskei deur vetweefsel van 0,5-2,5 cm dik. Die volwasse vrou se borste bevat 14 tot 18 onreëlmatige melkafskeidende lobbe wat by die tepel bymekaarkom. Die melkbuise van 2-4,5 mm word omring deur digte bindweefsel wat die kliere ondersteun. Melk kom by die tepels uit die bors; die tepels word omring deur ’n gepigmenteerde area van die vel wat die areola genoem word. Die grootte van die areola wissel in ’n groot mate van vrou tot vrou. Die areola bevat sweetkliere wat ’n olierige vloeistof afskei om die tepel tydens borsvoeding te beskerm.[5] Vlugtige verbindings in die afskeiding kan ook dien as ’n stimulus vir die baba se aptyt.[6]
Die afmetings en gewig van borste wissel aansienlik van vrou tot vrou. ’n Klein tot medium bors weeg 500 g of minder, en ’n groot bors kan tot sowat 750 tot 1 000 g of meer weeg. Die klier- en bindweefsel in borste verskil ook. Die verhouding tuusen vet en weefsel bepaal die digtheid of fermheid van die bors. Gedurende ’n vrou se leeftyd verander die borste se grootte, vorm en gewig vanweë hormonale veranderings tydens puberteit, die menstruasiesiklus, swangerskap, borsvoeding en menopouse.[7][8]
Verwysings
- ↑ "Breast – Definition of breast by Merriam-Webster". merriam-webster.com. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 6 September 2015. Besoek op 21 Oktober 2015.
- ↑ "SEER Training: Breast Anatomy". National Cancer Institute. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 2 Mei 2012. Besoek op 9 Mei 2012.
- ↑ Drake, Richard L.; Vogl, Wayne; Tibbitts, Adam W.M. Mitchell (2005). Gray's anatomy for students. illustrasies deur Richard Richardson, Paul. Philadelphia: Elsevier/Churchill Livingstone. ISBN 978-0-8089-2306-0.
- ↑ Love, Susan M. (2015). "1". Dr. Susan Love's Breast Book (6 uitg.). U.S.A.: Da Capo Press. ISBN 978-07382-1821-2.
- ↑ Stöppler, Melissa Conrad. "Breast Anatomy". Geargiveer vanaf die oorspronklike op 27 Junie 2015. Besoek op 28 Junie 2015.
- ↑ Doucet, Sébastien; Soussignan, Robert; Sagot, Paul; Schaal, Benoist (2009). Hausberger, Martine (red.). "The Secretion of Areolar (Montgomery's) Glands from Lactating Women Elicits Selective, Unconditional Responses in Neonates". PLOS ONE. 4 (10): e7579. Bibcode:2009PLoSO...4.7579D. doi:10.1371/journal.pone.0007579. PMC 2761488. PMID 19851461.
{{cite journal}}: Ongeldige|ref=harv(hulp) - ↑ Pamplona DC, de Abreu Alvim C. Breast Reconstruction with Expanders and Implants: a Numerical Analysis. Artificial Organs 8 (2004), pp. 353–356.
- ↑ Grassley, JS (2002). "Breast Reduction Surgery: What every Woman Needs to Know". Lifelines. 6 (3): 244–249. doi:10.1111/j.1552-6356.2002.tb00088.x. PMID 12078570.
Skakels
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Borste.
Hierdie artikel is in sy geheel of gedeeltelik uit die Engelse Wikipedia vertaal.
