Mieresuur: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
verbeter
verbeter
Lyn 34: Lyn 34:
[[Lêer:Formic Acid Hydrogenbridge V.1.svg|duimnael|links|Sikliese dimeer van mieresuur; groen stippellyne verteenwoordig [[waterstofbinding]]s]]
[[Lêer:Formic Acid Hydrogenbridge V.1.svg|duimnael|links|Sikliese dimeer van mieresuur; groen stippellyne verteenwoordig [[waterstofbinding]]s]]


Miersuur is 'n kleurlose vloeistof wat by kamertemperatuur 'n skerp, deurdringende reuk het wat vergelykbaar is met die verwante [[asynsuur]].{{R|osha}} Dit is mengbaar met water en die meeste polêre organiese [[Oplossing (chemie)|oplosmiddels]], en is ietwat oplosbaar in [[Koolwaterstof|koolwaterstowwe]]. In koolwaterstowwe en in die dampfase bestaan dit uit [[waterstofbinding|waterstofgebonde]] dimere eerder as individuele molekules.{{R|Ullmann2009|Balabin}} As gevolg van sy neiging tot waterstofbinding, gehoorsaam gasvormige mieresuur nie die [[idealegaswet]] nie.{{R|Balabin}} As 'n vastestof kan mieresuur in een van twee polimorfe{{refn|group=Nota|name=A}} bestaan wat uit 'n effektief eindelose netwerk van waterstofgebonde mieresuurmolekules bestaan. Miersuur vorm 'n [[aseotroop]] met water (22,4%) wat 'n hoe kookpunt het. Vloeibare mieresuur is geneig om superverkoeling{{refn|group=Nota|name=B}} te ondergaan.
Miersuur is 'n kleurlose vloeistof wat by kamertemperatuur 'n skerp, deurdringende reuk het wat vergelykbaar is met die verwante [[asynsuur]].{{R|osha}} Dit is mengbaar met water en die meeste polêre organiese [[Oplossing (chemie)|oplosmiddels]], en is ietwat oplosbaar in [[Koolwaterstof|koolwaterstowwe]]. In koolwaterstowwe en in die dampfase bestaan dit uit [[waterstofbinding|waterstofgebonde]] dimere eerder as individuele molekules.{{R|Ullmann2009|Balabin}} As gevolg van sy neiging tot waterstofbinding, gehoorsaam gasvormige mieresuur nie die [[idealegaswet]] nie.{{R|Balabin}}


As 'n vastestof kan mieresuur in een van twee polimorfe{{refn|group=Nota|name=A}} bestaan wat uit 'n effektief eindelose netwerk van waterstofgebonde mieresuurmolekules bestaan. Saam met water vorm miersuur 'n [[aseotroop]] (22,4%) wat 'n hoe kookpunt het. Vloeibare mieresuur is geneig om superverkoeling{{refn|group=Nota|name=B}} te ondergaan.

== Natuurlike voorkoms ==
In die natuur word mieresuur in die meeste miere en in angellose [[by]]e van die [[genus]] ''Oxytrigona'' aangetref.{{R|Hoffman|Smith}} Die houtmiere van die genus ''Formica'' kan mieresuur op hul prooi spuit of dit gebruik om die nes te verdedig. Die bokmotruspe (''Cerura vinula'') sal dit ook spuit wanneer dit deur roofdiere bedreig word. Dit word ook gevind in die brandnetel (''Urtica dioica'').{{R|Otles}} Miersuur is ook 'n komponent van die [[Aarde se atmosfeer|atmosfeer]] wat natuurlik voorkom, hoofsaaklik as gevolg van [[woud]]vrystellings.{{R|Sanhueza}}

{{Gallery
|titel=
|breedte=150
|A Formica rufa sideview.jpg |Houtmier
|Cerura vinula - Puss moth - Большая гарпия (41137670021).jpg |Bokmot
|Brännässla (Urtica Dioica).jpg |Brandnetel
}}

== Reaksies ==
Mieresuur is 'n vloeistof met 'n skerp reuk wat ontbind met verhitting of deur toevoeging van [[swaelsuur]]. Dit lewer die produkte [[koolstofmonoksied]] (CO) en water.
Mieresuur is 'n vloeistof met 'n skerp reuk wat ontbind met verhitting of deur toevoeging van [[swaelsuur]]. Dit lewer die produkte [[koolstofmonoksied]] (CO) en water.


Lyn 55: Lyn 69:


<ref name="henrys">{{cite web |url=http://www.henrys-law.org/henry-3.0.pdf |title={{Aut|R. Sander}} Henry's law constants (average) |access-date=18 Maart 2022 |archive-date=24 Januarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160124234617/http://henrys-law.org/henry-3.0.pdf |url-status=dead |language=en}}</ref>
<ref name="henrys">{{cite web |url=http://www.henrys-law.org/henry-3.0.pdf |title={{Aut|R. Sander}} Henry's law constants (average) |access-date=18 Maart 2022 |archive-date=24 Januarie 2016 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160124234617/http://henrys-law.org/henry-3.0.pdf |url-status=dead |language=en}}</ref>

<ref name="Hoffman">{{cite journal |doi=10.1097/ACI.0b013e328339f325 |pmid=20445444 |title=Ant venoms |journal=Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology |volume=10 |issue=4 |pages=342–6 |year=2010 |last1=Hoffman |first1=Donald R |s2cid=4999650 |language=en}}</ref>


<ref name="osha">{{cite web|url=https://www.osha.gov/chemicaldata/chemResult.html?recNo=468|title=OSHA Occupational Chemical Database – Occupational Safety and Health Administration|website=osha.gov|language=en}}</ref>
<ref name="osha">{{cite web|url=https://www.osha.gov/chemicaldata/chemResult.html?recNo=468|title=OSHA Occupational Chemical Database – Occupational Safety and Health Administration|website=osha.gov|language=en}}</ref>

<ref name="Otles">{{cite journal| pmc=3349212 | pmid=22593694 | doi=10.1100/2012/564367 | volume=2012 | title=Phenolic compounds analysis of root, stalk, and leaves of nettle | year=2012 | journal=ScientificWorldJournal | page=564367 | last1 = Otles | first1 = S | last2 = Yalcin | first2 = B |language=en}}</ref>

<ref name="Smith">{{cite journal| pmid=24302133 | doi=10.1007/BF01020539 | volume=13 | issue=5 | title=Formic acid in caustic cephalic secretions of stingless bee, Oxytrigona (Hymenoptera: Apidae) | year=1987 | journal=J Chem Ecol | pages=1079–86 | last1 = Roubik | first1 = DW | last2 = Smith | first2 = BH | last3 = Carlson | first3 = RG| s2cid=30511107 |language=en}}</ref>

<ref name="Sanhueza">{{cite journal |doi=10.1029/91GL01565 |title=Emission of formic and acetic acids from tropical Savanna soils |journal=Geophysical Research Letters |volume=18 |issue=9 |pages=1707–10 |year=1991 |last1=Sanhueza |first1=Eugenio |last2=Andreae |first2=Meinrat O |bibcode=1991GeoRL..18.1707S |language=en}}</ref>


<ref name="Ullmann2009">{{cite book |doi=10.1002/14356007.a12_013 |chapter=Formic Acid |title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry |year=2000 |last1=Reutemann |first1=Werner |last2=Kieczka |first2=Heinz |isbn=978-3-527-30673-2 |language=en}}</ref>
<ref name="Ullmann2009">{{cite book |doi=10.1002/14356007.a12_013 |chapter=Formic Acid |title=Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry |year=2000 |last1=Reutemann |first1=Werner |last2=Kieczka |first2=Heinz |isbn=978-3-527-30673-2 |language=en}}</ref>

Wysiging soos op 17:14, 18 Maart 2022

Eienskappe

Algemeen

Naam Mieresuur 
Sistematiese naam Metanoësuur 
Ander name Koolstofsuur; Formielsuur; Waterstofkarboksielsuur; Hidroksie(okso)metaan; Metakoolstofsuur; Oksokarbinensuur; Oksometanol
Struktuurformule van Mieresuur
Struktuurformule van Mieresuur
Chemiese formule CH2O2
Molêre massa 46,025 g•mol-1
CAS-nommer 64-18-6  
Voorkoms Kleurlose vloeistof  
Reuk Skerp, deurdringend
Fasegedrag
Smeltpunt 8,4 °C
Kookpunt 100,8 °C
Digtheid 1,220 g•ml-1
Oplosbaarheid mengbaar 
Viskositeit 1,57 cP (268 °C) 
Brekingsindeks 1,3714 nD (20 °C) 
Termodinamies 
ΔfHɵ −425,0 kJ•mol-1 
ΔcHɵ −254,6 kJ•mol-1 
Henry se konstante 5,3x103 [M/atm] [1] 
Warmtekapasiteit 145,0 J•K-1•mol-1

Suur-basis eienskappe

pKa 3,745 (20 °C)

Veiligheid

Flitspunt 69 °C 
Selfontbrandingspunt 601 °C 
LD50 700 mg•kg-1 (muis, mondeling) 
LC50 3246 dpm (muis, mondeling)

Tensy anders vermeld is alle data vir standaardtemperatuur en -druk toestande.

 
Portaal Chemie

Mieresuur of metanoësuur is 'n karboksielsuur met formule HCO2H en is die eenvoudigste karboksielsuur. Dit is 'n belangrike intermediêre in chemiese sintese en kom natuurlik voor, veral in sommige miere. Die Englse naame vir mieresuur is "formic acid" en die woord "formic" kom van die Latynse woord vir mier, formica, wat verwys na die vroeë isolasie daarvan deur die distillasie van mierliggame. Esters, soute en die anioon afkomstig van mieresuur word formiate genoem. Industrieel word mieresuur uit metanol vervaardig.

Eienskappe

Sikliese dimeer van mieresuur; groen stippellyne verteenwoordig waterstofbindings

Miersuur is 'n kleurlose vloeistof wat by kamertemperatuur 'n skerp, deurdringende reuk het wat vergelykbaar is met die verwante asynsuur.[2] Dit is mengbaar met water en die meeste polêre organiese oplosmiddels, en is ietwat oplosbaar in koolwaterstowwe. In koolwaterstowwe en in die dampfase bestaan dit uit waterstofgebonde dimere eerder as individuele molekules.[3][4] As gevolg van sy neiging tot waterstofbinding, gehoorsaam gasvormige mieresuur nie die idealegaswet nie.[4]

As 'n vastestof kan mieresuur in een van twee polimorfe[Nota 1] bestaan wat uit 'n effektief eindelose netwerk van waterstofgebonde mieresuurmolekules bestaan. Saam met water vorm miersuur 'n aseotroop (22,4%) wat 'n hoe kookpunt het. Vloeibare mieresuur is geneig om superverkoeling[Nota 2] te ondergaan.

Natuurlike voorkoms

In die natuur word mieresuur in die meeste miere en in angellose bye van die genus Oxytrigona aangetref.[5][6] Die houtmiere van die genus Formica kan mieresuur op hul prooi spuit of dit gebruik om die nes te verdedig. Die bokmotruspe (Cerura vinula) sal dit ook spuit wanneer dit deur roofdiere bedreig word. Dit word ook gevind in die brandnetel (Urtica dioica).[7] Miersuur is ook 'n komponent van die atmosfeer wat natuurlik voorkom, hoofsaaklik as gevolg van woudvrystellings.[8]

Houtmier
Houtmier
Houtmier  
Bokmot
Bokmot
Bokmot  
Brandnetel
Brandnetel
Brandnetel  

Reaksies

Mieresuur is 'n vloeistof met 'n skerp reuk wat ontbind met verhitting of deur toevoeging van swaelsuur. Dit lewer die produkte koolstofmonoksied (CO) en water.

Die vloeistof is brandbaar. Die suiwer vloeistof is erg irriterend en veroorsaak brandwonde op die menslike vel en skade aan die oë. Dit word opgeneem deur die spysverteringstelsel, longe en intakte vel en word omgesit in CO2 (koolstofdioksied) en water.[9]

Mieresuur word geproduseer deur metanol te karbonileer met CO, wat metielformiaat vorm. Dit word gehidroliseer tot metanol en mieresuur.

Dit word veral gebruik om tekstiele te verf en leer te looi.

Aantekeninge

  1. ↑ In materiaalwetenskap beskryf polimorfisme die bestaan van 'n soliede materiaal in meer as een vorm of kristalstruktuur.
  2. ↑ Superverkoeling is die proses om die temperatuur van 'n vloeistof of 'n gas tot onder sy vriespunt te verlaag sonder dat dit 'n vaste stof word.

Verwysings

  1. ↑ "R. Sander Henry's law constants (average)" (PDF) (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike (PDF) op 24 Januarie 2016. Besoek op 18 Maart 2022.
  2. ↑ "OSHA Occupational Chemical Database – Occupational Safety and Health Administration". osha.gov (in Engels).
  3. ↑ Reutemann, Werner; Kieczka, Heinz (2000). "Formic Acid". Ullmann's Encyclopedia of Industrial Chemistry (in Engels). doi:10.1002/14356007.a12_013. ISBN 978-3-527-30673-2.
  4. ↑ 4,0 4,1 Roman M. Balabin (2009). "Polar (Acyclic) Isomer of Formic Acid Dimer: Gas-Phase Raman Spectroscopy Study and Thermodynamic Parameters". The Journal of Physical Chemistry A (in Engels). 113 (17): 4910–8. Bibcode:2009JPCA..113.4910B. doi:10.1021/jp9002643. PMID 19344174.
  5. ↑ Hoffman, Donald R (2010). "Ant venoms". Current Opinion in Allergy and Clinical Immunology (in Engels). 10 (4): 342–6. doi:10.1097/ACI.0b013e328339f325. PMID 20445444. S2CID 4999650.
  6. ↑ Roubik, DW; Smith, BH; Carlson, RG (1987). "Formic acid in caustic cephalic secretions of stingless bee, Oxytrigona (Hymenoptera: Apidae)". J Chem Ecol (in Engels). 13 (5): 1079–86. doi:10.1007/BF01020539. PMID 24302133. S2CID 30511107.
  7. ↑ Otles, S; Yalcin, B (2012). "Phenolic compounds analysis of root, stalk, and leaves of nettle". ScientificWorldJournal (in Engels). 2012: 564367. doi:10.1100/2012/564367. PMC 3349212. PMID 22593694.
  8. ↑ Sanhueza, Eugenio; Andreae, Meinrat O (1991). "Emission of formic and acetic acids from tropical Savanna soils". Geophysical Research Letters (in Engels). 18 (9): 1707–10. Bibcode:1991GeoRL..18.1707S. doi:10.1029/91GL01565.
  9. ↑ "Pubchem NIH, CID 284" (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Mei 2020.
C1 C2 C3 C4 C5 C6
mieresuur asynsuur propioonsuur bottersuur valeriaansuur kaproësuur
C8 C10 C12 C14 C16 C18 C20
kaprielsuur kapriensuur louriensuur miristiensuur palmitiensuur steariensuur aragiensuur
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Mieresuur&oldid=2489229"