Bonsai-estetika

Bonsai-estetika is die estetiese doelwitte en kenmerke van die Japannese tradisie van die kuns van bonsai, die groei van 'n miniatuurboom in 'n houer. Baie Japannese kulturele kenmerke, veral die invloed van Zen-Boeddhisme en die uitdrukking wabi-sabi informeer die bonsai-tradisie in daardie kultuur. ’n Lang katalogus van konvensionele boomvorms en -style help ook om samehang aan die Japannese stileringstradisie te verskaf. 'n Aantal ander kulture regoor die wêreld het die Japannese benadering tot bonsai aangeneem, en alhoewel sommige variasies begin verskyn het, sluit die meeste steeds by die reëls en ontwerpfilosofieë van die Japannese tradisie aan.

Penjing, 'n Chinese vorm van houer-gegroeide bome, dateer van voor bonsais en word gereken as die oorsprong van bonsai. Dit het egter 'n duidelike estetika, net soos die kuns van saikei, Japannese miniatuur multi-boom landskappe in 'n houer.

Bonsai by 'n tempel in Shanghai

Oor die eeue heen het die praktyk van die Japannese bonsai-estetika 'n paar belangrike metodes en estetiese riglyne geënkodeer. Soos die tipe estetiese reëls wat byvoorbeeld Westerse gewone praktykmusiek beheer, help bonsai se riglyne praktisyns om binne 'n gevestigde tradisie te werk met 'n mate van versekering van sukses. Riglyne alleen waarborg egter nie noodwendig 'n suksesvolle resultaat nie. Nietemin kan hierdie ontwerpreëls selde verbreek word, sonder om die impak van die bonsai-spesie self te verminder.

Bonsai style

'n Sleutelontwerppraktyk in bonsai is 'n stel algemeen verstaanbare, benoemde style wat kanonieke boom- en omgewingsontwerpe beskryf. Hierdie bekende style bied 'n gerieflike snelskrifmiddel om oor bestaande bonsai te kommunikeer en om nuwes te ontwerp. Bonsai-style beskryf 'n aantal basiese eienskappe van 'n bonsai, soos die hoek en reguitheid van sy stam, sy takkonfigurasie en die aantal bome in die bonsai-houer.

Die stelsel van style dien baie doeleindes, sommige prakties, sommige esteties.  In hul eenvoudigste en mees algemene toepassing bied style 'n vorm van snelskrifbeskrywing vir bonsai-monsters. Vooraf gedefinieerde style help die ontwerper ook om 'n ontwikkelingsplan vir 'n pre-bonsai-boom te maak. Die onopgeleide monster kan eienskappe hê wat sekere style voorstel of uitsluit. Die ontwerper kan die pre-bonsai-monster teen die katalogus van aanvaarde style evalueer om te bepaal watter takke om te verwyder of te hervorm, watter loof om te verwyder of aan te moedig, en watter gedetailleerde vorming om op stam en takke toe te pas.

Soos met alle estetiese reëls of riglyne, sal die verskillende aanvaarde style 'n bonsai-ontwerper lei, maar is nie heeltemal deterministies nie. Die spesie van die bonsai, die ouderdom van die boom toe dit begin het met bonsai-opleiding, die boom se voorafbestaande vorm en struktuur, selfs die bonsai-kunstenaar se opleiding en voorkeure, beïnvloed die vorm van die gevolglike bonsai sterk. Hierdie mededingende invloede verseker dat die stylstelsel meestal optree as 'n kreatiewe hulpmiddel, nie 'n oorheersende beperking nie, om 'n voltooide bonsai te produseer.

Algemene estetiese beginsels

Bonsai boom in Bonsai-mura, Bonsai-cho, Saitama, Japan.

Die hoofdoel van bonsai-estetiese praktyke is om miniatuurbome te skep met 'n gevoel van ouderdom in hul algehele vorms, proporsies en besonderhede. Die tipiese bonsai is 'n enkele, verdwergde boom in 'n klein houer. Dit het die voorkoms van 'n volwasse boom, maar nie van 'n heeltemal natuurlike een nie. In plaas daarvan het 'n ontwerper of kunstenaar die vorm en oppervlaktes van die boom gemanipuleer om die boom se oënskynlike ouderdom te verbeter of te oordryf, en ook om dit 'n gedefinieerde "front" te gee waarvandaan dit bedoel is om gesien te word. Enigeen wat die effek van die bonsai-ontwerper se werk bevraagteken, kan die kwaliteit van die ontwerp toets deur dit van agter af te bekyk, waar presies dieselfde stam en takke oor die algemeen ongemaklik, deurmekaar of andersins onaantreklik sal lyk.

Geen spoor van die kunstenaar nie

Terselfdertyd moet die ontwerper se aanraking nie vir die kyker sigbaar wees nie. As 'n tak in die vorming van die boom verwyder word, sal die litteken aan die "agter" van die boom geplaas word waar dit nie gesien kan word nie. Alternatiewelik sal die boom nie gewys word voordat die litteken bedek is deur jare se bas wat daaroor groei nie, of 'n stomp van die tak sal oorbly om skoongemaak en gevorm te word sodat dit lyk asof dit deur wind of weerlig gebreek is. Net so moet bedrading verwyder of ten minste versteek word wanneer die bonsai vertoon word, en moet geen permanente merke op die tak of bas laat nie.

Visuele balans

Ander riglyne spreek die balans van visuele gewig tussen die stam, wortels, blare en takke aan. Die uitgebreide katalogus van erkende boomstyle vorm deel van hierdie stel riglyne. Die term "balans" hier kan verwys na óf:

• statiese visuele balans, waar versigtige toepassing van simmetrie lei tot 'n stabiele en rustige vorm (soos die formele regop, of Chokkan, styl), of
• dinamiese visuele balans, wat kan ontstaan uit 'n asimmetriese vorm of een wat onstabiliteit en beweging impliseer (soos die kaskade, of Kengai, styl).

Die stam, wortels, blare en takke word deur 'n verskeidenheid tegnieke gemanipuleer om die ontwerper se doelwitte van visuele balans te bereik. Negatiewe spasies (die "leë spasie" tussen soliede elemente soos takke of blare) is ook gevorm en geproportioneer om in balans te verskyn. In byna alle ontwerpe kan die kyker heeltemal deur die boom se negatiewe spasies tot op die agtergrond daaragter sien. In hierdie kombinasie van positiewe en negatiewe vorms oorvleuel bonsai-estetika tot 'n sekere mate met die estetika van beeldhouwerk .

Proporsie tussen elemente

Nog 'n algemene riglyn raak die verhouding van die bonsai se verskillende elemente. Die mees gewaardeerde proporsies boots dié van 'n volgroeide boom so na as moontlik na. Skraal takke met swaar blare of naalde wat buite verhouding is, word vermy, so ook 'n dun stam met dik takke. Een van die min uitsonderings op hierdie riglyn is dat blomme en vrugte (op bome wat dit produseer) nie as gebrekkig beskou word as dit te groot lyk vir die boom nie.

Buigsaamheid van die reëls

Een of meer van die aanvaarde reëls van bonsaivorm kan vir 'n spesifieke boom gebuig of gebreek word sonder om die fundamentele estetiese en artistieke impak daarvan te vernietig. Trouens, om verder as die voorgeskrewe reëls te gaan, laat estetiese groei in die bonsai-kuns toe, soos gesien in baie van die meesterstukke wat deur Masahiko Kimura en Kunio Kobayashi geskep is.

Algemene estetiese riglyne

Die volgende eienskappe is wenslik in baie Japannese bonsai en ander style van houer-gegroeide bome, ongeag die styl:

Gravitas

Dit is die eienskap wat al die oorblywende punte van estetika probeer skep. Dit is 'n gevoel van fisiese gewig, die illusie van massa, die voorkoms van volwassenheid of gevorderde ouderdom, en die ontwykende kwaliteit van waardigheid. Baie van die formele reëls van bonsai help die produsent om 'n boom te skep wat <i id="mwTw">wabi</i> of <i id="mwUA">sabi</i> uitdruk, of 'n aspek van mono no aware uitbeeld.

Miniaturisering

'n Klein bonsai woud van 'Black Hills Spruce' (Picea glauca var. densata), uistalling by die 2008 uitstalling van die 'Bonsai Society of Greater Hartford'.

Per definisie is 'n bonsai 'n boom wat klein genoeg gehou word om in houer gekweek te word terwyl dit andersins bevorder word om 'n volwasse voorkoms te hê. Bonsai kan volgens grootte geklassifiseer word. Mame is ideaal minder as 10 cm (4 duim) lank en kan in die palm van die hand gehou word. Shohin is ongeveer 25 cm (10 duim) lank, terwyl ander bonsai groter is en nie maklik verskuif kan word nie. Vir beide praktiese en estetiese redes is die riglyne wat hier uiteengesit word oor die algemeen die doeltreffendste en word dit meestal op groter bonsai toegepas, terwyl die kleinste monsters van bonsai aan geen ander reëls as "miniatuurboom" en "in 'n houer gekweek" mag voldoen nie.

Lignifikasie

Dit verwys na die verbetering van die "houtagtigheid" van 'n bonsai se stam en takke sodat hulle 'n volwasse voorkoms het. Dit beteken gewoonlik dat die basoppervlak aangemoedig word om grof en donkerkleurig te word. In sommige gevalle sal hierdie estetiese tegniek verskil, soos in 'n berkboombonsai wat die wit kleur en afskilferende bas van 'n volwasse monster verkry.

Asimmetrie

Bonsai-estetika ontmoedig streng simmetrie in tak- en wortelplasing. Radiale simmetrie word byna altyd gebreek deur die vereiste vir 'n duidelike "front", wat die boom se stam en groot takke blootlê. Die linker-, regter- en agterkante sal meer takke hê as die voorkant. Links-regs (bilaterale) simmetrie oor die stam word ook ontmoedig, en ontwerpers werk om takke tussen die linker-, regter- en agterste dele van die boom af te wissel sonder om ooit twee takke op dieselfde hoogte te plaas of twee takke dieselfde afstand van die stam.

Blaarvermindering

Blaarvermindering hou verband met die algemene miniaturisering wat hierbo beskryf word, maar is iets wat oor die lewensiklus van 'n spesifieke bonsai verskil. Byvoorbeeld, 'n bonsai se blare kan toegelaat word om vir baie jare volle grootte te bereik om krag en groei van stam, wortels en takke aan te moedig. Dit is gewoonlik wenslik om 'n mate van blaarvermindering te verkry voordat 'n bonsai uitgestal word. Blaarvermindering kan aangemoedig word deur snoei en word soms bereik deur die totale ontblaring van 'n bonsai gedurende een deel van sy groeiseisoen. Koniferenaalde is moeiliker om te verminder as ander soorte blare .

Nebari

Ook bekend as "ondersteuning", is nebari die sigbare verspreiding van wortels bo die groeimedium aan die basis van 'n bonsai. Nebari help 'n bonsai lyk gegrond en goed geanker en laat dit volwasse lyk, soortgelyk aan 'n volgrootte boom.

Vertakking

Vertakking is die splitsing van takke en takkies in kleineres. Dit word aangemoedig deur snoei en kan geïntegreer word met praktyke wat blaarvermindering bevorder.

Dooiehout

Bonsai-kunstenaars skep of beklemtoon soms die voorkoms van dooie hout op 'n bonsai-boom, wat die af en toe teenwoordigheid van dooie takke of hakies op volgrootte bome weerspieël. Twee spesifieke style van dooie hout is jin en shari . Die teenwoordigheid van dooie hout is nie so algemeen soos meeste van die ander punte wat hier genoem word nie, maar kan baie effektief op geselekteerde boomspesies en bonsaistyle gebruik word. Sien dooiehout tegnieke vir meer besonderhede.

Kromming

25 jaar oue bonsai (Spesie Juniperus chinensis) by 'n Bonsai uitstalling in Berlyn.

Stam- en takkromming of kronkeling is 'n opsionele doelwit. Bonsai kan 'n gevoel van ouderdom bereik terwyl hulle regop en regop bly, maar baie bonsai maak staat op kromming van die romp om die illusie van gewig en ouderdom te bou. Kromming van die stam wat tussen die wortels en die onderste tak voorkom, staan as tachiagari bekend. Takke is ook geboë en teruggebuig om hulle te help om by die ontwerper se vereiste vir "positiewe spasie" te pas, en om klein takke te skei sodat hulle nie kruis of bots nie.

Konkrete estetiese riglyne

Om die algemene doelwitte en beginsels van bonsai-estetika te ondersteun, word 'n aantal gedetailleerde heuristieke in die bonsai-tradisie geleer en in sy literatuur gedokumenteer (ietwat soortgelyk aan die bonsai-style). Voorbeeldriglyne sluit in:

• Die boom sal in 'n formele houer verskyn, relatief klein in vergelyking met die boom.
• Behalwe vir die boom(me) en opsionele lappies mos, moet geen ander plantegroei in 'n bonsaihouer voorkom nie.
• Behalwe vir die grond, toegelate plantegroei en opsioneel natuurlike klippe, moet geen ander voorwerp in 'n bonsai-houer verskyn nie.
• Die boom sal 'n duidelike "voorkant" hê waarvandaan dit bedoel is om bekyk te word.
• Die stam moet aansienlik taps van basis na bo.
• Die boom se wortels moet aan die basis van die stam blootgestel word en moet wyer as die stam uitvlam soos dit die grond binnedring.
• Geen sigbare wortel moet 'n ander kruis nie.
• Takke moet ongeveer een derde van die pad op die stam begin, en van daar af aaneenlopend tot by die punt van die stam wees (hierdie riglyn word spesifiek gebreek vir die literati, of Bunjin-gi, styl).
• Takgrootte moet van die basis na die bokant van die boom afneem.
• Geen groot boomtak moet die stam oorsteek as dit van die boom se "voorkant" gesien word nie.
• Takvertakking, veral in bladwisselende bome, moet na die punt van elke tak toeneem.
• Takvorm moet die gewig van ouderdom weerspieël, veral in konifere, en takke kan gevorm word om afwaarts na die punt te neig ter ondersteuning van hierdie praktyk.
• Die stam kan 'n reguit vertikale vorm hê of kan in verskillende rigtings oor sy lengte gedraai wees, maar in style waar die punt van die boom bo die houer is, moet die punt effens vorentoe kantel aan die bokant (na die kyker).
• Blare (blare of naalde) moet klein en skaal wees met die boom en sy takke.
• Alle bome in 'n multi-boom bonsai-aanplanting moet van dieselfde spesie wees.

Sien ook

• Bonsai
• Bonsai-style - konvensionele style in die Japannese tradisie
• Deadwood bonsai tegnieke
• Bonsai verbouing en versorging
• Penjing
• Mambonsai
• Saikei
• Topiary
• Lys van spesies wat in bonsai gebruik word

Eksterne skakels

• Die Kuns van Bonsai-projek