Gebruiker:Suidpunt/Kerkverlating

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie

Kerkverlating behels die opsegging van lidmaatskap van die eie kerk, dikwels ten gunste van 'n ander kerk.[1] Veelmaal word "kerkverwisseling" (om van denominasie te verander) onder hierdie begrip egter uitgesluit [2]

Die gevolge is dalende lidmaatgetalle, erediensbywoning, finansiële krisisse, onbetrokke gemeentlede en 'n klein kerngroepie wat die wa deur die drif moet trek, om 'n predikant te bekostig. Sou die kerk nie meer kop bo water kan hou nie, word hy genoodsaak om te sluit. [3]

Redes[wysig | wysig bron]

  • Geloof word beskou as 'n persoonlike en private verhouding met God, dit word nie meer so "kollektief" soos voorheen beskou nie.[4]
  • In 'n individualistiese en liberaal-demokratiese samelewing is mense nie meer so afhanklik van mekaar soos voorheen nie. Mense kom heel goed op eie houtjie reg. Met die sosiale opgang wat gemaak word, trek mense uit die krotbuurte na die rykmansbuurte en verbreek so te sê alle bande met hul "vorige lewe" (ook kerkverband). Daar is geen verpligting om die nood van mense in die aanvanklike omgewing te verlig nie.[5]
  • Van die gemeentelede (en die gemeente self) kyk hul vas teen korttermynbelange, juis omdat hulle nie weet waarheen die kerk op pad is, of wat God se doel met die kerk meer is, of waarom God die kerke ingestel het nie.[6]
  • Vir van die lidmate is dit 'n vormgodsdiens: kerkwees is daar ter wille van kerkwees en die instandhouding van strukture, ordes ter wille van die handhawing van identiteit.[7] Onder van die lidmate heers Godsverduistering: hulle gaan kerk toe, maar leef asof God dood is en geen invloed op die samelewing het nie; selfs na 20 jaar lidmaatskap het hulle niks geleer en niks gegroei nie.[8] Werk en kerk word geheel en al van mekaar geskei.[9]
  • Van die lidmate 'voldoen aan die minimumvereistes' om gered te word, naamlik geloof en die Genade van God (wat niemand kan verdien nie). Hulle is deur die kinderdoop en het deur die Boerematriek (katkisasie) geseil, is aangeneem, wat, kompleet soos die werklike skoolloopbaan, 'n eenmalige oorgangsrite is. Meer is oorbodig, en sou die kerk verlaat word, is die sakramente buitendien voltooi.
  • Dikwels word die kerkverlatingsproses aan die gang gesit deur 'n ouerhuis wat selde kerk toe gegaan het, die ouers wat uit die kerk getree het, die daaropvolgende geslagte wat al hoe minder betrokke by geloofsake is en totdat die kerk vir die persoon geheel en al koud laat: bloot slegs nog 'n organisasie in die samelewing soos al die ander.[10]
  • Van die lidmate voel die kerk stel vir hulle onnodige eise: hulle moet kerk bywoon, hulle moet Sondagoggend vroeg opstaan, 'n pak klere aantrek en die kinders gereed kry, hulle moet sit en luister terwyl die gemeentelid heeltemal in staat is om vir hulself te dink en vir leiding te bid. Daar is net geen wil meer om te gaan nie.[11] Daar is ander maniere om God te dien as om op Sondag die kerkbanke warm te sit. [12] Dit is ook onnodig om 'n preek vir 'n halfuur tot 'n uur te probeer uitrek as die kernpunte kort en kragtig binne 5 minute opgesom kan word (PRAAG).
  • Die onbetrokke kerkganger het nou self sy eie dominee geword.(PRAAG) Met die inligtingsrewolusie kan die gemeentelid homself help: aanlynpredikante, interpretasies, potgooie, seminare, gebedsaksies, hoogs vermaaklike en goed voorbereide preke, maak korte mette van die stywe, stugge en sieldodende Sondagoggend-roetine.[13] Die kerkbyeenkomste is in elk 'n onpersoonlike besigheid met 'n klipharde "derde muur" of "eenrigtingverkeer" tussen die predikant en die gemeente. Die lidmate bly passief luister en kan nie aktief deelneem nie. Niemand neem ooit spontaan deel behalwe tydens sang nie, so wie sal gemis word? Ander gemeentelede is weer doodskaam om voor die hele gemeente uitgesonder te word - daarvoor kan potgooie nou die ideale uitkoms bied.[14] In die verlede is lidmate gewaarsku om nie met sektelede te praat nie, maar om liewer die predikant te ontbied. Op hierdie wyse het die lidmaat bloot afhanklik gebly van die predikant, nooit self krities leer dink nie, en die "hogere posisie" van die predikant is net weer herbevestig, terwyl die predikant eintlik bloot 'n mede-Christen is.[15]
  • Die predikant kan onmoontlik nie elke persoonlikheidstipe, ouderdomsgroep en vlakke van intellek met een preek bevredig nie: die een voel "die predikant preek te hoog vir my" met sy eksegetiese lesings en geleerde taalgebruik, wat sal ruik na geestelike meerderwaardigheid.[16], terwyl intellektuele, kritiese denkers en hooggeleerdes verveeld raak as daar heeltyd by die "basiese waarhede" en "storietjies" vasgesteek word. Mense gaan soek dieper spiritualiteit op ander plekke.[17] Jou gewone mens soek nie altyd teologiese lesings nie, maar hulp en bemoediging wanneer eties-morele besluite geneem moet word in hulle wêreld.[18] Word daar in nie een van die twee groepe se behoeftes voldoen nie, voel albei uitgesluit.
  • Soms loop mense met hul geestelike snobisme te koop: as jy nog nie tale kan praat nie, of lofprysingskursus voltooi het of aan 'n sekere kerk behoort of 'n sekere gawe ontvang het nie - is jy op 'n dwaalspoor.[19] Party gawes word ook in die kerk meer benadruk as ander.[20]
  • Die predikant se lewe is dikwels erg regionaal en huislik-rustig, heeltemal uit voeling met die werklikheid en sy eise, terwyl van die gemeentelede in 'n globaliserende wêreld van kontinent tot kontinent moet rondvlieg, wat naweke se gesinstyd en rustyd aan bande lê.[21] Hoe jammer ook al, om 'n stalletjie by die tradisionele kersmark te beman bly buite die kwessie as die persoon 'n kontrak op daardie tydstip moet losslaan in Singapoer.
  • Die mens beweeg in baie kringe en organisasies, waarvan die kerk net een is. Word hy/sy nie goed onderskraag in die kerk nie, gaan soek die individu dit elders.[22]
  • Die kerk het 'n vrywillige organisasie geword (niemand hoef meer 'n kerk by te woon bloot omdat sy ouers daaraan behoort het nie), as die lede nie meer verbind voel nie (wat verveling insluit), verloor hulle entoesiasme en uiteindelik belangstelling.[23]
  • Wanneer 'n kerk hom soos 'n klub, kultuurorganisasie of gesondheidsklub begin gedra, sal hy net so beoordeel word, en loshande 'n nul kry: "die lidmaatskapsfooie is stewig, bywoning is moreel verpligtend, daar's min aksie, mens verbrand nie genoeg kalorieë nie, deelname is beperk tot 'n droom-uur of twee per week [...] die prestasies is minimaal [en] daar's heeltemal te veel bestuursvergaderings".[24] Boonop is die kerk 'n "oënskynlik swak belegging" - die geld gaan vernaamlik in personeelkoste, struktuur, grond en geboue in [25] Mense soek dus resultate en waarde vir hul swaarverdiende geld. Gemeet aan hoeveel denominasies (konkurrente) daarbuite is, bestaan aggressiewe bemarkingsveldtogte ook nie juis nie.
  • Gemeentelede sien die lewe buite die kerk (die wêreld waarin hulle leef en arbei) as die kerk; die werklike kerk of bedieningsveld staan sonder mure.[26]
  • Vroeër was die kerklidmaatskap nodig om vir 'n pos aansoek te doen (ook onder die Europese koloniale bewind dwarsoor die wêreld moes die geskikte kandidaat Christen wees om in die staatsdiens te werk), nou nie meer nie. [27]
  • Mense het genoeg van kantoor- en staatspolitiek, niemand wil dit in die kerk ook nog beleef nie. [28] Hoewel God die broers en susters kies, ongeag ras, klas en agtergrond[29], is daar in 'n liberale demokrasie ook iets soos vryheid van assosiasie en keuse [30] Mense gaan dus hul eie ras-, en/of volks- en/of klas- en/of vak en/of ouderdomsgenote met dieselfde agtergrond en opleidingsniveau (dus met hulle iets gemeen het) binne 'n kerk opsoek wat die minste konflik veroorsaak en die meeste voordele inhou. Is daar nie sulke mense nie, dan loop hulle.
  • Die betrokke herder in die gemeente gaan selde sy skape soek wat afgedwaal het (en dit sluit huisbesoek in); ook gemeentelede doen geen moeite om navraag na iemand te doen of mekaar op te soek nie.[31]
  • Van die gemeentelede onttrek hul van die kerkbywoning en redeneer: "as iemand my nodig het, die predikant het tog my nommer op sy databasis". Uit die oog, uit die hart; die gemeentelid word bloedweinig gepla en geniet die doodrustige atmosfeer oor naweke sonder die kerkpolitiek en drama in der midde. 'n Paar jaar later kan hy nie meer insien waarom hy by die liggaam betrokke moet wees nie, want daar was nog geen krisis so groot dat iemand hom benodig het nie. "Gaaf, die kerk kan sonder my klaarkom." Hy is diep in sy hart dankbaar dat hy nie sy tyd opgeoffer het vir die byeenkomste nie.
  • Hoewel die lidmate se verjaarsdae op die maandblaadjie verskyn (met telefoonnommers), bel niemand ooit nie. Die lidmate sit langs mekaar in die kerk, maar ken mekaar hoegenaamd nie. 'n Mens voel ontuis en verlaat die kerk.
  • Mense wil aanvaar word soos hulle is - selfs 'n kroeg bied 'n paar drinkebroers, of op die gholfbaan word ruimte gebied waar mense hul geheime deel, daar geskerts word en die spanning ontlaai[32] In die kerk is mense weer welkom as die lidmaat is soos die ander wil hê hy moet wees, geen kritiese vrae sal stel nie en ook nie hul gemaklike lewens versteur nie [33].
  • Deur verveling in die kerk word die lidmaat dikwels onsensitief vir die Evangelie [34], of 'n langer pad moet gevolg word om by God uit te kom waar meer selfopoffering ter sprake is. Deur byvoegings en nuwe voorwaardes word Christus se reddingsoffer ontkrag [35].
  • Meer liefde buite die kerk deur ongelowiges word ervaar as binne die kerk; die kerk word nie meer as 'n helende gemeenskap vol deernis vir gebrokenes ervaar nie. As 'n ongehude swanger vrou veroordeel word eerder as ondersteuning ontvang, sal sy elders hulp gaan soek. Mense word miskien vergewe, maar hul dade word nooit vergeet nie. Die indruk wat dit skep is dat die kerk vir volmaakte mense bedoel is. Dikwels staan die kerk ook nie mense by wat jarelange bydraes tot die kerk gelewer het nie (ook sendelinge). [36]
  • Baie keer voel van die gemeentelede hulle het reeds berou getoon, is vrygespreek, maar die gemeentelede voel steeds die persoon kan nie in 'n posisie aangestel word nie - so iets sou die evangelie goedkoop maak.[37]
  • Aan die ander kant voel party gemeentelede deur losbandigheid toe te laat, sonder om 'n woord te rep, word die Evangelie wel goedkoop gemaak. Gestel ‘n man verloor sy manlikheid weens ‘n seksuele infeksie as gevolg van seksuele sedeloosheid. Nou word hy genees, of kry ‘n suksesvolle penisoorplanting en die sedeloosheid duur weer voort. Die man gaan waarskynlik weer sy manlikheid verloor. Die vrae ontstaan dus of die persoon wéér gebid moet word om genesing? Gaan hy weer as “voorbeeld van Godsgenade” voorgehou word? Wat baat dit nog om heilig te lewe? Vir so 'n kerk wat geen vermaning uitgespreek het nie, verloor die gemeentelede hul respek. Christus het immers self aan die owerspelige vrou gesê: Gaan heen en sondig nie meer nie (Johannes 8:11). Wonderwerke word bloot holle simbole sodra die aangeraakte geen lewensverandering toon nie. (PRAAG:Suidpunt)
  • Wanneer 'n gemeentelid iewers fouteer het, kom ander lede daarvan te hore en begin spekuleer en skinder (met die klomp stertjies by), maar gaan praat nie eerste met die sondaar nie. Later is die lidmaat so verbitterd dat hy uit die kerk uittree. [38]
  • Soms word die belangrike persone (met geld of kontakte) voorgetrek en ondersteun, die res nie [39]. As jy nie bevriend is met die predikant of deel van die gevestigde klieke vorm nie, maak die lidmaat net nie saak nie.[40]
  • Soms het die predikant nog geen eerstehandse pyn opgedoen nie (of beskik oor geen beradingsagtergrond nie), en kan daarom geen werklike simpatie hê vir iemand in 'n sekere nood/krisissituasie nie. Swak of onverskillige raad of kitsoplossings wat gegee word, saai wantroue onder lidmate [41].
  • Gebedslysies word dikwels die teelaarde vir skindertonge; 'n predikant wat uit goeie bedoelinge 'n probleem wat tydens 'n beradingsessie bespreek is sonder goedkeuring vir die gebedspan stuur, skend die lidmaat se vertroue, maar ook sy menswaardigheid (bv. wanneer finansies, gebrek en swak bestuur van alimentasiegevalle openlik op vergaderings bespreek word). [42]
  • Daar bestaan egter ook die gedagtegang dat 'n predikant met sy eie worstelinge nie kan lei nie. [43]
  • Hoewel God Hom juis deur swakheid openbaar, en die kerk vir die siekes bedoel is.[44], kan die kerk van vroeg tot laat ontaard in 'n gejammer en 'n geweeklaag. Mense wedywer wie se skete en pyne die ergste is (ook al is hulle lankal genees) bloot om aandag deur simpatie te trek, die een doodsprediking volg op die ander - diegene wat met 'n blye lied in hul hart opgestaan het draai daar en dan by die kerkdeure om.
  • Waar mense is, is daar probleme, en omdat 'n lidmaat hom ook nie 'n las wil maak nie (of bang is hy trap op tone), onttrek hy hom geheel en al van die gemeente.
  • Daar is min bevordering in die kerk.[45]
  • Van die lidmate soek eerder die "goud" (voordele) as vir God in die kerk.[46]
  • Die kerkverordeninge en -bepaling, wat bloot 'n 'n interpretasie van die Bybel is, vervang die Bybel self [47] Elke denominasie lees die Bybel soos hy wil, en dit sluit die gesag en waaragtigheid daarvan in.[48] Indien die lidmaat voel die kerk het hom mislei, gaan hy nie meer kerk toe nie. Indien die predikant geen durf het om vir hom te wys hoe om die Bybel korrek te lees nie, gaan luister die persoon nie na die preke nie. Indien persone die Bybel die hoogste gesag bely, maar nie daarvolgens leef nie, luister niemand meer na hul aand- en môrepraatjies nie. Wanneer die Bybel ondergeskik gestel word aan menslike gevoelens, word die kerk nie meer vertrou nie. Indien die Bybelverhale geen duidelike relevansie toon met die lewe daarbuite nie, sal dit nie meer gelees word nie, maar wel ander boeke wat veel interessanter en leersaam is.[49] Van die lede voel die Bybel het slegs een korrekte antwoord of interpretasie en enigiemand wat van hierdie enkele waarheid afwyk is 'n ketter.[50] Mense wat die kerk verlaat is oortuig hulle word deur God se Gees gelei (wat die onmiddellike omstandighede en probleem in die hede en toekoms ken) en nie die verknogtheid aan rigiede mensgemaakte leerstellings van toentertyd nie.[51] Hierdie belydenisskrifte en formulerings is dikwels historiese dokumente wou in bepaalde omstandighede die waarheid van die Evangelie teenoor die dwalinge uiteensit. Ander lidmate soek weer na vastigheid en het geen probleem as daar leerstellings is wat as hulp kan dien of eerbiedig kan en moet word nie. Die probleem ontstaan dus in die toegeeflikheid en ruimte teenoor mense wat anders dink as die konstruksies en leerstellinge[52]. 'n Lewende verhouding word verkies waar die persoon deur God in sy lewe aangeraak is.[53]
  • Verskeie onversoenbare strominge bestaan in die kerk, onder meer modernisme, postmodernisme, postkolonialisme: [54]

Die modernistiese eksegese beteken 'n vaste waarheid, 'n presiese boodskap vir 'n presiese teikengroep op 'n presiese tyd wat met 'n spesifieke gees oorgedra is (al sluit dit ook nakomelinge of gelowiges van die toekoms in). Die doel van hierdie eksegese is om die oorsprong en volledige konteks te verstaan, sodat daar 'n absolute waarheid en 'n absolute sekerheid bestaan (wat tot in alle ewigheid hierdie presiese betekenis/bedoeling moet dra), waaraan nooit ooit weer getorring sal word nie. As 'n teks 'n vervalsing is, dan is dit. As 'n sekere teks op die dag van sy skrywe eenduidig, tweeduidig of veelduidig bedoel is, dan is dit so. Die modernis vee al die ou bygelowe, dogmas en formuliere van die tafel af om by daardie presiese waarheid uit te kom, op wetenskaplike wysie (met al die die hulpmiddele tot sy beskikking), nie meer deur skote in die donker te waag nie. Daar is geen misterie nie, alles is klinkklaar en duidelik. Die saak is afgehandel en geen verdere teenspraak of weerspraak is nodig nie.

Die postmodernistiese eksegese gaan van die standpunt uit dat niemand ooit werklik die omvang of die waarheid sal ken nie. Jou waarheid is nie my waarheid nie. Daar is geen vaste waarheid nie. Alle waarhede en uitgangspunte is gelyk, die een is nie verhewe bo die ander nie. Alles is maar mogge troffe. Sinkretisme is in die haak, wie gee om? In die geval van die eksegese is die leser, die ontvanger, die een wat die werk interpreteer en sy siening (of dit nou 'n dwaling of inlegkunde is aldan nie) is korrek.

Die postkoloniale denkrigting verwerp sowel die moderne as die postmoderne denkrigting. Die modernisme is deur koloniale magte afgedwing, terwyl die postmodernisme ook die 'onderdrukte' denkrigtings as bloot 'n 'halwe waarheid' en 'relatief' beskou.

Daarbenewens bestaan daar ook die eksklusivisme (die Christelike geloof is die enigste weg na God), inklusivisme (aanvaar eksklusivisme as standpunt, maar voer aan ook onbekeerdes loop op dieselfde pad, sonder dat hulle daarvan bewus is), parallelisme (die Christelike geloof is maar een pad na God), pluralisme (soos 'n rivier uit baie strome bestaan, vloei 'n klomp interaksies en byeen om saam die weg te vind), unisisme (volgens Bram van de Beek 'n unieke persoonlike verhouding met 'n unieke God), monisme (dat onenigheid in verskillende denke en verskillende godsdienste teruggebring moet word tot één eenheid) en antiutilisme (dat die kerk nie as middel tot 'n doel gebruik kan word nie, bv. as onderbou van beskawing) en verskeie ander filosofiese uitgangspunte waarmee die kerk, gemeente en Bybel benader word. Dat hierdie uitgangspunte tot botsings sal lei is dikwels onvermydelik.

  • "As die jakkals die passie preek, Boer, pas jou ganse op!" Van die mense doen hulle voor as Christene, en gee selfs hul onderneming 'n Christennaam, wat vertroue uitstraal. Mense word egter deur hierdie mense ingeloop, wat die Christelike naam deur die modder sleep; dikwels deur hul eie kerkmense.[55]
  • Alles waarmee die duiwel vir Christus versoek het in Mattheus 4:1-11, maak die predikante hulle dikwels aan skuldig: om buitengewoon te probeer wees, om die meeste populariteit te win en mag te hê. Juis om hierdie rede ontstaan daar broodnyd, mededinging en onenigheid onder die predikante (binne dieselfde gemeente) van die kansels af, of tydens ringsittings,[56], wat gemeentes laat skeur.[57]
  • Leraars word opgelei volgens 'n bepaalde tradisie met eie oortuigings en drome. Die lidmate het egter ander verwagtinge, geskoei op ou leierskapmodelle.[58] Kerkvernuwing word soms afgedwing wat alle voorgangers se werk uitvee. Die eie stempeltjie moet afgedruk word. Ander kere besluit die ring of binnekring om een of ander verordening deur te voer sonder om die gemeente in die saak te ken, en hierdie voorstel word dan rypgedruk en deurgedruk, bloot omdat die besluit nie vanself uit die gemeente sou kom nie. Die lidmate voel heeltemal vervreem, omdat hulle nog 'n ander of ouer paradigma het.[59]
  • Omrede God letterlik en figuurlik nie 'n beeld van gevorm kan word nie, skep lidmate (reeds in hul ouerhuis) "Godsbeelde" in hul kop om God in hul sak te pas. Hiervolgens word ook ander mense veroordeel en beoordeel, bv. as God as genadeloos beskou word[60] sal geen genade teenoor ander lidmate getoon word nie. Hierdie verskeie "Godsbeelde" van die onderskeie individue loop uit op twis[61]. Vir ander voel God ver en onbetrokke, veral as daar geen mense mens is om sy liefde te deel in 'n tyd van krisis of eensaamheid nie [62] As mense nie meer kan glo in die God wat die kerk verkondig nie, is die kerk nie meer nodig nie.[63] Vir ander walg 'n sekere idee/beeld van God wat as metafoor gebruik word (bv. as vader, veral as hul 'n wrok in hul eie vaders het wat hul gemolesteer, beledig en veroordeel het), terwyl God verhewe bo taalgebruik (vergelykings, metafore) is en taal oor die onvermoë beskik om God in woorde vas te vang. Gevolglik swerf lidmate van kerk na kerk, en selfs binne die kerk soek hulle na God tussen al die 'gode' wat deur die kerke geskep is.[64] 'n Verdere probleem is die skielike afwyking: die een oomblik lek die vlamme uit die poorte van die hel nog teen die kerksuile en kerkbanke soos die dominees uitvaar teen die sonde; 'n paar dekades later word Christus as 'n lieftalige weekdiertjie afgeskaal of tot 'n versamelaarsitem. Die kerk kan dus hoe inklusief probeer wees, dit waarborg geen kerkbanke wat volgesit word nie. (PRAAG)
  • In die verlede is die predikante outomaties respekteer, vandag moet die predikante hul respek verdien. Indien die publiek en gemeente in hierdie verwagting teleurstel, vertoon die predikant outoritêre of manipulerende gedrag, wat gemeentelede afskrik.[65] Die houding wat die predikant dan inneem is voorskriftelik en outoritêr, eerder as ondersteunend en bemoedigend.[66]
  • Die gemeentelede verlaat soms nie uit vrye wil die kerk nie; satellietkerke word eenvoudig net toegemaak en verkoop.
  • Party lidmate kyk net waar dit lekker gaan en loop oor van die een gemeente, raak uitgekuier en beweeg na die volgende.[67]
  • Die predikant wil waarskynlik nie preek wat hy glo God sê nie, uit vrees vir sy salaris en die gemeente wat hom sal probeer wegwerk; daarom probeer die predikant eerder konflik vermy.[68] Om 'n neutrale houding in te neem, of glad geen standpunt te hê oor 'n kontroversiële saak nie, maak die gemeente ongemaklik; hulle weet nie waar hulle met die predikant staan nie. Ook is die gemeente dikwels in die duister rondom die notules van kerkbesluite, veral as teoloë van universiteite in die media hul stem oor 'n saak dik maak.[69]
  • Lidmate word dikwels ontnugter wanneer hulle die heidense oorsprong van baie kerkgebruike ontdek.
  • Wanneer 'n erediens nie meer in die geliefde taal aangebied word nie, en/of die kultuur van die lidmate nie in ag geneem word nie, kan hierdie handeling aanleiding gee tot kerkverlating.
  • Volgens Fowler se verskillende geloofsfases, het Richter en Francis bevind die meeste mense verlaat die kerk tussen Fases 3 en 4 (wanneer daar krities nagedink word en sekerheid gesoek word of wat daar geleer is die waarheid is; dit is of reg, of weg); en tussen Fases 4 en 5 (net voordat die volwassene begin besef daar is baie paradokse in die lewe, daar is meer as een antwoord, die lewe opsigself is ingewikkeld, logika het sy perke, en niks is altyd presies "reg" of "verkeerd" nie). Mense in Fase 3 is byvoorbeeld min gepla wat die kerk predik (hulle woon die kerk by bloot as groeps- en konvensionele geloof, word nog sterk beïnvloed deur leiersfigure en die kerk is net vir hulle lekker); diegene in Fase 4 soek die regte antwoorde; diegene in Fase 5 sit reeds met 'n stapel antwoorde, en kan die werklikheid uit verskillende oogpunte benader.[70]
  • Ongeag al die skenkings wat jaarliks by sendingstasies ingepomp word, het baie van hierdie nedersettings wat daaromtrent ontstaan het, feitlik nooit uitgebrei en welvarend geword nie (PRAAG). Die donateurs en lede raak veral skepties wanneer geldwassery ter sprake kom, soos die R136 miljoen by die KwaSizabantu-sendingstasie wat spoorloos verdwyn het. ( https://maroelamedia.co.za/nuus/in-diepte/geldwassery-van-miljoene-by-ksb-sending-net-puntjie-van-ysberg/ )
  • Vir die hoeveelheid geld wat die kerk ingepomp word, voel die gemeentelede die kerk se melkkoeie word leeggesuig en die benerige karkasse sonder 'n greintjie dank op die ashoop gegooi na hul dood. Gemeet teenoor die Eerste Kerke wat liggame sorgvuldig in katatombes begrawe het, is die minste wat die kerk kan doen om 'n salige rusplek vir sy lidmate in te rig, omhein en vry van vandale. Kerke koop nie meer vir hul gemeentes grond aan (om 'n gewyde Godsakker te word) wat spesiaal vir grafte (met 'n fraaie tuintjie) omskep word soos vroeër nie. Die grond wat selfs deur gemeentelede geskenk is, word eenvoudig verwaarloos.[71]
  • Aangesien die kerke oop vir die publiek is, is dit ook oop vir enige persoon uit 'n beweging, organisasie of kultus wat ten doel het om die kerk van binne af te verlam, te rysmier, te verrot of te skeur. Iemand wat vind iets is nie pluis nie, veral as hulle agterkom hierdie persone het tot die kerkraad binnegedring, verlaat die kerk. Want as mens van "God" praat, na wie verwys jy? (PRAAG).
  • Die grootste klagtes is gewoonlik by die musiek te vinde: dit is te hard, te vinnig, te stadig, te sag, te transagtig herhalend (die liedere word week na week en maand na maand herhaal), die kringfluit is steurend, soms is 'n orkesspeler merkbaar afwesig, die klankoordrag (in hierdie geval die akoestiek) is rampsalig, orkeslede kibbel onder mekaar as die metrum afwyk. Daarteenoor kan 'n gemeentelid wat uittree hoë gehalte musiek deur professionele musikante koop en na hartelus speel. (PRAAG)
  • As alimentasie (geldelike ondersteuning uit die kerkkas/noodkas vir behoeftiges) nog 'n dryfveer was om kerk toe te gaan, het die staatstoelaes en ander nieregeringsorganisasies die kerk oorbodig gemaak. Dit spreek ook boekdele as 'n bejaarde weduwee gevra word om te gaan kollekteer, terwyl die kerk self na die wees, die weduwees en die vreemdelinge volgens die Skrif moet omsien; of, ironies genoeg, juis by hierdie behoeftiges gekollekteer word (PRAAG).

Voorgestelde oplossings[wysig | wysig bron]

Selgroepe[wysig | wysig bron]

Selgroepe staan ook bekend as huisgemeentes, groeigroepe, dissipelskapgroepe, kleingroepe, Bybelstudiegroepe, gebedsgroepe of omgeegroepe.[72]

Huisgroepe was in die Nuwe Testament niks ongewoon nie, omrede die Christene nie alleen in die sinagoges nié welkom was nie, maar ook deur die Romeinse owerhede vervolg was. [73]

In lande waar die regerings vyandiggesind teenoor die Christendom is en die kerkgeboue gekonfiskeer of genasionaliseer het, vergader die Christene aan huis, meestal vyf tot tien persone onder een dak. Tot hiertoe gedwing, het huisgemeentes dieper kontak tussen geloofsgenote teweeg gebring. Komiteevergaderings, kerkstryd en kleinlike magspolitiek is afwesig. Die tradisionele manier van bediening en “kerkleiding” het verdwyn, sou daar ‘n skielike klopjag deur die owerhede uitgevoer word. Die amp van die gelowige het die amp van die predikant vervang. Die Hollandse sendeling en Bybelsmokkelaar, Jan Pit, stel in Maart 1980 voor die Westerse kerke moet solank begin onderverdeel in selfstandige “huisgemeentes” of “gemeentekringe”, gegewe dat geen samelewing gevrywaar is van ‘n stelsel of samelewing wat die Christelike godsdiens een of ander tyd sal verdruk of vervolg nie (hy bepleit in die lande waar godsdiensvryheid nog heers ook intensiewe Bybelmemorisering onder gemeentes, aangesien Bybels oornag gekonfiskeer kan word). Ook voer hy aan in die toekoms sal die predikante nie meer die kerkplanting soseer doen nie (sou lande hul deure vir sendingwerk sluit), maar wel deur beroepslui wat oral in aanvraag is: dokters, verpleegsters, onderwysers en tegnici. [74]

Pit weeg die voor- en nadele van die huisgemeentes op in byvoorbeeld die Kommunistiese lande (veral China).

Die voordele lyk soos volg:[75]

Kerke Huisgemeentes
1. Net enkeles in die amp. Die amp van die gelowige.
2. Min gemeenskap met mekaar moontlik weens die massa. Baie onderlinge kontak.
3. Hoë finansiële laste. Salarisse en kerkbou-onderhoud. G’n finansiële laste nie. Niemand word betaal nie en kerkbou is ‘n onbekende item.
4. Naam-Christene word nie opgemerk in die massa nie. Daar is geen naam-Christene nie.
5. Die funksionering van die gawes van die Heilige Gees is moeilik. Die funksionering van die gawes van die Heilige Gees is ‘n wesenlike onderdeel.
6. Min geleentheid vir voorbidding, byvoorbeeld vir mekaar se persoonlike nood en behoeftes. Baie geleentheid om vir mekaar te bid.
7. Baie organisasie nodig. Min organisasie, meer organisme.
8. Min variasie in die vorm van die dienste. Baie afwisseling, deur die inskakeling van gelowiges.

Die nadele van huisgemeentes is weer:[76]

Kerke Huisgemeentes
1. Sakramente word gehandhaaf. Baie sakramente het verdwyn weens gebrek aan leierskap.
2. Kliekvorming onbekend. Kliekvorming ‘n wesenlike gevaar.
3. Skrifuitleg is deeglik. Gevaar van opinieverkondiging, valse leringe en “inlegkunde”.
4. Sistematiese prediking. “Hobby”-prediking, word ‘n gevaar deur maar net oor geliefkoosde onderwerpe te praat.

Die hoofrede waarom een sakrament soos die Nagmaal nie in van die huisgemeentes gevier is nie, is bloot ‘n misverstand wat ontstaan het deur die sendelinge en predikante wat die Westerse patroon slaafs gevolg het: die predikant staan voor en bedien. Die predikant het alles, ook die mag, rondom hom gesentreer; die gemeentelede was bloot die toeskouers. Die wanpersepsie het ontstaan dat alleen die predikant hierdie werk mag doen. Toe die predikante gevlug het of vervolg is, was daar niemand oor wat die Nagmaal kon bedien nie, al kon die gelowiges maklik vir hulself die Nagmaalwyn inskink, sonder die teenwoordigheid van ‘n predikant. Dieselfde geld vir doop en prediking. [77] Pit stel dus vir die Westerse kerke voor [78]:

Kursusse vir geestelike leierskap sal noodsaaklik wees om die gemeente effektief voor te berei vir die toekoms. In plaas van huisgemeentes kan gemeentekringe ‘n wesenlike onderdeel vorm van die plaaslike gemeente. Hierdie kringe behoort onder die toesig van die kerkraad te staan. Ouderlinge moet opgelei word om gemeentekringe te lei; die opleiding is die taak van die predikant of voorganger.

Kerkraadsvergaderinge word helaas te veel gebruik om maar net saaklike en organisatoriese probleme te bespreek. Die taak van die predikant behoort nie net te bestaan uit preek en huisbesoek doen nie. Sodoende het hy g’n tyd oor om sy kerkraad geestelik op te lei nie. As hy die tyd kan kry, kan hy sy ouderlinge en diakens vir ‘n leierstaak in die gemeentekringe oplei. Omdat baie gemeentes tog reeds in wyke opgedeel is, kan die wyksouderlinge die gemeentekring lei. Hy ken die mense in sy wyk, hul probleme en hul moontlikhede. In die gemeentekringe kan behalwe Bybelstudie, ook tyd gegee word vir praktiese voorbidding, onderlinge kontak en getuienis. Op hierdie manier kry die lidmate geleentheid om ‘n positiewe bydrae te lewer: “goed saamgevoeg, en saamverbind deur die ondersteuning deur elke lid wat gee” (Efesiërs 4:6.) Sommige gemeentelede sal liewer deelneem aan ‘n biduur in ‘n gemeentekring as in ‘n gemeentesamekoms. Die skugtere en “stille” gemeentelede moet gestimuleer word om betrokke te raak. Die erediens leen hom nou nie juis daarvoor nie, maar die gemeentekring wel. Onder leiding van geestelike ouderlinge en van die Heilige Gees sal die gemeentekringe ‘n besonder positiewe bydrae lewer tot die welsyn van die gemeente. As vervolging dan kom, is hulle nie afhanklik van die aanwesigheid van ‘n voorganger of predikant nie, terwyl ‘n gemeentekring ook tot groot seën sal wees in tye van voorspoed en vryheid.

Hierdie wyksbyeenkomste was, so het die NG gemeente Moreletapark in die proefperiode sedert 1988 bevind, ook nie sonder probleme nie. Ten eerste was die ouderling feitlik gedwing om leiding in sy wyk te neem, terwyl hy as geestelike leier nie altyd die geskikte persoon of opgewasse daarvoor was nie; hy het byvoorbeeld nie verstaan dat hy bloot as fasiliteerder van die groep moes optree nie, en dus die rol van die predikant vervul deur ‘n eenrigting-prekie te lewer. Ten tweede was mense in dieselfde wyk, dus bloot op grond van geografiese ligging, gedwing om bymekaar te wees; vrye assosiasie en belangstellings is aanvanklik oor die hoof gesien. Ten derde is sulke byeenkomste slegs ses keer per jaar gehou en boonop swak bygewoon. Die gemeentelede het mekaar nie werklik goed leer ken nie, en geen vertroue, openlikheid of opregte omgee bestaan nie, met die gevolg dat een wykslid vir twee maande geen ondersteuning ontvang het met die afsterwe van sy vader nie, en verbitterd teenoor die kerk gevoel het. Ten vierde wou baie gemeentelede nog die wyksbyeenkomste lig en sosiaal hou, omdat hulle nog nie gereed was vir geestelike verdieping nie. Ander gemeentelede was van die begin af skepties en het selfs kwaai kritiek gelewer, maar het eers later begeesterd deelgeneem toe ander lidmate positiewe getuienis begin lewer. [79] Veranderinge aan die struktuur en stelsel moes dus aangebring word. Dwarsoor die wêreld is suksesvolle groei aangeteken van die selgroepmodel (data tot 1998) [80]:

Saddleback Valley Community Church (Rick Warren, Kalifornië) 20 000 lidmate
Willow Creek-gemeente Neem binne 20 jaar vanaf 120 lidmate tot 20 000 lede toe
Dove Christian Fellowship (Larry Kreider, Pennsilvanië) Neem binne 10 jaar vanaf 25 lidmate (1980) tot 2 000 lidmate in 100 selle toe.
Faith Community Baptist Church (Singapoer) 7 000 lidmate in 600 selle (1996) styg tot 10 000 lidmate in 700 selle (1998) sedert sy stigting in 1986.
Yoido Full Gospel Central Church (Seoel, Suid-Korea) 800 000 lidmate verdeel in 50 000 selgroepe. Begin 20 jaar tevore met slegs sowat 200 lidmate.
Selgemeente in Maleisië Begin aanvanklik met 200 lidmate (1968), groei tot 5 000 lidmate (in 1998 was daar 400 selgroepe)
Selgemeente te Abidjan, Ivoorkus Begin in 1985 deur Dion Robert met 784 lidmate; groei aan tot 30 366 (1997) wat in meer as 2 000 selgroepe ingedeel is.
Mennonitiese Kerk (Etiopië) Sedert die val van die Kommunistiese regering styg die kerk binne tien jaar vanaf 5 000 lidmate tot 50 000 (1992)

Die wykstelsel is dus laat vaar vir selgroepvorming gegrond op oop en vrye assosiasie en projekgesentreerdheid, (wat ook pas in ‘n individualistiese samelewing waar die enkeling afgesonderd en eensaam kan voel). Tieners kan kies of hulle saam met hul ouers by “volwassene”-groepe ingedeel wil word, of by hul portuurgroep. Vrye assosiasie hou ook die voordeel in dat lidmate wat dieselfde belange deel of projekte steun die beste sal saamwerk (byvoorbeeld sendingaksie, Bybelverspreiding, barmhartigheidsdiens, ens). [81] Verantwoordelikhede word onder die groep gedeel [82], en die inhoud van die Bybelstudie word aktueel en prakties aangebied [83]. Die hele desentralisering beëindig die siening dat die predikant alleen oor die vermoë beskik om ‘n groot bydrae tot die Christendom te maak. Dit is eerder die enkeling, die gelowige, wat opnuut sy gawes herontdek om ander mee te bedien [84]

Die kerkstruktuur is terselfdertyd ook omvorm volgens die hiërargiese Jetro-stelsel (n.a.v. Exodus 18:13-25), in stygende volgorde: omgeegroepslede (tussen 6 of 10 tot 12 individue word per groep aangewys.[85]) wat bearbei word deur assistentleiers en omgeegroepleiers, wat op hul beurt bearbei word deur voogde (vyf tot sewe groepleiers per voog), wat op hul beurt uiteindelik deur die herders/leraars en ouderlinge bearbei word.[86]

Die omgeegroepleier fasiliteer weekliks die byeenkomste van sy selgroep. Teoreties gesproke kan die peil en diepte van die omgeegroeplede se geestelike lewens nouliks hoër as dié van die omgeegroepleier reik. Hy is verantwoordelik vir die administrasie, huisbesoeke, die Nagmaal, hospitaalbesoeke, lofprysing, getuienislewering, en aanbidding, die bou van gesonde verhoudinge, asook die voorbidding van die groep, en hy moet hom ook oor elke groeplid se sieleheil ontferm en hom/haar lei om hul geestelike gawes te ontdek, ooreenkomstig die visie van die gemeente, en soos die Heilige Gees die groep lei. Die leier moet toesien dat iedere groepslid by byeenkomste (soos tydens Bybelstudie) ‘n spreekbeurt kry en dat iedereen daadwerklik deelneem. Die leier moet ook help reël en organiseer aan die uitreikprojekte van sy groep. Die groepleier is ook verantwoordelik vir die insameling van die dankoffers van sy groeplede. Waar nodig, moet ‘n assistentleier opgelei word, sou die groep te groot raak (as verdeling van die groep in die vooruitsig is). Benewens die twee uur van die byeenkoms, en bo en behalwe die erediens, moet hy ook Sondae se opleidingskursus bywoon. [87].

Die voogde verskaf die opleiding aan die omgeegroepleiers (en hul gesinne) en besoek elkeen van die toegewese omgeegroepe (selgroepe) tweemaandeliks. Dit wil sê, die voog besoek elke week ‘n omgeegroep van een van sy groepleiers, om ‘n ogie oor die verloop van sake te hou. Ook hy moet sy eie pak administrasie (in die vorm van verslae) behartig [88]. Die senior ouderlinge en leraar(s) (die herders) stel die lesmateriaal op wat die voogde aan die omgeegroeppleiers moet aanbied, en sien om na die voogde en hul gesinne, maar kontroleer ook die voogde se werk [89]. As die hoof van die organisasie, het hulle die meeste administrasie.

Soos die gemeente vinnig uitbrei, is daar ook sprake van bevorderingsmoontlikhede: meer assistentleiers sal die plek van die ou groepleiers inneem, enkele groepleiers sal voogde word, en slegs een of twee voogde sal by die herders van die gemeente aansluit.

Waar ‘n ouderling in die verlede ‘n lidmaat slegs drie tot vier maal per jaar tuis sou besoek, kan die lidmaat nou deur sy selgroep in ‘n huislike atmosfeer weekliks bedien, bearbei en versorg word en die probleme sodoende rasendsnel opgevolg word [90]. Lidmate wat onbetrokke is of versuim om hul offergawes te betaal kan ook makliker genader word [91]. Ook die diaken se werk as kollektant was nou oorbodig. Baie diakens en ouderlinge het dus omgeegroepleiers geword [92].

Raak die selgroep te groot (wat baie lede inhibeer om deel te neem), kan dit verdeel word, om ook nuwe leiers die geleentheid te gee [93].

Nuwelinge of pasbekeerdes, wat nog vreemd, onseker en eensaam is [94] word betrek en ingeskakel [95]. Dit is die persoonlike kontak en bearbeiding wat die grootste beste manier is om iemand in te skakel. Sou nuwelinge ook van groep wil verander (as die selgroep nie aan hul behoeftes kan voorsien nie), mag hulle verskuif word – gewoonlik sal hul aangeraai word om vir nog drie agtereenvolgende byeenkomste eers te wag [96].

Op 8 Augustus 1988 is die eerste omgeegroep in die NG gemeente Moreletapark gehou, met aanvanklik 200 mense en 20 groepe. In 1998 kom hierdie syfer te staan op meer as 3 000 lidmate, wat weekliks in 200 omgeegroepe byeengekom het.[97] Teen 5 Oktober 2017 het NG Gemeente Moreletapark tussen 7 000 en 8 000 aktiewe lidmate gehad. [98]

In die praktyk het die aangepaste model egter ook beteken dat ‘n lidmaat (wat gereeld die erediens sou bywoon) in ‘n supermark verby die leraar sou loop, terwyl die predikant salig onbewus by die jarelange getroue lidmaat van sy eie kerk sou verbystap, aangesien die persoonlike kontak tussen leraar en lidmaat nooit bestaan het nie. Van die lidmate het ook gevoel die omgeegroepleiers en selgroepe is nie opgewasse vir sekere delikate kwessies wat besonder sensitief, vertroulik of ingewikkeld is nie. Dit het van die lidmate vervreem, en hierdie vervreemdes het ‘n heenkome in ander charismatiese kerke gaan soek.[98]

Verwysings[wysig | wysig bron]

  1. ↑ WAT
  2. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 16
  3. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 18-19
  4. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 16
  5. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 25-26
  6. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 17, 19
  7. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 19, 89
  8. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 88
  9. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 95.
  10. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 21-22
  11. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 23
  12. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 26
  13. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 29-30
  14. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 29, 56
  15. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 56-57
  16. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 57,71
  17. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 65, 71
  18. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 105
  19. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 104
  20. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 184
  21. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 27
  22. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 23
  23. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 23
  24. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 28
  25. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 29
  26. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 27,34
  27. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 29
  28. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 28,59
  29. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 109
  30. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 109
  31. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 32
  32. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 30
  33. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 98
  34. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 32
  35. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 166-167
  36. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 34-40
  37. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 48
  38. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 49
  39. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 38; 103
  40. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 102
  41. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 64, 78-79
  42. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 38,64
  43. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 78
  44. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 79
  45. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 83
  46. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 91
  47. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 47
  48. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 112-132
  49. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 120-121
  50. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 131, 153
  51. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 153
  52. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 155
  53. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 177
  54. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 145-146
  55. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 89
  56. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 50-51,67
  57. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 58
  58. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 62
  59. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 54,59, 116-117
  60. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 135
  61. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 136
  62. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 137-138, 164
  63. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 143
  64. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 156-157
  65. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 49
  66. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 82
  67. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 72
  68. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 68
  69. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 68-70
  70. ↑ Nel, A. 2003. Op soek na God... buite die kerk? Wellington: Lux Verbi.BM, p. 186-187
  71. ↑ Spangenberg, J.C. 2015. Begrafnis of verassing? s.l.
  72. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.61
  73. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.54
  74. ↑ Pit, J. 1980 (Maart). Paraat vir die eindstryd. Vertaal uit Nederlands (Estelle Driescher). Pretoria: Heer Drukkers (Geopende Deure), p. 53-62
  75. ↑ Pit, J. 1980 (Maart). Paraat vir die eindstryd. Vertaal uit Nederlands (Estelle Driescher). Pretoria: Heer Drukkers (Geopende Deure), p.57
  76. ↑ Pit, J. 1980 (Maart). Paraat vir die eindstryd. Vertaal uit Nederlands (Estelle Driescher). Pretoria: Heer Drukkers (Geopende Deure), p.58
  77. ↑ Pit, J. 1980 (Maart). Paraat vir die eindstryd. Vertaal uit Nederlands (Estelle Driescher). Pretoria: Heer Drukkers (Geopende Deure), p.58-59
  78. ↑ Pit, J. 1980 (Maart). Paraat vir die eindstryd. Vertaal uit Nederlands (Estelle Driescher). Pretoria: Heer Drukkers (Geopende Deure), p.60
  79. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.14-17
  80. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.56-58
  81. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.63
  82. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.67
  83. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.65
  84. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.33
  85. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.60-61
  86. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.79-81
  87. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.81-86
  88. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.88-91
  89. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.91-93
  90. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p. 81, 131
  91. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p. 142, 151
  92. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p. 131-132
  93. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.37-38;121-122
  94. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.41,111
  95. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.118
  96. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.119
  97. ↑ Van der Spuy, D. 2002 (1998). ‘‘Herlewing deur omgeegroepe: verdiep geestelik deur omgeegroepe’’. Kaapstad: Struik Christelike Boeke, p.21
  98. ↑ 98,0 98,1 Slatter, L. 2017. Talle personeel, leraars afgelê by NG Moreleta. Maroela Media, 5 Oktober
Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Gebruiker:Suidpunt/Kerkverlating&oldid=2258793"