Wys bron van Enstatiet

{{Mineraalkas
|ns1=9
|ns2=DA
|ns3=05
|formule={{Chem|Mg|Si|O|3}}
|simmetrie=ortorombies
|glans=glasagtig, pêrelagtig <ref>{{cite web |url=https://www.mindat.org/min-1384.html |title=mindat 1384 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20200603195817/https://www.mindat.org/min-1384.html |archive-date=3 Junie 2020 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
|kleur=wit, gelerig groen, bruin, groenerig wit of grys, olyfgroen  
|streep=grys tot wit
|hardheid=5-6 {{Mohs}}
|digtheid= 3,2-3,9 g/cm3
|optika=y
|dubbelbreking = tweeassig (+)
|RI-waardes=  nα = 1.650 - 1.668 nβ = 1.652 - 1.673 nγ = 1.659 - 1.679
|onsuiwerhede=Fe,Ca,Al,Co,Ni,Mn,Ti,Cr,Na,K
|ruimtegroep=Pbca
|ruimtegroepnommer=61
|eenheidsel=a = 18.23 Å, b = 8.84 Å, c = 5.19 Å 
|beeld1=Enstatite-83152.jpg
|teks1=Enstatiet
|struktuur=MgSiO3_unit_cell.png<!--
|strukturbericht=G0{{subb|1}}-->
|kristallografie=y
}}

'''Enstatiet''' is 'n mineraal uit die [[inosilikaat|inosilikate]]. Chemies is dit 'n magnesiummetasilikaat met die formule {{chem|Mg|Si|O|3}}.

Die naam is Grieks vir ''teenstander'', vanweë sy vuurvaste gedrag onder 'n blaaspyp. 
Die mineraal is dimorf met klinoënstatiet en vorm 'n reeks met ferrosiliet. Die behoort tot die pirokseengroep. Dit is dikwels geassosieer met olivien, flogopiet, klinopirokseen, diopsied, spinel en piroop.
Dit kom wydverbreid voor in prokseniete, peridotiete en duniete, in ultramafiese insluitsels in alkaliese olivienbasalt en [[kimberliet]]; in mafiese (selde felsiese) vulkaniese materiaal.  Van die vindplekke is Zdár in [[Tsjeggië]], Ødegården in [[Noorweë]], Dawros in Connaught [[Ierland]]. Kristalle word in Mbeya, [[Tanzanië]] en Liahobong, [[Lesotho]] aangetref.<ref>[http://www.handbookofmineralogy.org/pdfs/enstatite.pdf handbook of minerals]</ref>

Die reeks [[mengkristal]]le (Fe,Mg)SiO<sub>3</sub> (Ferrosiliet / enstatiet) word dikwels ''pirokseen'' genoem. Dit is 'n baie belangrike mineraal want dit vorm tot ~25% van die boonste laag van die aarde se mantel.
Pirokseen transformeer na 'n monokliniese struktuur by hoë druk en dit is dalk die oorsaak van die oorgang -die 'X-diskontinuïteit' wat op 220 km diep in die mantel van die aarde waargeneem word.<ref>[https://www.geo.arizona.edu/xtal/geos306/geos306-15.htm Geos 306]</ref>

== Meteoriete ==
=== Chondriete ===
Die mineraal word ook in [[chondriet]]e aangetref. Meteoriete van die E-klas (die enstatiet-chondriete) kan 40-60% enstatiet of sy monokliniese dimorf klinoënstatiet bevat, naas kamaciet, troiliet en soms plagioklaas.<ref>[https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/0016703766900895 The enstatite chondrites {{Outeur|BrianMason}} Geochimica et Cosmochimica Acta 30(1), 1966, 23-26,]</ref>

=== Achondriete ===
Daar is ook enstatiet-[[achondriet]]e. Hulle word [[aubriet]]e genoem. Hulle bestaan hoofsaaklik uit amper FeO-vrye enstatiet met effens albitiese plgioklaas, amper FeO-vrye diopsied en [[forsteriet]], metallieke yster en nikkel en troiliet. Daarnaas bevat hulle talle seldsame minerale wat op aarde dikwels onbekend is en wat onder sterk reduserende omstandighede gevorm het. <ref>[https://www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0009281910000073 Enstatite achondrite meteorites (aubrites) and the histories of their asteroidal parent bodies {{Outeur|KlausKeil}}  Chemie der Erde - Geochemistry 70(4), 2010, bls. 295-317]</ref>

== Kristalstruktuur ==

Die kristalstruktuur bevat eindelose kettings van silikaat-tetraëders wat suurstofatome op twee van hulle hoeke met 'n buur-tetraëder deel. Dit verklaar die 1:3 verhouding van Si:O. Hierdie kettings loop ewewydig aan die "c"-as van die ortorombiese sel. Die magnesium- (en/of yster-)ione sit in tetraëders gevorm deur suurstof atome van verskillende kettings en houd die vesels bymekaar. Die struktuur is verwant aan diopsied s'n.<ref>[http://rruff.info/uploads/ZK75_1.pdf The structure of Enstatite {{Outeur|B.E. Warren, D.I. Modell}} 1930 Z. Krist 75?]</ref> 

== Verwysings ==
{{Verwysings}}