Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigiemand verbeter en uitgebrei kan word.	Maandag, 10 November 2025 Hier is tans 126 986 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n wêreldklas-ensiklopedie in Afrikaans te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Die Republiek China (Chinees: 中華民國, pinyin: Zhōnghuá Mínguó, [ʈ͡ʂʊ́ŋxu̯ɑ̌ mǐnku̯ɔ̌]; Taiwannees: Tiong-hûa Bîn-kok; Formosaans: Cunghua Minkuo; Hakka: Chûng-fà Mìn-koet), soms ook Republiek China op Taiwan, Nasionaal-China of dikwels net Taiwan genoem, is een van twee Chinese state wat daarop aanspraak maak dat hulle die regmatige verteenwoordiger van China is (die ander een is die Volksrepubliek China). Naas die hoofeiland Taiwan sluit die Republiek China se de facto-staatsgebied 'n reeks kleiner eilande soos Penghu, Kinmen, Matsu, Dongsha, Zhongsha en Nansha in.

Die Republiek China het sy oorsprong in die Nasionaal-Chinese Republiek wat in 1912 uitgeroep is – as die eerste Asiatiese land met 'n demokratiese regeringstelsel. Tot in 1949 het hierdie republiek die hele China ingesluit, van 1945 af ook die eiland Taiwan wat tydelik deur Japan beheer is en in daardie jaar aan die Republiek China oorhandig is. Nadat die Nasionaal-Chinese regering onder leiding van die Kuomintang-party in die Chinese Burgeroorlog tussen 1927 en 1949 'n nederlaag teen die Kommunistiese Party van China gely het, het die Kuomintang onder leiding van Chiang Kai-shek op 10 Desember na die eiland Taiwan uitgewyk, nadat die Kommuniste op die vasteland onder Mao reeds op 1 Oktober in Beijing die Volksrepubliek China geproklameer het. Na ramings het tussen 1,8 en twee miljoen Nasionaal-Chinese – Kuomintang-partylede, soldate, sakelui, grondbesitters en kleinboere, monnike, kunstenaars, intellektueles, maar ook krimineles – hulle binne enkele maande op Taiwan gevestig. Hulle het China se destydse goudreserwes en baie kunsskatte na Taiwan geneem. Ook gedurende die 1950's en 1960's het tienduisende vastelandse Chinese hulle op Taiwan gevestig, meestal vanuit Hongkong en Burma (nou Mianmar).

Ondanks die groot skade, wat die eiland Taiwan gedurende die Tweede Wêreldoorlog as gevolg van lugaanvalle gely het en ondanks die moeilike situasie ná die verlore Chinese Burgeroorlog op die vasteland, toe 'n nuwe regering in Taipei gevestig moes word, is sy ekonomiese geskiedenis dié van 'n onderontwikkelde land wat sy ekonomie binne enkele dekades herstruktureer en tot een van die welvarendste ter wêreld ontwikkel het. Nog in 1900 was die eiland Taiwan se bevolking slegs twee miljoen en in 1958 is sowat sestig persent van die land se uitvoerwaarde nog met suiker en rys verdien. Hierdie aandeel het reeds in 1972 tot slegs drie persent gedaal. Die bruto nasionale produk het van slegs $200 in die tydperk kort ná die Tweede Wêreldoorlog tot meer as $13 000 in 1999 gestyg. Vandag is die land met sy bevolking van 23,6 miljoen een van die vernaamste produsente van inligtingstegnologie en ander elektronika.

As eerste demokratiese en vrye Chinese samelewing het die eilandrepubliek nie net die kultuur en tradisies van China bewaar nie, maar ook sy eie nasionale kulturele identiteit ontwikkel waarin Chinese, Japannese, Westerse en inheemse invloede op 'n wonderlike manier versmelt. Taiwan bied eersterangse Chinese kookkuns, sy bevolking vier tradisionele Chinese en inheemse feeste en bewaar 'n ryk erfenis van godsdienstige boukuns met sy groot verskeidenheid tempels.

...lees verder

In die nuus

In die eindstryd van die 13de Vrouekrieketwêreldbekertoernooi op die DY Patil-stadion in Navi Mumbai verslaan die medegasheer Indië Suid-Afrika met 52 lopies en palm sodoende sy eerste vrouekrieketwêreldbekertitel in. Die verdedigende kampioen Australië en Engeland was die ander twee semi-finaliste.
Oos-Timor word die elfde lidland van ASEAN.
Nepal, Oman en die Verenigde Arabiese Emirate bespreek die Asië-Stille-Oseaan-kwalifiseringsplekke vir die T20I-wêreldbeker 2026 in Indië en Sri Lanka, waarmee vir die eerste keer agt Asiatiese spanne aan dié toernooi sal deelneem.
Die 2025-Nobelprys vir Ekonomiese Wetenskappe word toegeken aan Joel Mokyr "vir die identifisering van die toestande wat volhoubare groei deur tegnologiese vooruitgang moontlik maak", asook aan Philippe Aghion en Peter W. Howitt "vir die teorie van permanente groei deur kreatiewe vernietiging".
Oud-ANC-minister Nathi Mthethwa se menslike oorskot arriveer in Suid-Afrika en hy is met 'n staatsbegrafnis ter ruste gelê naby Empangeni in die noorde van KwaZulu-Natal.

Het u geweet...

... dat water sy hoogste digtheid by 4°C bereik? Hierdie eienskap is belangrik vir waterorganismes en kom in slegs twee ander stowwe voor.

... dat die Wes-Kaapprovinsie drie amptelike tale het? Die amptelike tale van die provinsie is Afrikaans, Engels en Xhosa en die 1998-grondwet is in al drie tale beskikbaar. Volgens die 2011-sensus praat 49,7% van die bevolking Afrikaans, gevolg deur Xhosa (24,7%) en Engels (20,2%).

... dat die Indiese politikus Mahatma Gandhi vir 'n lang tydperk as 'n advokaat in Durban gewerk het? Hy was tussen 1893 en 1915 in Suid-Afrika woonagtig. Hier het hy die Natalse Indiese Kongres gestig, wat later met die ANC sou saamsmelt.

... dat Rosamund Everard-Steenkamp die eerste vrou is wat 'n Spitfire en straalvliegtuig gevlieg het?

... dat die Republiek van Vermont in 1777 die eerste geskrewe grondwet in Noord-Amerika aanvaar het? Dit het in 1791 as Vermont die 14de deelstaat van die VSA geword.