Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigeen verbeter en uitgebrei kan word.	Maandag, 25 Maart 2019 Hier is tans 76 913 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n Afrikaanse wêreldklas-ensiklopedie te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Die geskiedenis van die Aarde het betrekking op die ontwikkeling van die planeet Aarde, van sy vorming tot die hede. Feitlik alle vertakkings van die natuurwetenskap het bygedra tot ’n begrip van die hoofgebeure in die Aarde se verlede. Die planeet is omtrent ’n derde so oud soos die heelal. ’n Enorme aantal biologiese en geologiese veranderings het in dié tyd plaasgevind.

Die Aarde het sowat 4,54 miljard (4,54×10⁹) jaar gelede gevorm deur akkresie van die newel waaruit die Son ontstaan het. Vulkaangasse het moontlik die aanvanklike atmosfeer gevorm, maar dit het feitlik geen suurstof bevat nie en sou giftig gewees het vir mense en die meeste vorme van moderne lewe. Die grootste deel van die Aarde was gesmelt vanweë uiterste vulkaanaktiwiteite en gereelde botsings met ander hemelliggame. Een baie groot botsing het vermoedelik die kanteling van die Aarde se as en die vorming van die maan veroorsaak. Mettertyd het die Aarde afgekoel en ’n soliede kors gevorm, wat meegebring het dat water op die oppervlak kon bestaan.

Die eerste lewensvorme het tussen sowat 3,8 en 3,5 miljard jaar gelede ontstaan. Die vroegste getuienis van lewe op Aarde is grafiet wat biogenies blyk te wees in 3,7 miljard jaar oue metamorfe gesteentes wat in Wes-Groenland ontdek is en fossiele in 3,48 miljard jaar oue sandsteen wat in Wes-Australië ontdek is.

Fotosintetiese lewe het blykbaar sowat 2 miljard jaar gelede ontstaan en die atmosfeer met suurstof gevul. Die lewensvorme het meestal klein en mikroskopies gebly tot sowat 580 miljoen jaar gelede, toe komplekse, veelsellige lewe ontstaan het. Tydens die Kambriese periode was daar ’n "kambriese Ontploffing", waarin lewe vinnig gediversifiseer het in die meeste groot filums.

Geologiese veranderings het konstant plaasgevind sedert die Aarde se vorming, en net so het die lewe voortdurend verander. Spesies het aanhou ontwikkel en so het nuwe vorme ontstaan; hulle het gesplyt in dogterspesies of het uitgesterf weens ’n voortdurend veranderende planeet. Plaattektoniek het ’n groot rol gespeel in die vorming van die Aarde se oseane, sowel as die lewe daarin. Die biosfeer het weer ’n belangrike invloed gehad op die atmosfeer en ander abiotiese toestande op die planeet, soos die vorming van die osoonlaag, die toename in suurstof en die vorming van grond.

...lees verder

In die nuus

Suid-Afrika se Bafana-Bafana kwalifiseer vir die Afrikanasiesbeker in Junie en Julie in Egipte, nadat hulle Libië in die laaste kwalifiserende wedstryd met 2–1 klop.
Koerdiese troepe verower Al-Baghuz Fawqani in Sirië, die laaste nedersetting wat deur die terroristegroep "Islamitiese Staat" beset was.
Die Britse regering en die Europese Raad kom ooreen om die vir 29 Maart 2019 beplande Brexit om minstens twee weke te verskuif.
Die Amerikaanse regering onder President Donald Trump erken die deur Israel geannekseerde Golanhoogland as deel van dié land, ten spyte van die internasionale erkenning as integrale deel van Sirië.
Die vorige president van Brasilië, Michel Temer, is as gevolg van 'n korrupsie-ondersoek in hegtenis geneem.

Het u geweet...

... dat die Deense wiskundige, Piet Hein, 'n superellipsvorm gebruik het om die Sergels Torg-verkeersirkel in Stockholm, Swede te ontwerp?

... dat daar geraam word dat meer as die helfte van alle fotosintese wat op aarde plaasvind nie vanaf plante afkomstig is nie, maar vanaf bakterieë en alge?

Vandag in die geskiedenis

25 Maart: Onafhanklikheidsdag in Griekeland (1821)

1634 – Die Engelse kolonie Maryland word deur Lord Baltimore en 'n groep Katolieke setlaars gestig.
1647 – Die Nederlandse skip Nieuwe Haarlem, 'n Oos-Indiëvaarder in besit van die Vereenigde Oostindische Compagnie (VOC), strand met 'n bemanning van sestig lede aan die Kaap. Die Nederlanders kom vir die eerste keer oor 'n langer tydperk in aanraking met die plaaslike Khoikhoi voordat hulle in 1648 deur 'n vloot van vyf VOC-skepe gered is.
1655 – Christiaan Huygens ontdek Titan, die grootste van die planeet Saturnus se mane.
1957 – Wes-Duitsland, Nederland, Luxemburg, Italië, Frankryk en België teken die Verdrag van Rome wat die Europese Ekonomiese Gemeenskap daar stel.
1995 – Ward Cunningham vestig die eerste wikiwerf, die Portland Pattern Repository.