Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigiemand verbeter en uitgebrei kan word.	Maandag, 13 Januarie 2025 Hier is tans 121 124 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n wêreldklas-ensiklopedie in Afrikaans te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Diabetes mellitus, dikwels net diabetes genoem en voorheen beter bekend as suikersiekte, is 'n groep algemene siektes van die endokriene stelsel wat gekenmerk word deur hiperglukemie (hoë bloedsuikervlakke). Diabetes word veroorsaak deurdat óf die pankreas nie genoeg insulien vervaardig nie óf die selle van die liggaam nie op die hormoon reageer nie.

Klassieke simptome sluit in dors, herhaaldelike urinering, gewigsverlies en dowwe sig. As dit nie behandel word nie, kan die siekte tot verskeie gesondheidsprobleme lei, onder meer siektes van die hartbloedvatstelsel, oë, niere en senuwees. Onbehandelde of swak behandelde diabetes lei jaarliks wêrelwyd tot sowat 1,5 miljoen sterftes.

Die hoofsoorte diabetes is tipe 1 en 2. Die algemeenste behandeling vir tipe 1-diabetes is insulienvervangingsterapie (insulieninspuitings), terwyl medisynes soos metformien en semaglutied en lewenstylaanpassings gebruik kan word om tipe 2-diabete te bestuur. Gestasionele of swangerskapsdiabetes, 'n vorm wat tydens swangerskap in sommige vroue voorkom, normaliseer nadat die vroue die lewe geskenk het.

Teen 2021 het 'n geraamde 537 miljoen mense wêreldwyd (sowat 10,5% van volwassenes) aan diabetes gelei, waarvan tipe 2 meer as 90% van gevalle uitgemaak het. Daar word geraam dat 783 miljoen volwassenes, of een uit elke agt, teen 2045 die siekte sal hê. Dit is 'n toename van 46% van die huidige syfers. Die siekte neem veral drasties toe in nasies met lae- tot middelklasinkomstes. Dit is wêreldwyd die sewende grootste oorsaak van sterftes. Dit kom ewe veel in mans en vroue voor.

...lees verder

In die nuus

Indonesië sluit by BRICS aan.
Liechtenstein wettig selfdegeslaghuwelike.
Denemarke, Griekeland, Pakistan, Panama en Somalië is die nuwe niepermanente lede in die Verenigde Nasies se Veiligheidsraad.
Pole neem die voorsitterskap van die Europese Unie by Hongarye oor.
Bulgarye en Roemenië word volle lede van die Schengen-ooreenkoms.

Het u geweet...

... dat daar sowat 350 000 Han-Chinese in Suid-Afrika woon? Die meeste van hulle is in Johannesburg en praat Chinese tale soos Mandaryns en Hakka.

... Samuel Morse, die uitvinder van die telegraaf, vir burgemeester van New York gestaan het? Hy was egter nie suksesvol nie.

... dat die doelhok in sokker 2,44 meter hoog en 7,32 meter wyd is?

... dat daar sedert 30 Januarie 2017 'n gemeenskaplike landgrens tussen die Afrika-unie en die Europese Unie is? Die twee klein eksklawes Ceuta en Melilla van die EU-lidland Spanje grens aan die AU-lidland Marokko.

... dat Botswana die mins korrupte land in Afrika is? Volgens Transparency International is dit naby lande soos Portugal en Suid-Korea gelys.

Vandag in die geskiedenis

13 Januarie: Sint Knoet-dag in Estland, Finland en Swede.

1898 – Émile Zola publiseer J'Accuse om die Dreyfus-aangeleentheid bloot te lê en beskuldig die Franse regering van antisemitisme.
1915 – Eerste Wêreldoorlog: Suid-Afrikaanse troepe beset Swakopmund in Duits-Suidwes-Afrika.
1956 – Frankryk stig 'n permanent bemande navorsingsbasis, die Dumont d'Urville-stasie, in Adélieland in Antarktika.
1957 – Die speelgoedmaatskappy Wham-O vervaardig hulle eerste vlieënde skyf, wat later herdoop is tot die frisbee.
1986 – 'n Maand lange gewelddadige stryd begin in Aden, Suid-Jemen, tussen ondersteuners van Ali Nasir Muhammad en Abdul Fattah Ismail, wat duisende sterftes tot gevolg het.