Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigeen verbeter en uitgebrei kan word.	Dinsdag, 19 Februarie 2019 Hier is tans 71 976 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n Afrikaanse wêreldklas-ensiklopedie te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Stowford Cider uit Herefordshire, Engeland.

Sider of appelbier is die generiese naam vir verskillende soorte gegiste sap en wyn wat van appels of pere gepers is. Die woord is afgelei van die Hebreeuse sjékár wat eintlik "sterk drank" beteken. Ook die Griekse sikera en Latynse sicera verwys eerder na geesryke dranke. Die Romeine het hul olyf- en wynperse aangepas vir die maak van vrugtewyn. Die Afrikaanse sider is van die Nederlandse cider (Middel-Nederlands sidere) afkomstig, wat op sy beurt weer 'n Franse leenwoord is.

Daar is argeologiese bewyse wat staaf dat antieke beskawings in Europa en Asië al omtrent 6500 v.C. kennis van sidermakery gehad het. Oor die eeue heen het mense fynere tegnieke van sidermaak ontwikkel en meer aandag gegee aan sekere faktore wat die smaak van sider beïnvloed.

Die Romeine het reeds 'n verskeidenheid wyne wat van vrugte gemaak is geken, veral in die geweste waar gewone wyn nie verbou kon word nie. Hulle het ook appelwyn gegis om 'n alkoholiese drank te verkry wat volgens Romeinse bronne egter slegs geneeskundig aangewend is.

Die oudste Europese verwysings na sider of appelwyn dateer uit die tydperk tussen die 6de en 8ste eeu n.C. Teen die 6de eeu n.C. was daar reeds bekwame brouers wat naas bieragtige dranke ook sider gemaak het. In Wes-Europa is sider reeds sedert die middeleeue gepers; dokumente uit die tyd van Karel die Grote (omtrent 800 n.C.) lys appelwyn as een van die produkte wat op sy landgoedere gemaak is. Karel self het moeite gedoen om die produksiemetodes en sodoende ook die gehalte van appelwyn te verbeter. Aangesien die drank aanvanklik meestal van wilde appels en pere gemaak is, is dit met baie heuning soet gemaak – die wilde vrugte se suikergehalte was te laag om hulle te laat gis.

In die 11de eeu is die eerste siderperse in die Noord-Spaanse Baskeland volgens die voorbeeld van olieperse ontwikkel om zagardua te produseer, die Baskiese variant van sider wat veral deur vissers as 'n soort geneesmiddel gedrink is om skeurbuik te voorkom. Sagardo, soos dit tans in die Baskeland bekend staan, of sidra, soos dit elders in Spanje genoem word, het later ook in die Franse geweste Normandië en Bretagne gewild geraak.

Eufemia von Kudriaffsky verduidelik in haar boek Die historische Küche (Die geskiedenis van die kookkuns), wat in 1880 in Wene, Pest en Leipzig verskyn het, dat die 16de-eeuse Engelse sider uit die graafskap Hertfordshire nie met die huidige soorte sider vergelyk kan word nie. Hierdie sider behoort tot die gewildste dranke in die Elisabethaanse tydperk en sou volgens 'n destydse kenner die mond "brand soos vonkelwyn, die vlam trek soos nafta en die maag verwarm soos brandewyn".

Die huidige sider uit Engeland en Ierland is – soos die Franse cidre normand en die Spaanse cidra eerder 'n soort gedeeltelik vergiste mos. Daarenteen is die Duitse Apfelwein 'n egte alkoholiese drank wat tydens die winter daar ook heet en met heuning en Calvados vermeng gedrink word. By Trier word dit ook der Viez genoem en in Hesse Appelwoi. Amerikaanse sider is gewoonlik alkoholvry (sweet cider) of word duidelik as alkoholiese drank gemerk (hard cider).

...lees verder

In die nuus

Stevens Mokgalapa volg Solly Msimanga (albei DA) op as nuwe burgemeester van Suid-Afrika se administratiewe hoofstad Pretoria.
Masedonië verander sy naam na Noord-Masedonië, wat 'n dekade-oue geskil met Griekeland beëindig en die weg baan vir sy integrasie in NAVO en die Europese Unie.
Tydens sy staatsrede kondig die Suid-Afrikaanse president Cyril Ramaphosa die opdeling van Eskom in drie aparte dele (opwekking, transmissie en verspreiding van krag) aan.
Die Suid-Afrikaanse sangkoor Soweto Gospel Choir wen 'n Grammy in die kategorie Best World Music Album vir hul album Freedom.
Die 69ste Berlinale-filmfees word tussen 7 en 17 Februarie in Berlyn gehou.

Het u geweet...

... dat die Bastille, een van Parys se geskiedkundige bakens, nie meer bestaan nie? Dit is tussen 16 Julie 1789 en Oktober 1790 deur Pierre-François Palloy afgebreek.

... dat die Ellis Park-stadion nie na William Webb Ellis vernoem is nie? Dit is vernoem na 'n Johannesburgse stadsraadslid mnr. J.D. Ellis wat die grond vir die oprigting van die stadion beskikbaar gestel het.

...dat die Gautrein se spoorwydte van 1 435 mm breër is as die standaard 1 067 mm Suid-Afrikaanse smalspoor in die res van die land. Dit is só gekies om die trein se stabiliteit te verseker teen sy topspoed van 160 km/h.

Vandag in die geskiedenis

19 Februarie:

197 – Septimius Severus verslaan Clodius Albinus in die Slag van Lugdunum en verseker daarmee volle beheer oor die Romeinse Ryk.
1594 – Koning Sigismund III Wasa van die Pools-Litause Gemenebes word gekroon as koning van Swede.
1896 – Die Braamfonteinse dinamiet-ontploffing naby Johannesburg se middestad eis tientalle lewens en lê talle geboue in puin, onder meer die eerste kerkgebou van die NG gemeente Fordsburg. Ds. Abraham Kriel het ná die eerste begrafnis van 127 slagoffers "soos 'n kind gesnik".
1942 – Darwin, die hoofstad van die Noordelike Gebied, Australië, word hard getref deur 242 bomwerpers en vegvliegtuie van die Japannese vloot.
1986 – Die ruimtestasie Mir van die Sowjet-ruimteprogram word gelanseer om die eerste langtermyn-navorsingstasie in die ruimte te vestig.