Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigeen verbeter en uitgebrei kan word.	Sondag, 11 November 2018 Hier is tans 65 914 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n Afrikaanse wêreldklas-ensiklopedie te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Glasgow (Standaardengels: [ˈɡlɑːzɡəʊ], plaaslik: [ˈɡlazɡo]; Skots: Glesga; Skots-Gaelies: Glaschu [ˈkɫ̪as̪əxu]) is die grootste stad in Skotland en die derde mees bevolkte in die Verenigde Koninkryk. Sy bewoners word in Engels Glaswegians of kort Weegies genoem. Die stad is aan die Clyde-rivier in die Westelike Sentrale Laagland van Skotland geleë.

Glasgow het van 'n klein landelike nedersetting teen die Clyde tot een van die grootste seehawens in Groot-Brittanje ontwikkel. Die Middeleeuse biskopsetel, waar later, in die 15de eeu, die Universiteit van Glasgow gestig is, sou uiteindelik 'n beduidende sentrum van die 18de eeuse Skotse Verligting word. Vanaf die 18de eeu was Glasgow een van die belangrikste Britse seehawens vir die transatlantiese handel met Brits-Noord-Amerika en die Britse Wes-Indiese Eilande.

Die Nywerheidsomwenteling het van Glasgow en die omliggende gebiede een van die wêreld se grootste sentrums van swaar nywerhede gemaak waar skeepsbou en mariene ingenieurswese gefloreer het. 'n Groot aantal innovatiewe en beroemde skepe is hier gebou. Gedurende die Victoriaanse en Edwardiaanse tydperk het Glasgow die trotse bynaam "Tweede Stad van die Britse Ryk" gedra. Stadsvaders en inwoners het hulself as burgers in 'n Britse asook 'n imperiale konteks beskou.

Die huidige stadsbeeld is dan ook, ondanks die feit dat groot dele van die argitektoniese erfenis in die afgelope dekades vernietig is, 'n produk van die Victoriaanse en Edwardiaanse periode tussen 1830 en 1912 toe een van die belangrikste en welvarendste metropole ter wêreld teen die Clyde ontstaan het. Die kenmerkendste geboue uit hierdie tyd word tans onder Glasgow se besienswaardighede gereken: die statige marmergebou van die City Chambers op George Square, Gilbert Scott se Universiteitstoring, die heuningkleurige sandsteen-woonhuise in Woodside en hul roosrooi eweknieë in Hyndland getuig van die welvaart van dié periode wat met die demokratiese munisipale hervormings van 1833 ingelui en met die massiewe uitbreiding van stadsgrense in 1912, wat Glasgow se karakter heeltemal sou verander en waardeur dit weer by Birmingham verbygesteek het om nog eens die tweede grootste stad in die Britse Ryk te word, afgesluit is.

In die 19de en vroeë 20ste eeu het Glasgow vinnige bevolkingsgroei ervaar. Hierdie bevolkingsaanwas was slegs vir 'n klein gedeelte aan die insluiting van omliggende nedersettings te danke (die stadsgebied is tussen 1830 en 1912 altesaam elf keer uitgebrei), maar is hoofsaaklik deur toestroming uit ander dele van Skotland en Ierland veroorsaak, waarby hierdie grootskaalse immigrasie selfs die hoë natuurlike bevolkingsaanwas verdwerg het. Die grootste inwonertal ooit is in 1939 met 1 128 473 aangeteken toe Glasgow een van die grootste stede in Europa was.

Die ongekende industriële uitbreiding en bevolkingsaanwas het van Glasgow, wat deur die skrywer Daniel Defoe nog as "die mooiste stad in die Koninkryk" beskryf is, 'n nywerheidsentrum met rokende skoorstene, besoedelde riviere en uitgestrekte krotbuurte, waarin groot dele van die plaaslike werkersklas gehuisves is, gemaak. Ongeag alle sosiale moeilikhede soos misdaad, ellende, omgewingsbesoedeling en epidemiese siektes, wat met die industriële groei gepaard gegaan het, was Glasgowers in hierdie tydperk volgens historiese berigte trots op hul stad wat nie net met Birmingham, Manchester en Liverpool nie, maar selfs met Londen probeer meeding het.

Vandag is Glasgow een van die tien belangrikste finansiële sentrums in Europa waar baie van Skotland se leidende ondernemings gesetel is. Stadvernuwing in die 1960's het omvattende projekte behels waarvolgens baie inwoners in sogenaamde new towns en voorstede hervestig is. Hierdie proses het saam met die verskuiwing van stadsgrense die huidige bevolking van die Stad Glasgow tot sowat 599 650 laat daal. Die gebied van Groter Glasgow huisves tans 'n bevolking van 1,2 miljoen, terwyl in die metropolitaanse gebied en die omliggende dig bevolkte streke met altesaam 2,55 miljoen inwoners 41 persent van Skotland se totale bevolking saamgetrek is.

Glasgow het in 2014 as gasheerstad van die Statebondspele opgetree.

...lees verder

In die nuus

Vier jaar van herdenkings van die Groot Oorlog in die Verenigde Koninkryk word afgesluit met 'n herdenkingsdiens in Westminster-abdy wat deur koningin Elizabeth II en die Duitse bondspresident Frank-Walter Steinmeier bygewoon word.
Verwoestende bosbrande in die Amerikaanse deelstaat Kalifornië eis 25 menselewens en vernietig sowat 6 000 geboue.
Italië se regering kondig aan dat die land nie onder die Europese Unie se druk gaan swig nie en beskryf die EU se Eurosone-stabiliteitsdoelwitte as "selfmoord vir Italië se ekonomie".
Patricia de Lille bedank as burgemeester van Kaapstad en verlaat gelyktydig die Demokratiese Alliansie; Dan Plato word die nuwe burgemeester van die Moederstad.
Michael D. Higgins is vir 'n verdere ampstermyn as president van die Republiek Ierland herverkies.

Het u geweet...

...dat die drie gewildste televisie-uitsendings almal sportprogramme is? Die Olimpiese Somerspele, die Sokker-Wêreldbekertoernooi en Formule Een is die drie programme wat die grootste kykertalle lok.

...die eerste duikboot reeds in 1620 gebou is? Die Nederlandse Cornelis Drebbel het een vir die Engelse koning gebou en in die Teems getoets.

Vandag in die geskiedenis

11 November: Onafhanklikheidsdag in Angola (1975) en Pole (1918)

1799 – Ná die Franse Rewolusie word Napoleon Bonaparte eerste konsul van die Franse Republiek.
1918 – Die Eerste Wêreldoorlog word beëindig: Die Duitse Keiserryk onderteken 'n vredesooreenkoms met die Geallieerdes in 'n treinwa buite Compiègne in Frankryk.
1930 – 'n Patent word toegeken aan Albert Einstein en Leó Szilárd vir hulle uitvinding die Einstein-yskas.
1965 – Ian Smith, eerste minister van die Britse kroonkolonie Suid-Rhodesië, vaardig 'n eensydige onafhankliheidsverklaring uit.
1975 – Angola verkry onafhanklikheid van Portugal ná byna 500 jaar van koloniale heerskappy.

Voorbladbeeld

Joodse kinders in tradisionele klere met hul onderwyser in Samarkand. Vroeë kleurfoto van Rusland, geskep deur Sergej Mikhailowitsj Prokoedin-Gorskij as deel van sy werk om die Russiese Ryk vanaf 1909 tot 1915 te dokumenteer.