Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigeen verbeter en uitgebrei kan word.	Woensdag, 24 Mei 2017 Hier is tans 44 894 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n Afrikaanse wêreldklas-ensiklopedie te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Argentinië (Spaans: Argentina [aɾxenˈtina]), amptelik die Argentynse Republiek (Spaans: República Argentina), is 'n Spaanssprekende land in die suide van Suid-Amerika, tussen die Andesgebergte in die weste en die suidelike Atlantiese Oseaan in die ooste. Die naam "Argentinië" is afgelei van die Latynse woord argentum (silwer), 'n edelmetaal wat 'n belangrike rol gespeel het in die opkoms van Europese kolonialisme in Argentinië.

Argentinië grens in die noorde aan Bolivië en Paraguay, in die ooste aan Brasilië en Uruguay, suid van die Río de la Plata aan die Atlantiese Oseaan, in die weste aan Chili en in die suide aan die Suidelike Oseaan. Argentinië maak aanspraak op 'n sektor van Antarktika (Argentyns-Antarktika, Spaans: Antártida Argentina), die Falkland-eilande (Spaans: Islas Malvinas) en ander Suid-Atlantiese eilande (Spaans: Islas del Atlántico Sur) soos Suid-Georgië en die Suidelike Sandwicheilande, die Suid-Shetland-, en Suid-Orkney-eilandgroep.

Argentinië trek die aandag van ekonomiese navorsers nadat dit in die laat 19de en vroeë 20ste eeu genoeg gevorder het om onder die tien welvarendste lande ter wêreld gereken te word, maar sy ekonomiese ontwikkeling het vanaf die Groot Depressie in die vroeë 1930's 'n reeks van af- en opwaartse kurwes getoon wat dit agter sy buurlande, veral Chili, laat terugsak het – om êrens tussen die vyftigste en sestigste plek te beland. Vinnige en selfs stormagtige groei in die 1990's het in 2001 in een van die land se diepste ekonomiese krisisse geëindig – en van die land die grootste buitelandse wanbetaler in die geskiedenis gemaak.

Tegelykertyd het Argentyne sedert hul onafhanklikwording in die vroeë 19de eeu nooit daarin geslaag om 'n oorkoepelende nasionale identiteit te skep nie. Argentinië word soms beskryf as 'n nasie van Europeërs wat aan boord van emigrasieskepe gegaan het om die mees Europese land van Amerika of die mees Amerikaanse land van Europa te word. Sy politiek en samelewing is gekenmerk deur spanninge, geweldpleging, 'n halfeeu van staatsgrepe en 'n bloedige vervolging van andersdenkendes, linkses, intellektueles of blote verdagtes tydens die militêre diktatuur tussen 1976 en 1983, wat – ná jare van politieke onrus, ekonomiese chaos, geweldpleging en opspraakwekkende ontvoerings van buitelanders – eufemisties as "Nasionale Proses van Herorganisasie" (Spaans: Proceso de Reorganización Nacional) beskryf is en moontlik 30 000 menselewens geëis het. Dit het sy hoogtepunt – en einde – in die militêre aanval op die Britse Falkland-eilande in 1982 gevind. Argentinië het daarna teruggekeer na 'n stabiele demokratiese regeringsvorm.

Argentyne toon 'n neiging om hulself veral in teenstelling en opposisie met ander te definieer en het dus in hul geskiedenis onderskeidings tussen "federaliste en aanhangers van 'n eenheidstaat", "'n beskaafde samelewing en barbaarse toestande", "radikale en behoudendes", "Buenos Aires en die res van die land", "Peroniste en anti-Peroniste" gemaak, ongeag die land se redelik homogene bevolking van merendeels Italiaanse en Spaanse afkoms en die gebrek aan enige merkwaardige taalkundige of etniese diversiteit.

...lees verder

In die nuus

Die Britse akteur Roger Moore sterf in die ouderdom van 89 in Switserland.
'n Terreuraanval by 'n konsert van Ariana Grande in Manchester eis 22 lewens en beseer 59.
Iran se president, Hassan Rohani, is vir 'n tweede ampstermyn verkies.
Die Franse liberale politikus Emmanuel Macron lê die ampseed as nuwe president van dié land af en stel die konserwatiewe politikus Édouard Philippe as eerste minister aan.
Tydens die WannaCry-kuberaanval word sowat 230 000 rekenaars, wat Microsoft Windows gebruik, in 150 lande geraak.
Die oorblyfsels van Homo naledi is op die Middel-Pleistoseen gedateer, wat daarop dui dat dit saam met die vroeë Homo sapiens in Suider-Afrika voorgekom het.

Het u geweet...

... dat die Indiese politikus Mahatma Gandhi vir 'n lang tydperk as 'n advokaat in Durban gewerk het? Hy was tussen 1893 en 1915 in Suid-Afrika woonagtig. Hier het hy die Natalse Indiese Kongres gestig, wat later met die ANC sou saamsmelt.

... dat Montreal in Kanada die tweede grootste Franstalige stad in die wêreld is? Dit is met die 3,9 miljoen inwoners in die metropolitaanse gebied die grootste stad van die Franstalige provinsie Quebec en die tweede grootste in Kanada.

Vandag in die geskiedenis

24 Mei

1822 – Ecuador verkry sy onafhanklikheid van Spanje.
1844 – Die eerste elektriese telegram word deur Samuel Morse van Baltimore, Maryland, na Washington, D.C. gestuur met die boodkskap "What hath God wrought?".
1870 – Gebore: Jan Christian Smuts, prominente Suid-Afrikaanse politikus en militêre leier.
1900 – Tweede Vryheidsoorlog: Die Verenigde Koninkryk annekseer die Oranje-Vrystaat.
1921 – 34 atlete neem deel aan die heel eerste Comrades-maraton.