Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigiemand verbeter en uitgebrei kan word.	Vrydag, 5 Maart 2021 Hier is tans 97 116 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n wêreldklas-ensiklopedie in Afrikaans te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

'n Kunstenaarsvoorstelling van bewussyn.

Bewussyn is die vermoë om te ervaar of waar te neem, of om 'n ervaring of bewustheid van jouself en die omgewing te hê.

Bewussyn is 'n refleksie van indrukke van die buitewêreld, byvoorbeeld van mense, van voorwerpe en van die innerlike wêreld, byvoorbeeld van emosies, gedagtes of behoeftes. Bewustheid ken of ervaar wat beide sensories en kognitief in jouself aangaan, met uiteindelik die moontlikheid om op 'n sekere manier daaroor te kommunikeer. Verder word die bewussyn en bewustheid (of sy noodsaaklike eienskappe) gedefinieer as: persepsie, waaksaamheid, ervaring, geestestoestand, opwinding, gevoel, onderwerp, subjektiwiteit, wakkerheid, opsetlikheid, besef, geheue, gewete, kennis en begrip.

Bewussyn as 'n onderwerp in die filosofie word gewoonlik na verwys as die filosofie van die gees. Die hoof fokus is op die beskrywing van die aard van bewussyn om die noodsaaklike eienskappe van bewussyn vas te stel. Bewussynkonsepte fokus ook hoofsaaklik op die interaksie tussen die liggaam en die verstand (gees) of fisies en geestelik, bekend as die liggaam-gees probleem, of opeenvolgend tussen breinaktiwiteit en bewussynservaring, bekend as die moeilike probleem van bewussyn.

In 'n sielkundige sin word die bewussyn onderverdeel in die eksterne lewe, soos gedrag wat verband hou met ander mense en die omgewing, en die innerlike lewe, soos die individuele ervaring van gedagtes of gevoelens. Dit het dikwels betrekking op 'n beperking of verandering van 'n normale bewussynstoestand, byvoorbeeld as gevolg van 'n geestesversteuring, breinskade of dwelms. Die sielkundige dissiplines wat op bewussyn fokus, is eksperimentele sielkunde, neuropsigologie en kognitiewe sielkunde.

In die geneeskunde is die assessering van bewussyn hoofsaaklik prakties daarop gemik om te genees. Dit handel hoofsaaklik oor die mate van bewussyn van 'n persoon, byvoorbeeld in bewussynsversteurings soos koma of ingeslote sindroom, of op bewussynsvlakke soos verwarring of delirium.

In die wetenskap is dit hoofsaaklik die neurowetenskap en die kognitiewe wetenskap (of kognitiewe neurowetenskap) wat verseker het dat die sogenaamde neurale korrelate van bewussyn in verifieerbare verduidelikende modelle opgestel word. Daarbenewens is daar verskeie verduidelikings oor die evolusionêre ontwikkeling en oorsprong van bewussyn.

Daarbenewens is daar nog geestelike, esoteriese of godsdienstige strominge wat die bewussyn omskryf.Baie godsdienste, of hulle in die siel se voortbestaan in ’n ander lewe glo (soos die Christendom, Islam en baie heidense geloofstelsels) of in reïnkarnasie (soos baie vorme van Hindoeïsme en Boeddhisme), glo ’n mens se status in die hiernamaals is 'n beloning of straf vir hul optrede gedurende hul lewe.

...lees verder

In die nuus

Wêreldrugby maak die Rugbywêreldbeker 2023 se wedstrydskedule bekend; dié toernooi sal op 8 September tussen die gasheer Frankryk en die Nieu-Seelandse All Blacks afskop en die eindstryd sal ná vyf weke se speel op 28 Oktober op Stade de France, Saint-Denis uitgespeel word.
Die Japannese tennisspeler Naomi Osaka wen haar tweede Grand Slam-toernooi, die Australiese Ope, terwyl die Serwiese tennisspeler Novak Đoković sy 18de toernooi wen.
Die Suid-Afrikaanse krieketspeler Faf du Plessis kondig sy uittrede uit toetskrieket aan. Tydens die IPL se spelerveiling word die Suid-Afrikaner Chris Morris met VS$ 2,2 miljoen (oftewel R 32,4 miljoen) die duurste speler nog.
Mianmar se Staatsraad, Aung San Suu Kyi, is tydens 'n militêre staatsgreep uit haar pos verwyder en in hegtenis geneem.
In Rusland betoog mense in meer as 120 stede teen die inhegtenisneming van Aleksei Nawalni.

Het u geweet...

... dat 2006 as 'n Mozart-jaar gevier is? Mozart is 250 jaar tevore, op 27 Januarie 1756 gebore.

... dat die kapibara se idiomatiese naam, "watervark", 'n wanbenaming is? Dié dier is in werklikheid verwant aan die muis en die rot, en met lengtes tot meer as 130cm, is dit die grootste knaagdier ter wêreld.

Vandag in die geskiedenis

5 Maart:

1770 – Bostonslagting: Die gooi van sneeuballe na Britse soldate tydens 'n militêre besetting loop uit op geweld in Boston.
1824 – Die Verenigde Koninkryk verklaar amptelik oorlog teen Mianmar en begin daarmee die Eerste Anglo-Birmaanse Oorlog.
1918 – Bolsjewistiese Rusland skuif sy hoofstad van Petrograd na Moskou.
1946 – Die term "Ystergordyn" word vir die eerste keer in 'n openbare toespraak deur die Britse eerste minister Winston Churchill gebruik.
1953 – Die algemene sekeretaris van die Kommunistiese Party van die Sowjetunie se sentrale komitee Josef Stalin sterf in Moskou.