Tuisblad

Welkom by Wikipedia, die vrye ensiklopedie wat deur enigeen verbeter en uitgebrei kan word.	Dinsdag, 14 Julie 2020 Hier is tans 91 898 artikels in Afrikaans.
Help ons om ’n Afrikaanse wêreldklas-ensiklopedie te skep.

Inleiding • Hulp • Kontak

Gebruikersportaal • Voorbladartikels • Kategorieë • Stel ’n vraag

Voorbladartikel

Die koninkryk Koesj (gespel Kus in die Afrikaanse Bybel) was ’n antieke koninkryk in Nubië wat aan die Nylrivier van Soedan en Egipte geleë was. Dit was gesentreer in die gebied waar die Blou- en Wit-Nyl saamvloei en val vandag in Soedan. Volgens Egiptiese bronne was die plaaslike naam k3š (kuɫuʃ of kuʔuʃ uitgespreek). Dit was ook ’n etniese term vir die plaaslike bevolking en kom voor in die naam van byvoorbeeld koning Kasjta ("die Koesjiet").

Die Koesjitiese bewindstydperk in Nubië het begin ná die einde van die Bronstydperk en die val van die Nuwe Ryk van Antieke Egipte, waarvan dit vroeër deel was. Sy hoofstad in die vroeë deel van sy bestaan was Napata (die hedendaagse Karima in Soedan). Die hoofstad is later na Meroë geskuif.

Die eerste konings van Koesj het die land se grense aansienlik uitgebrei. Nadat koning Kasjta Egipte in die 8ste eeu v.C. binnegeval het, het die Koesjitiese konings as farao's van die 25ste Dinastie regeer. Die mag van die 25ste Dinastie het onder koning Tirhaka ’n hoogtepunt bereik, maar ’n eeu nadat die Koesjiete Egipte verower het, is hulle deur die Nieu-Assiriese Ryk onder Assurbanipal verslaan en eindelik deur Psamtik I uit Egipte verdryf.

Koesj, met sy hoofstad in Meroë, het tot die 4de eeu n.C. bestaan, toe dit verswak en van die kaart af verdwyn het. Die hoofstad is eindelik beset en tot op die grond afgebrand deur die Koninkryk Aksoem. Daarna het die Nubiërs die drie (op die ou end gekerstende) koninkryke Nobatië, Makoerië en Alodië gestig. Hulle taal, Meroïties, wat van 300 v.C. af tydens die Meroïtiese tydperk gepraat is, het ook vermoedelik omstreeks dié tyd uitgesterf.

Historici verbind die bestudering van Koesj se geskiedenis baie nou met Egiptologie omdat dit so naby aan Egipte geleë was en Koesj 'n eeu lank oor Egipte regeer het. Veral toe Koesj deel van die Nuwe Ryk was, het sy kultuur in ’n groot mate veregipties.

...lees verder

In die nuus

Die legendariese Italiaanse rolprentkomponis Ennio Morricone sterf op 91-jarige leeftyd in Rome.
Die burgemeester van Seoel, Park Won-soon, word dood aangetref.
Die Verenigde State onttrek amptelik uit die Wêreldgesondheidsorganisasie. Die onttrekking sal op 6 Julie 2021 in werking tree.
Duitsland neem die voorsitterskap van die Europese Unie by Kroasië oor en gelyktydig die voorsitterskap in die Verenigde Nasies se Veiligheidsraad.
Die Nasionale Volkskongres van die Volksrepubliek China keur 'n wet goed waarvolgens die sentrale regering in Beijing 'n verreikende gesag in Hongkong (amptelik 'n spesiale administratiewe streek met 'n eie regering) se uitvoerende mag verkry.

Het u geweet...

... dat die laaste moedertaalspreker van Kornies in 1780 gesterf het? Kornies is, soos Wallies en Bretons, 'n Keltiese taal van die Britonse groep. Dit is in Cornwall gepraat en pogings is in 1904 vir die eerste keer aangewend om die taal te laat herleef.
... dat 'n groot aantal immigrante uit Cornwall in myne in Suid-Afrika kom werk het? Die tinmyners het op die goudmyne in die ZAR gewerk en onder andere 'n rol gespeel in die vestiging van rugby as 'n sport in Suid-Afrika.

Vandag in die geskiedenis

14 Julie: Bastilledag in Frankryk.

1789 – Die Franse Rewolusie begin met die bestorming van die gevangenis Bastille in Parys.
1867 – Die eerste demonstrasie van dinamiet deur Alfred Nobel.
1904 – Die president van die ZAR Paul Kruger sterf op 78-jarige ouderdom in Clarens in Switserland.
1958 – Irakse rewolusie: Koning Faisal II word deur Arabiese nasionaliste tot 'n val gebring en Abdul Karim Kassem word die land se nuwe leier.
1990 – Die Inkatha nasionale kulturele bevrydingsbewing, gestig in 1975, word hervorm tot die veelrassige Inkatha-Vryheidsparty (IVP) op 'n konferensie in Ulundi.