Wys bron van Frederik X van Denemarke

{{Inligtingskas2
|naam = Frederik
|kleur = #FFEC8B
|titel = ''Koning van Denemarke''
|beeld = Frederik, Crown Prince of Denmark in 2021.jpg
|beeld_wydte = 220px
|beeld_onderskrif = Frederik in 2021.
|beeld2 = 
|beeld2_wydte = 
|beeld2_onderskrif = 
|opskrif1 = Periode
|1 = [[14 Januarie]] [[2024]] – hede
|opskrif2 = Voorganger
|2 = [[Margrethe II van Denemarke|Margrethe II]]
|opskrif3 = Volle naam
|3 = Frederik André Henrik Christian
|opskrif4 = Bynaam
|4 = Pingo<ref name=Hello>{{cite web |url=http://www.hellomagazine.com/profiles/crown-prince-frederik-of-denmark/ |author1=Hello! |authorlink1=Hello! (tydskrif) |title=Biography: Prince Frederik |website=hellomagazine.com |access-date=26 Junie 2017 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191225035930/https://www.hellomagazine.com/profiles/crown-prince-frederik-of-denmark/ |archive-date=25 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>
|opskrif5 = Huis
|5 = [[Huis van Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg|Sleeswyk-Holstein-Sonderburg-Glücksburg]]
|opskrif6 = Gebore
|6 = {{GDEO|1968|5|26}}, [[Kopenhagen]]
|opskrif7 = Vrou
|7 = Mary Donaldson  
|opskrif8 = Kinders
|8 = [[Christian, kroonprins van Denemarke|Christian]], Isabella, Vincent, Josephine
|opskrif9 = Moeder
|9 = [[Margrethe II van Denemarke|Margrethe II]] 
|opskrif10 = Vader
|10 = Henri de Laborde de Monpezat
|opskrif11 = Diens
|11 = [[Beeld:Flag of Denmark (state).svg|21px]] Deense weermag <br />[[Beeld:Flag of Denmark (state).svg|21px]] Deense vloot
|opskrif12 = Jare
|12 = 1986 - 2024
}}

'''Frederik X''' (Frederik André Henrik Christian; gebore [[26 Mei]] [[1968]]) is sedert [[2024]] die koning van [[Denemarke]]. Hy is die oudste seun van koningin [[Margrethe II van Denemarke|Margrethe II]] (1972-2024) en Henrik, die prinsgemaal.

Koningin Frederik X se amptelike slagspreuk is: ''Verenig, toegewyd, vir die Koninkryk van Denemarke''.

== Vroeë lewe ==
[[Beeld:En dronning med farverig stil.jpg|links|220px|duimnael|Frederik as ’n baba in sy ma se arms.]] 

Frederik is op 26 Mei 1968 in [[Kopenhagen]] gebore toe sy ma nog prinses Margrethe was, die oudste dogter van [[Frederik IX van Denemarke|Frederik IX]] en vermoedelike opvolger van die Deense troon. Met sy geboorte was sy oupa aan moederskant, Frederik IX, op die troon van Denemarke en sy oupagrootjie aan moederskant, [[Gustaf VI Adolf van Swede|Gustaf VI Adolf]], op die troon van [[Swede]]. Hy het die kroonprins geword toe sy ma op 14 Januarie 1972 die troon bestyg. 

Sy peetouers sluit in prins Georg van Denemarke, baron Maximilien de Wattevill-Berckheim, graaf Etienne de Laborde de Monzepat, koningin Anne-Marie van Griekeland, groothertogin Joséphine-Charlotte van Luxemburg en Birgitta Juel Hillingsø. Hy is genoem na:
* Sy oupa van moederskant, Frederik IX, wat dus die koninklike tradisie volg om die troonopvolger òf Frederik òf Christian te noem.
* Sy oupa aan vaderskant, André de Laborde de Monzepat.
* Sy pa, prins Henrik.
* Sy oupagrootjie [[Christiaan X van Denemarke|Christian X]].

Benewens [[Deens]], sy [[moedertaal]], praat hy ook vlot [[Frans]] (sy pa se moedertaal), [[Engels]] en [[Duits]].

Die koning het die grondslagfaseskool by Krebs' Skole in 1974-1981 bygewoon, van 1974-1976 as privaat leerling by die Amalienborgpaleis. Na sy skoolloopbaan het hy in 1989 begin met ’n kursus in [[staatsleer]] aan die Aarhus-universiteit. Dit het ’n jaar aan [[Harvard-universiteit|Harvard]] (1992-1993) ingesluit onder die naam Frederik Henriksen, waarna hy drie maande lank by die Deense [[VN]]-sending in [[New York]] gewerk het. In 1995 het hy sy M.Sc.-graad in staatsleer verwerf. Sy finale proefskrif het gehandel oor ’n ontleding van die buitelandse beleid van die [[Baltiese lande]], wat hy tydens sy studie verskeie kere besoek het.<ref>{{cite web |url=http://www.au.dk/fileadmin/www.au.dk/au-gustus/tidligere_numre/2008/au-gustus_arkiv_2008/augustus-3-2008.pdf |title=Au Gustus Aarhus Universitet |date=3 September 2008 |access-date=4 Januarie 2011 |language=Deens |archive-url=https://web.archive.org/web/20150923180212/http://www.au.dk/fileadmin/www.au.dk/au-gustus/tidligere_numre/2008/au-gustus_arkiv_2008/augustus-3-2008.pdf |archive-date=23 September 2015 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.um.dk/publikationer/um/english/factsheetdenmark/crownprincefrederik/html/chapter01.htm |title=Crown Prince Frederik |publisher=Royal Danish Ministry of Foreign Affairs |access-date=4 Januarie 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20110605171650/http://www.um.dk/publikationer/UM/English/FactsheetDenmark/CrownPrinceFrederik/html/chapter01.htm |archive-date=5 Junie 2011 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> 

Frederik het uitgebreide studie en opleiding in al drie weermagdienste voltooi. Hy was daarna aktief in die verdedigingsmagte. Hy het verskeie range, onder meer generaal-majoor in die leër.

[[Beeld:Royal Wedding Stockholm 2010-Konserthuset-388.jpg|duimnael|Frederik en sy vrou, kroonprinses Mary, by die troue van Victoria, kroonprinses van Swede, en Daniel Westling.]]
Op 8 Oktober 2003 het koningin Margrethe amptelik haar toestemming gegee vir sy troue met Mary Elizabeth Donaldson, ’n [[Australië|Australiese]] bemarkingskonsultant wat die prins ontmoet het terwyl hy die [[Olimpiese Somerspele 2000]] in [[Sydney]] bygewoon het. Hulle is op [[14 Mei]] [[2004]] in Kopenhagen getroud. Die paartjie het vier kinders: [[Christian, kroonprins van Denemarke|Christian]], sy erfgenaam; Isabella; Vincent; en Josephine.

== Belangstellings ==
[[Beeld:The Crown Prince Couple of Denmark admire the night skies of ESO's Paranal Observatory.jpg|duimnael|links|Frederik en Mary bewonder die naghemel by [[ESO]] se [[sterrewag]] in [[Chili]].<ref>{{cite news |title=The Crown Prince Couple of Denmark visits ESO's Paranal Observatory |url=http://www.eso.org/public/news/eso1314/ |access-date=2 April 2013 |newspaper=ESO |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20191222051954/https://www.eso.org/public/news/eso1314/ |archive-date=22 Desember 2019 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>]]

Frederik stel baie belang in wetenskaplike navorsing, [[Klimaatverandering|klimaatsverandering]] en volhoubaarheid.<ref>{{cite web |author1=Ekstra Bladet |title=The Crown Prince Focusing on Climate Change |url=http://ekstrabladet.dk/flash/kongelige/danskekongelige/article4191764.ece |website=ekstrabladet.dk |publisher=JP/Politikens Hus A/S |access-date=26 Junie 2017 |date=4 Desember 2009 |language=Deens |archive-url=https://web.archive.org/web/20160310191010/http://ekstrabladet.dk/flash/kongelige/danskekongelige/article4191764.ece |archive-date=10 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hy het al aan ekspedisies, forums en gebeure oor die klimaat deelgeneem<ref name="FT Magazine 2010"/><ref>[http://www.billedbladet.dk/Kongelige/ArticleFolder/2009/9/Frederik%20paa%20Youtube.aspx www.billedbladet.dk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120407162302/http://www.billedbladet.dk/Kongelige/ArticleFolder/2009/9/Frederik%20paa%20Youtube.aspx |date= 7 April 2012 }}. www.billedbladet.dk (22 September 2009). Besoek op 14 September 2011.</ref><ref>[http://www.billedbladet.dk/Kongelige/ArticleFolder/2009/5/Copy%20of%20Frederik%20til%20Groenland%20med%20Victoria%20og%20Haakon.aspx www.billedbladet.dk] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120226015512/http://www.billedbladet.dk/Kongelige/ArticleFolder/2009/5/Copy%20of%20Frederik%20til%20Groenland%20med%20Victoria%20og%20Haakon.aspx |date=26 Februarie 2012 }}. www.billedbladet.dk (27 May 2009). Besoek op 14 September 2011.</ref><ref>[http://msndk.starlounge.com/index.cfm?objectid=70287&imagenr=22&page=22 msndk.starlounge.com] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091216213347/http://msndk.starlounge.com/index.cfm?objectid=70287 |date=16 Desember 2009 }}. msndk.starlounge.com. Besoek op 14 September 2011.</ref><ref>[http://thegloss.com/odds-and-ends/scandinavian-royals-at-the-bright-green-expo thegloss.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110717002110/http://thegloss.com/odds-and-ends/scandinavian-royals-at-the-bright-green-expo/ |date=17 Julie 2011 }}. thegloss.com. Besoek op 14 September 2011.</ref> en onderhoude toegestaan oor volhoubaarheid.<ref name="FT Magazine 2010">{{cite web |url=http://www.ft.com/cms/s/2/598c0dba-3587-11df-963f-00144feabdc0.html |title=Europe’s royals as climate activists |work=Financial Times Magazine |date=27 Maart 2010 |access-date=14 September 2011 |author=Harvey, Fiona |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20160303202942/http://www.ft.com/cms/s/2/598c0dba-3587-11df-963f-00144feabdc0.html |archive-date=3 Maart 2016 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite news |url=http://edition.cnn.com/video/data/2.0/video/business/2011/06/27/qmb.fc.copenhagen.palace.cnn.html |publisher=CNN |title=Renovating a palace in Copenhagen |archive-url=https://web.archive.org/web/20141220193707/http://edition.cnn.com/video/data/2.0/video/business/2011/06/27/qmb.fc.copenhagen.palace.cnn.html |archive-date=20 Desember 2014 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref> 

Die prins moedig Dene aan om aan [[sport]] deel te neem.<ref>{{cite web |url=http://www.billedbladet.dk/Kongelige/ArticleFolder/2010/10/Danmarks%20sportsprins%20modtog%204%205%20millioner%20kroner.aspx |title=www.billedbladet.dk |publisher=billedbladet.dk |date=14 Oktober 2010 |access-date=14 September 2011 |language=da |archive-url=https://web.archive.org/web/20120407214226/http://www.billedbladet.dk/Kongelige/ArticleFolder/2010/10/Danmarks%20sportsprins%20modtog%204%205%20millioner%20kroner.aspx |archive-date=7 April 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> Hy is die beskermheer en erelid van verskeie sportorganisasies,<ref>[http://www.kronprinsparret.dk/3bc0029 www.kronprinsparret.dk] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100526031504/http://www.kronprinsparret.dk/3bc0029 |date=26 Mei 2010 }}. www.kronprinsparret.dk (17 Januarie 2006). Besoek op 14 September 2011.</ref><ref>[http://www.kronprinsparret.dk/5560029 www.kronprinsparret.dk] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090831131831/http://www.kronprinsparret.dk/5560029 |date=31 Augustus 2009 }}. www.kronprinsparret.dk. Besoek op 14 September 2011.</ref><ref>[http://www.kronprinsparret.dk/43000c www.kronprinsparret.dk] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100526023144/http://www.kronprinsparret.dk/43000c |date=26 Mei 2010 }}. www.kronprinsparret.dk (28 Oktober 2010). Besoek op 14 September 2011.</ref> en lid van die [[Internasionale Olimpiese Komitee]].<ref>{{cite web |url=http://spn.dk/article1846071.ece# |title=spn.dk |publisher=spn.dk |access-date=14 September 2011 |language=da |archive-url=https://web.archive.org/web/20111008055714/http://spn.dk/article1846071.ece |archive-date=8 Oktober 2011 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> 

Hy is self ’n geesdriftige sportman,<ref>{{cite web |url=http://www.kronprinsparret.dk/47000c |title=www.kronprinsparret.dk |publisher=kronprinsparret.dk |date=19 March 2007 |accessdate=14 September 2011 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110928092619/http://www.kronprinsparret.dk/47000c |archivedate=28 September 2011 |df=dmy-all }}</ref> wat aan [[marathon]]s in Kopenhagen, New York en [[Parys]] deelneem.<ref name=Hello /><ref>{{cite web |title=Frederik of Denmark: The Unknown Heir |url=http://www.hola.com/casasreales/2001/11/06/federicodinamarca/ |website=hola.com |publisher=Hello! |access-date=26 Junie 2017 |date=6 November 2007 |language=es |archive-url=https://web.archive.org/web/20121024092518/http://www.hola.com/casasreales/2001/11/06/federicodinamarca/ |archive-date=24 Oktober 2012 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref> In 2013 was hy die eerste koninklike wat ’n Ystermankompetisie voltooi het.<ref>{{cite web |url=http://www.dr.dk/Nyheder/Indland/2013/08/18/173220.htm |title=Kronprins Frederik gennemfører ironman i god stil |access-date=28 November 2016 |language=da |archive-url=https://web.archive.org/web/20141231101633/http://www.dr.dk/Nyheder/Indland/2013/08/18/173220.htm |archive-date=31 Desember 2014 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref>

Hy is ook ’n ervare see- en drakebootvaarder wat al kompetisies gewen het.<ref>{{cite web |author=Bernard Schopfer/ RC 44 Class |url=http://www.sailing.org/32833.php |title=www.sailing.org |publisher=sailing.org |date=3 Junie 2010 |access-date=14 September 2011 |language=en |archive-url=https://web.archive.org/web/20180522043145/http://www.sailing.org/32833.php |archive-date=22 Mei 2018 |url-status=live |df=dmy-all}}</ref><ref>{{cite web |author1=Fynes |title=All Winners of Fyn Cup Found |url=http://www.fyens.dk/article/1610967:Rundt-om-Fyn--Alle-Fyn-Cup-vindere-er-fundet |website=fyens.dk |publisher=Jysk Fynske Medier P/S |access-date=26 Junie 2017 |date=29 Mei 2010 |language=da |archive-url=https://web.archive.org/web/20180522180902/https://www.fyens.dk/article/1610967:Rundt-om-Fyn--Alle-Fyn-Cup-vindere-er-fundet |archive-date=22 Mei 2018 |url-status=dead |df=dmy-all}}</ref>

=== Simbole van koning Frederik X ===
<gallery class="center">
Beeld:Royal coat of arms of Denmark.svg|Koninklike wapen
Beeld:Royal Standard of Denmark.svg|Koninklike vaandel
Beeld:Royal Monogram of Prince Frederik of Denmark.svg|Persoonlike monogram as kroonprins
Beeld:Dual Cypher of Frederik and Mary of Denmark.svg|Monogram van hom en prinses Mary
</gallery>

== Verwysings ==
{{Verwysings|3}}

== Eksterne skakels ==
* [http://kongehuset.dk/en/the-royal-house/the-crown-prince-couple/hrh-the-crown-prince Amptelike webtuiste] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171115193448/http://kongehuset.dk/en/the-royal-house/the-crown-prince-couple/hrh-the-crown-prince |date=15 November 2017 }} 
*{{Commons-kategorie inlyn|Frederik X of Denmark}}
*[[Lêer:Crystal txt.png|15px]] Hierdie artikel is vertaal uit die [[:en:Frederik X|Engelse Wikipedia]]

{{Deense monarge}}
{{Staatshoofde van die EU-lidlande}}
{{Normdata}}

[[Kategorie:Deense monarge]]
[[Kategorie:Geboortes in 1968]]
[[Kategorie:Lewende mense]]