Gebruiker:Estelleke13/Afrikaanse folklore (10)
Leerders van Afrikaans as 'n addisionele taal kan in staat gestel word om te reageer op estetiese, emosionele, kulturele en sosiale waardes. Onderwysers kan Afrikaans folklore gebruik word om te fokus op die ontwikkeling van die leerders se vermoë om op te tree met die kulturele en estetiese sensitiwiteit in verskillende sosiale kontekste. Afrikaans voorbeelde van folklore sluit in stories met humor, toordery, die oordrag van sosiale en kulturele waardes en tradisies, ekologiese betekenis, idiomatiese uitdrukkings, prysgedigte, monsterkarakters en stereotipes.
Deur middel van'n bekende agtergrond en/of konteks van 'n teks, kan leerders van Afrikaans as 'n addisionele taal bewusraak van die estetiese verskeidenheid van die teikentaal; hulle kan vertroud raak met die diepte en inhoud van betekenis wat in die teks geïmpliseer word.
As 'n teks verstaan word, raak die leser persoonlik betrokke is en dit kan die leser lei om kreatief om te gaan met die teks - met sowel die meganiese aspekte van die taalstelsel as die analitiese aspekte - waar sy/hy kan deelneem aan die storie. Die leerder kan dus vind hoe die gebeure ontvou, sy/hy kan deel in die karakters se emosionele ervarings en hul persoonlike ervaring kommunikeer. Hierin lê die relevansie van 'n goeie lees van die teks (ten spyte van die oorsprong wat in 'n ander taal is) - omdat die leser leef in die teks en in die proses word die taal deursigtig[1].
Agtergrond[wysig | wysig bron]
As gevolg van Suid-Afrika se politieke-historiese verlede dra die Afrikaanse taal 'n las van negatiwiteit. Doemprofete voorspel selfs sy onvermydelike ondergang. Een van die maniere om die balans te herstel, is om Afrikaans meer gebruikervriendelik te maak vir nie-moedertaalleerders.
Die Afrikaanse as addisionele taalkurrikulum kan aangepas word om die kulturele ervarings van die leerder te verryk deur middel van die studie van die folklore in Afrikaans. Folklore is nie net die demonstrasie van kruiskulturele ooreenkomste en verskille nie, dit behels ook 'n rykdom van inligting oor 'n spesifieke kultuur. Folklore kan buitestaanders voorsien van insig in die wysheid en filosofiese standpunte van die teikentaalgroep.
Die artikel bied idees vir die demokratisering van die taalkurrikulum ten einde 'n holistiese vorm van multikulturalisme te bereik[2] en sodoende die leerprobleme inherent aan die aanleer van Afrikaans as addisionele taal te verminder[1].
Aanleer van die taal en kultuur van Afrikaans[wysig | wysig bron]
Die mate waartoe leerders leermateriaal verstaan en daarmee identifiseer kan versterk word deur die gebruik van kulturele kontekste wat goed aan hulle bekend is[3]. Alle mense is aktiewe deelnemers aan 'n dinamiese kulturele proses[4]. As folklore deel is van die letterkunde-onderrigprogram is, kan die aanleer van Afrikaans as 'n addisionele taal 'n belangrike rol speel in die leerder se alledaagse lewe; in plaas daarvan dat dit net 'n intellektuele oefening is wat uitgevoer word in die isolasie van 'n taalklas.
Folklore, soos Potter[5] dit beskryf, kan gesien word as 'n lewendige fossiel wat weier om te sterf. Dit is 'n neerslag van die wetenskaplike en kulturele rykdom van die eeue en millennia van menslike ervaring. Folklore het ontwikkel as die tradisionele, meestal mondelinge oordrag en verduideliking van die oorsprong en vroeë geskiedenis van die mens."
Die Amerikaanse antropoloog Bascom[6] definieer folklore as 'n deel van die kultuur, nie die geheel nie. Dit sluit mites, legendes, verhale, spreuke, raaisels, die tekste van ballades en ander liedjies, en ander vorme van mindere belang in; ook ander volksbesit soos kuns, dans, musiek, kostuums, die medisyne, en selfs geloof.
Miruka[7] gee 'n spesifieke bespreking van wat 'n narratief is: 'n verhaal van mense, gebeure, plekke, ensovoorts - feitelik en/of fiktief. Die verhale is hoofsaaklik mondeling oorgedra van persoon tot persoon en van geslag tot geslag. Die term "verhaal" en "volksverhaal" word gebruik om dieselfde konsep aan te dui.
Die betekenis van die bogenoemde vir die onderrigprogram van Afrikaans as 'n addisionele taal is dat die kulturele ervarings van die leerder ingesluit, verryk en aangepas word deur folklore as 'n instrument in 'n literêre konteks[8].
Folklore in 'n letterkunde-onderrigprogram[wysig | wysig bron]
Kernkultuur en kulturele geletterdheid[wysig | wysig bron]
Combrink[9] sê kultuur is alles wat die mens skep in sosiale interaksie, alles wat mense gedoen het en nou doen. Sy voer aan dat die mens kultuur erf en skep; kultuur vorm dus deel van beide die individu en die groep se totale menswees. Combrink maak 'n sterk argument vir die onderrig van kulturele geletterdheid - behalwe die feitelike inhoud moet leerders moet leer om te ontleed, te vergelyk, te evalueer, te kommunikeer, te skep en hul eie opinies en waardes te verdedig. Die leerder se denkvermoëns moet ontwikkel word op hierdie manier.
Combrink maak ook gebruik van die term "kernkultuur" - geformuleer deur Neville Alexander (1993). Dit is 'n kultuur wat gevoed word deur subkulture en dit vorm deur middel van kommunikasie deel van nasiebou. 'n Kernkurrikulum moet ook ingestel moet word wat die bestaan van universele, algemene behoeftes en waardes, basiese kennis en vaardighede insluit. Beide die eie en multikulturele inhoud kan aangebied word in die taal wat in die klaskamer gebruik en aangeleer word.
Folklore as deel van'n kernletterkunde[wysig | wysig bron]
Een manier is om oor die harmonie in ons multikulturele nasie, is om leerders te help om interkulturele sensitiwiteit te ontwikkel. Die onderrig van 'n kernletterkunde kan bydra tot hierdie doel. Folklore is 'n voorbeeld van so 'n kernletterkunde. Dit bestaan uit die oordraagbare verwoording van die gebeure en waardes wat inherent deel van die menslike ras as 'n spesie is - waardes wat spesifiek en tog universeel is: integriteit, lojaliteit, eer, vryheid, ensovoorts.
Die multikulturele karakter van die Suid-Afrikaanse samelewing impliseer dat elke gemeenskap sy eie beelde van universele waardes en idees skep. Met die bestudering van 'n letterkundeteks lei die opvoeder in die addisionele taal die leerders om die relevante waardes wat inherent aan die teks is te ontdek en te bestudeer. Folklore as 'n literêre instrument kan daartoe bydra dat niemand se integriteit of self-agting bedreig word nie. Elke leerder bring met hom/haar sy/haar eie weergawe van hierdie waardes na die klaskamer.
Harmon[5] definieer folklore as volg: "Folklore is something which the individual has in common with his fellows ... It makes possible - perhaps it might be defined as that which constitutes - his rapport with his particular segment of mankind."
Die artikel moet hou om te pleit ten gunste van'n verhoogde bewustheid van en aktiewe gebruik van folklore (in Afrikaans), binne'n Afrika-konteks (onder andere), in die taal van die kurrikulum. Die term "folklore" het'n wye verskeidenheid van betekenisse en sommige navorsers[6] interpreteer die konsep losweg en anders, soveel so dat daar'n hele woordeboek vir hierdie een term[5]. Die artikel sal beperk homself tot mondelinge vorm van uitdrukking en konsentreer op volksverhale wat behels humor, die magie, die oordrag van kultuur, ekologiese vertellings, idiomatiese uitdrukkings, lof gedigte en stereotipes wanneer die term "folklore" gebruik word.
Afrikaans voorbeelde van folklore[wysig | wysig bron]
Ervaring met Zoeloe-onderwyser onderwys studente[8] het getoon dat die Afrika-volksverhale (deur Minnie Postma, Eugène Marais en volksverhale uit Oos-Afrika) gevang die aandag en belangstelling van die studente. Hulle het nie het om te sukkel om te verstaan die agtergrond, terwyl die verkryging van nuwe woordeskat. Hulle was onmiddellik in staat om te identifiseer met die karakters en kan deelneem in die uitgebreide leeswerk. Terwyl jy luister na hierdie stories, hul reseptiewe woordeskat verhoog en dit het uiteindelik gefasiliteer hul vordering om'n meer aktiewe en produktiewe vorm van taal (praat en skryf).
Die volgende belangrike elemente van folklore kan word geïdentifiseer en ontleed in die letterkunde-onderrig in die klaskamer waar Afrikaans word geleer het.
Humor: die komiese gebruik van taal, gebeure, en bedrieëry[wysig | wysig bron]
Die praktiese implementering van die navorsing wat gedoen is deur Bosch[10] op verskillende aspekte van humor kan bydra tot die genot van lees humoristiese volksverhale - sodoende by te dra tot'n gevoel van pret in die leer van Engels as'n addisionele taal. Ervaring het getoon dat die humor het en verstaan word deur die Zoeloe-leerders in die addisionele taal bestaan uit meestal van die navolg van komiese situasies, toon van die stem, gesigsuitdrukkings en lyftaal. Addisionele taal leerders sukkel om te waardeer humor wat behels die implisiete subtiliteit van die woord speletjies.
Morain[11] verwys na "kinesics" wat moet deel wees van enige leerprogram dit sluit persepsie. Morain is van die mening dat kinesics kan bydra tot die begrip van die sosiale en interkulturele verhoudings, omdat
diegene wat "geleer" om'n taal sonder insluitend die nie-verbale komponent is ernstig gestrem as hulle van plan is om in interaksie te tree met die lewende lede van die kultuur in plaas van met papier en die gedrukte media.
My begrip van kinesics is dat dit die begrip en interpretasie van die liggaam taal te voorsien van'n kreatiewe manier van kommunikasie oor die grense heen en voeg'n ander dimensie aan die waardering en uitdrukking van die humor in die addisionele taal.
As ons van mening dat een van die funksies van die folklore is om te vermaak die gehoor, humoristiese gebeure stel in beweging deur tricksters kan bydra tot vermaak[12] en geestelike stimulasie[7]. Voorbeelde hiervan is die optrede van die "Jakkals en Wolf" karakters van Afrikaanse volksverhale wat Honiball[13] uitgebeeld in strokiesprente en spotprente. Lategan[14] verwys na die merkwaardige wyse waarop Honiball gebruik word om die Jakkals en Wolf stories wat hy gehoor het as'n kind. Sy stories gevolg van'n ou tradisie van die Middel-nederlandse letterkunde - wat van die satiriese Van den Vos Reynaerde - en Honiball het die Walt Disney van Afrikaans. Hy gebruik satire om te liggies bespotting mense en om te ontmasker menslike swakheid[7] onder die afrikaanssprekende samelewing van die dag, spot die eksentrieke gewoontes en gebruike van'n gemeenskap[15].
Spotprente en strokiesprente soos hierdie is nie beskou deur al die folklore spesialiste soos wat deel uitmaak van folklore, omdat hulle nie uitdruklik sluit mondelinge tradisies[16]. Maar, aangesien dit is gebaseer op die "Jakkals en Wolf" intertekstuele tradisie van orale volksverhale wat is oorhandig vir geslagte[17], dit kan aangevoer word dat Honiball se Adoons-hulle (1977) en Wolf en Jakkals van Uilekraal (1978) kan trouens beskou word as deel van die massa-kulturele folklore waar die stad lewe is uitgebeeld deur die massa media. Dorson[18] noem Bausinger (1961) wat beweer dat "ons glo nie meer dat die industrialisering noodwendig impliseer die einde van'n spesifieke volk kultuur nie, maar eerder ons poging om op te spoor die veranderinge en mutasies ondergaan deur die folk-kultuur in die geïndustrialiseerde en verstedelikte wêreld."
Hierdie strokiesprente deur Honiball verskaf interessante onderrig moontlikhede in die addisionele taal in die klaskamer, veral as gevolg van die elemente van humor in die dier tricksters[19], komiese situasies, liggaam taal en taal te gebruik (bv. die byname van sommige van die karakters). Hierdie argument is in lyn met Jansen[20], wat van mening is dat strokiesprente en tv-reeks behoort die belang van folklorists en moet aanhits om hulle na te streef verder die aansoek en betekenis van die esoteriese-exoteric faktor in die folklore.
Maar, voordat die gebruik van hierdie tipe van visuele materiaal, taal opvoeders moet hulself vergewis van die vlak van visuele geletterdheid van nie-moedertaal-sprekers (sien Hudson[21] en Blacquière[22]) om te verseker dat die maksimum voordeel is afgelei van letterkunde tekste van hierdie aard.
Magic[wysig | wysig bron]
'n Afrikaanse storie wat geklassifiseer kan word as'n magiese verhaal[15] in dat dit beeld die rol van magie en die herhaling van die nommer drie, is "Die Wolfkoningin" deur I. D. du Plessis[23]. Interessant genoeg, al is hierdie storie is genoem'n Kaapse verhaal, want dit reflekteer die kultuur van die mense van Maleise oorsprong, wat is gekonsentreer in die Wes-Kaap (Du Plessis kan beskou word as een van Suid-Afrika se voorste kenners op die Kaapse Malay stories). Volgende Bettelheim, Steenberg[17] sou waarskynlik verband is die storie soos'n sprokie. Dit is'n verhaal van die magic wat weerspieël sommige aspekte van die innerlike wêreld van die mens. Volgens Miruka se klassifikasie van die volksverhaal inhoud, dit kan genoem word'n denkbeeldige verhaal.
Hierdie denkbeeldige verhaal het'n tipies Oos-omgewing, met'n landelike atmosfeer. Daar is jagters, 'n hout, ryk grondeienaars ("wazirs") en'n pragtige dames ("poeteri"). Daar is'n definitiewe beweging van'n aardse ruimte (die huis van'n hout cutter) na'n magiese ruimte ('n dans party en'n wolf se den), en uiteindelik'n terugkeer na'n aardse werklikheid (die huis van die wazir). Die nommer drie reoccurs in verskillende ruimtelike instellings en met betrekking tot die verskillende voorwerpe, en simboliseer[7] die karakter se soeke na vryheid, identiteit en die gemeenskap. Die hoofkarakter se inkantasie in orde om die vrylating van die magiese krag (waar sy verander van'n wolf in'n pragtige dame) ook sentrums op hierdie getal. In hierdie konteks, die simboliek van hierdie voorwerpe kan rek "die kapasiteit van beide uitdrukking en begrip, en word die medium waardeur'n paar van die mees universele, element - en ontasbare - konsepte van die mens is oorgedra"[5].
Hierdie storie kan bydra tot interkulturele begrip, veral as leerders van Oos-ontginning is deel van die multikulturele klaskamer waar Afrikaans is geleer as'n addisionele taal.
Die oordrag van sosiale en kulturele waardes en tradisies[wysig | wysig bron]
Sommige van die beste voorbeelde van Afrikaanse folklore is stories aangeteken en geskryf deur Minnie Postma[24], wat grootgeword het en gehoor het van hierdie verhale het deur die Sotho-mense. Die gebruik van hierdie stories kan uitvoering te gee aan'n aanbeveling gemaak deur Robinson[25], naamlik dat die integrasie van kultuur in'n la"nguage program moet word om'n sintese tussen die leerder se huis kultuur, die teiken taal se kulturele insette en die leerder as'n individu. Volgens Robinson, interkulturele begrip ontwikkel van kulturele aanpasbaarheid, dit is, "die wysiging van'n mens se eie kulturele repertoire'.
'n interessante voorbeeld van'n Afrikaanse volksverhaal wat is geleë in'n Afrika-konteks en behels die oordrag van kulturele waardes, tradisies en uitsig, is Postma se storie "In die begin". Hierdie storie verduidelik hoe dinge was tussen vrou en man in die begin. Miller[26] gee'n soortgelyke rekening van die dieselfde verskynsel in'n bespreking van'n Sotho-Tswana mite genoem "Die Eerste Huwelik en die Eerste Baccalaureus".
Hattingh[27] bespreek die geldigheid van Postma se mondelinge oordrag in detail en dui daarop dat Postma verstaan en toepassing van die verskillende eienskappe van die Suid-Sotho-verhale. Volgens Hattingh, Jacottet (1908) postuleer dat hierdie storie het sy oorsprong in die San kultuur, want die mense in die storie gebruik boë en pyle, wapens wat nooit gebruik word deur die Basotho. In beide Postma se en Jacottet se voorstelling van hierdie mite, die vrou se identiteit is gestig in terme van manlike kriteria. Egter, Postma voeg'n nuwe dimensie. Haar vertelling toon'n vrou as'n intelligente, kreatiewe en innoverende word, selfs as sy is die dienaar van die man. Die dialoog in die storie is tipies van die mondelinge vertelling in daardie dramatiese ontwikkeling, eerder as die beskrywing, is verkies. Die verhouding tussen die manlike en vroulike is besonder harmonieuse, anders as in die meeste ander Suid-Sotho-verhale.
Ekologiese stories[wysig | wysig bron]
Die volksverhale van Eugène Marais[28] is tipiese voorbeelde van Afrikaanse ekologiese verhale met betrekking tot die verhouding tussen dinge en mense. Marais volg die tradisie van die San stories, meer spesifiek diegene wat bekend is as dwaal stories[29], in daardie liedjies en gedigte is ingesluit.
In "Die Vaal Koestertjie" vind ons die bekende temas van gedreig onskuld en skoonheid, en die swakker karakter se oorwinning oor die fisiese krag en bespotting. Volgens Kannemeyer[29], hierdie storie - met sy gebruik van die afrikaner, paradoks, inversie en kumulatiewe en progressiewe parallelisme - volg tot'n groot mate die tradisionele lyn van fee-verhaal literatuur. 'n jong Koisan meisie, Nampti, het'n baie spesiale verhouding met'n klein voël, wat sy noem " haar klein grys suster se, want hulle is beide pipits.
Hierdie karakter pas baie goed met Miruka se algemene beskrywing[7] van die voëls in die ekologiese stories - sy lyk onfeilbaar om te verskyn in tye van krisis en sy dien as'n boodskapper dra die dringende en belangrike boodskappe, meer spesifiek inligting oor die magic formule wat kan verander en verryk die protagonis. Sy (die voël) is onoorwinlike, word in die lug en buite bereik van die antagoniste, in hierdie geval die ander jong vroue. Sy planne om die protagonis en is haar lewe voog.
Soos ander volksverhale, hierdie storie gebruik kan word in die taal wat in die klaskamer te bespreek morele stemme, keuses en waardes soos geduld en verdraagsaamheid, selfs fatalistiese welwillendheid[7].
Idiomatiese uitdrukkings[wysig | wysig bron]
Taal speel'n belangrike rol in enige kultuur. Hyde[2] neem dat mense nie noodwendig gevangenes van hul taal, maar dat die manier om'n kultuur sien die wêreld is tog weerspieël in sy taal. In dieselfde trant, Trivedi[30] beklemtoon die belangrikheid van die oordrag van waardes sowel as die erkenning van die emosionele probleme wat die leerder mag ervaar (soos kultuur skok en gevoelens van hulpeloosheid), taal angs en vrees van mislukking, in die feit dat nie in staat is om te verstaan of interpreteer die kulturele boodskap. Die (geleer) gedrag en waardes van leerders van'n addisionele taal sal uitgedaag word deur blootstelling aan die kultuur van die doeltaal. Hulle kritiese waardering sal word versterk deur te luister na Afrikaanse folklore.
Miruka[7] noem'n belangrike funksie van die folklore, naamlik dat van geestelike stimulasie. Ontwikkelings aspekte soos opleiding van geheue, sensoriese bewustheid, analise en sintese, sowel as die affektiewe ontwikkeling kan wees spesifiek benadruk in hierdie regaard. Die ontwikkeling van al die geestelike en ander vermoëns kan verbeter word deur die gebruik van'n Afrikaanse volksverhaal vol van idiomatiese uitdrukkings: "Klein-Riet-alleen-in-die-roerkuil" deur Eugène Marais, wat is ingesluit in die volume Dwaalstories (1927).
Hierdie storie deur Marais volg die basiese patroon van die Wes-Europese sprokies en mites[29] in dat die San held (Klein Riet) is gegee om'n belangrike taak uit te voer binne'n spesifieke tyd raam. Nolte[31] dui aan dat die hele storie kan ontwikkel om'n verskeidenheid van Afrikaanse idiomatiese uitdrukkings. Hierdie uitdrukkings kan beskou word as'n weerspieëling van die waardes van die bron kultuur in die klaskamer vir Afrikaans as'n addisionele taal. Hierdie studie deur Nolte kan dien'n belangrike funksie in die help om te oorkom die voorheen genoemde probleme wat leerders van Afrikaans as'n addisionele taal dikwels ervaar.
Idiomatiese uitdrukkings en die wil is baie goed ontvang en waardeer word deur addisionele taal-leerders van Afrika-kulture (soos die ervaring met die Zulu-sprekende leerders het getoon[8], miskien omdat hulle dikwels so baie van hierdie in hul moedertaal. Egter, as gevolg van verstedeliking, baie idiomatiese uitdrukkings het verlore geraak in Afrika-tale. Hierdie leerders het'n ryk instink vir idiome en het dikwels selfs geskep nuwe uitdrukkings hulself in die addisionele taal konteks (bv. 'Matriek is nie matras nie')[8]. Dit kon daarom word voorgestel dat'n volksverhaal vol van idiomatiese uitdrukkings kon maak-Afrikaanse leerders voel op sy gemak (emosioneel), kan stimuleer hul sintuie (deur hulle bewus te maak van metafore in hul eie omgewing, ontleding, sintetisering en probeer om te verbalise hierdie in hul eie manier in Afrikaans) en kan die ontwikkeling van hul geheue. Dit kan ook'n geleentheid om te bespreek sommige van hierdie temas wat aangespreek word in'n literêre pad deur die storie, byvoorbeeld trots en gehoorsaamheid, wat sou wees in lyn met wat gesê is deur Leach[5] oor spreuke, naamlik dat hulle is voortdurend gebruik word om te invloed op die gedrag van ander en as instrumente van die self-beheer.
Lof gedigte[wysig | wysig bron]
'n verhaal soos "Lied van die reën" deur Eugène Marais[28] is'n ideale voorbeeld van'n Afrikaanse lof lied wat kan bydra tot die integrasie van die kulturele aspekte van die voorheen gemarginaliseerde groepe in die kurrikulum te bereik sensitiwiteit[2]. Kom uit'n Afrikaanse kultuur, Kamwangamalu is van mening dat byna elke element in'n taal program is in staat om van die oordra van'n kulturele boodskap van'n soort: "Kultuur is die sosiaal geleer het, gedeel versameling van praktyke, persepsies, houdings, wêreldbeskouings, waarde stelsels en oortuigings wat bepaal die tekstuur van ons lewens as lede van'n gegewe gemeenskap."
Volgens Mihálik[32] hierdie volksverhaal deur Marais, hoewel dit was beskou as'n inheemse sprokie, is'n voorbeeld van'n Afrikaanse lof lied wat vergelyk kan word met die Sotho-en Zulu lof liedjies toegewy aan die natuur. Mihálik verwys na Finnegan se siening[19] dat daar is'n ooreenkoms tussen die Afrikaanse en Europese folklore en dat daar kwansuis'n paar oorspronklike bron vir beide. Die indruk is dat Marais het hierdie stories van'n sekere "ou Hendrik" (waarskynlik Tswana of Sotho) tydens sy besoeke aan die Waterberge. Mihálik se bespreking van die Afrikaanse lof liedjies wat kan gebruik word om'n goeie effek in die multikulturele Afrikaans in die klaskamer, veral om te kan bekostig moedertaal-sprekers van Afrikaans die geleentheid aan te skaf'n dieper kennis van en respek vir die literatuur van hul Afrikaanse mede-leerders.
Monster karakters[wysig | wysig bron]
'n volksverhaal wat oproepe na vore die Europese sprokie Die Skoonheid en die Dier aan die een kant, maar pas Miruka se beskrywing[7] van'n verhaal waarby Afrikaanse reus karakters, is Brolloks en Bittergal deur C. J. Langenhoven[33]. Dit was die eerste keer gepubliseer in 1925, en het gehou Afrikaans-sprekende luisteraars vasgenael van een generasie na die volgende ooit sedert.
Die hoofkarakter, Brolloks, is'n groteske en monsterlike individu, scheming en beslis onbetroubaar. Hy is soos Miruka se beskrywing[7] van die Luo mensvreters: geen mens of dier, maar die vertoon eienskappe van albei; en die Maasai reus: "'n man-eater sowel as'n eter van sy eie soort ... [die besit van die] gehalte van groot betekenis en hedonisme'. Brolloks lewens as'n mens sou. Miruka beklemtoon dat die mensvreters is, maar maskers van die mensdom; hulle is geen verskil van dié in die samelewing " wat spesialiseer in die lelike dade, maar wat kan verskyn baie ligte en gesellig om toegang te verkry tot die slagoffers se. Brolloks uiteindelik ooreenstem met Miruka se interpretasie van die monster wat staan "vir die bose en die dood. Hy simboliseer die onheilspellende klepel van die vise-dreigende oor die mensdom en dreig om dit te verminder tot niks. Hy is'n replika van diegene van ons wat dehumanised, vervreem, immoreel en egotistically gereed om hul doelwitte te bereik ... ongeag van die gevolge op die groter samelewing"[7].
Dit is duidelik dat hierdie tipe van die Afrikaanse folklore item kan voorsien geleenthede in die addisionele taal konteks vir die waarde verduideliking en'n bespreking van die ingewikkelde alledaagse kwessies, soos gierigheid, afknouery en hedonisme. Moyo[1] raak op hierdie wanneer hy voer aan dat die onderrig van letterkunde moet sluit beide taal-en kultuur-onderrig, omdat die beweging van die bekende na die onbekende kan lei tot kritiese en analitiese denke oor omstrede kwessies aangeraak in die letterkunde tekste. Hy beklemtoon die feit dat die keuse van letterkunde tekste kan'n blywende uitwerking op die lesers se genot van en deelname in die doeltaal.
Stereotipes[wysig | wysig bron]
Robinson[25] waarsku dat kennis van die verskille tussen kulture kan skei eerder as om te verenig leerders, want dit kan lei tot stereotipering. Volgens haar is dit eintlik die studie van die ooreenkomste wat sal lei tot interkulturele begrip. Bredella & Haack[34] kyk ook na stereotipes en voer aan dat "'n vreemde kultuur uitdagings ons basiese aannames en eise dat ons rekonstruksie van die oorspronklike konteks van'n kultuur in orde om te verstaan sy simbole in terme van die mense wat hulle geskape".
Lippmann[34] beveel ons, "nie om te probeer en gee stereotipes, maar om te leer om dit te gebruik in'n reflektiewe en self-kritiese manier... die insig in die selektiewe aard van stereotipes kan maak dat ons self-kritiese en kan aanmoedig om ons te vergelyk met ander perspektiewe en die motiewe agter hulle."
Die uitdaging aan die opvoeder betrokke by die onderrig van Afrikaans as'n addisionele taal, is om te vind en kies die letterkunde tekste noukeurig sodat die stereotipes gevind in hierdie tekste kan ontleed word, geformuleer, uitgespreek en gekommunikeer word. In hierdie manier stereotipes kan bied geleenthede in die klaskamer vir'n objektiewe ondersoek na hierdie verskynsel. Die studie van die folklore is imminently geskik is om by te dra tot hierdie ontwikkelings doel.
'n baie goeie voorbeeld in die ondersteuning van hierdie argument, is'n verslag deur Hattingh[27] waar sy gebruik die storie "Tséane en die perd" (geskryf deur Minnie Postma) in'n studie met haar Afrikaans Tweede Taal-studente. Hierdie volksverhaal vertel die verhaal van'n swart vrou wat nie pas nie in met die tradisionele stereotipe. Tséane word uitgebeeld as'n rebel - ten spyte van haar streng, tradisionele opvoeding sy smag na vryheid, en om'n rol te speel anders as die een wat haar patriargale samelewing wil om haar te werp. Hierdie storie was Hattingh se studente se eerste ontmoeting met die Afrikaanse mondelinge literatuur as deel van die belangrike kulturele erfenis van Afrika. Hattingh noem dat hierdie storie ontvang is uiters gunstig deur die studente. Dit is voor die hand liggend van Hattingh se verslag dat die verskuiwing in klem van literêre tekstuele analise tot'n fokus op die alledaagse kwessies wat dit moontlik gemaak het vir die studente om te gebruik hul eie lewe ervaar en te vorder tot probleemoplossing en onafhanklike denke.
References[wysig | wysig bron]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Moyo, T. 1997.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Kamwangamalu, N. 1997.
- ↑ Zulu, N.S. 1996.
- ↑ Lessing, A.C. & De Witt, M.W. 1999.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 5,4 Leach, M. (ed). 1972.
- ↑ 6,0 6,1 Dundes, A. 1965.
- ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 Miruka, O. 1994.
- ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Kruger, E. 2002.
- ↑ Combrink, L. 1996.
- ↑ Bosch, B. 1997.
- ↑ Valdes, J.M. 1986.
- ↑ Bascom, W.R. 1965.
- ↑ Honiball, T.O. 1942.
- ↑ Lategan, F.V. 1985.
- ↑ 15,0 15,1 Dégh, L. 1965.
- ↑ Utley, F.L. 1965.
- ↑ 17,0 17,1 Steenberg, E. 1987.
- ↑ Dorson, R.M. 1972.
- ↑ 19,0 19,1 Finnegan, R. 1970.
- ↑ Jansen, W.H. 1965.
- ↑ Hudson, W. 1962.
- ↑ Blacquière, A. 1995.
- ↑ Du Plessis, I.D. 1970.
- ↑ (a) Postma, M. 1964.
- ↑ 25,0 25,1 Robinson, G.L.N. 1995.
- ↑ Miller, P. 1979.
- ↑ 27,0 27,1 Hattingh, M. 1994.
- ↑ 28,0 28,1 Marais, E.N. 1965.
- ↑ 29,0 29,1 29,2 Kannemeyer, J.C. 1978.
- ↑ Trivedi, H.C. 1978.
- ↑ Nolte, E. 1999.
- ↑ Mihálik, A. 1988.
- ↑ Langenhoven, C.J. 1977.
- ↑ 34,0 34,1 Bredella, L. & Haack, D. 1988.