Wys bron van Gevlekte hiëna

{{Spesieboks
| name = Gevlekte hiëna
| status = LC 
| status_system = IUCN3.1
| image =Crocuta-hejda.jpg 
| image2 = Spotted_Hyaena_(Crocuta_crocuta)_(W1CDR0000381_BD12).ogg
| image2_caption = Roep opgeneem in die [[Hluhluwe-iMfolozipark]] van KwaZulu-Natal
| taxon = Crocuta crocuta
| authority = ([[Johann Christian Polycarp Erxleben|Erxleben]], 1777)
| range_map = Spotted Hyaena area.png
| range_map_caption = {{legend0|#4e6155|&nbsp;verspreiding}}
}}
Die '''gevlekte hiëna''' (''Crocuta crocuta''), ook bekend as die '''laggende hiëna''',<ref>{{Cite journal|last=Funk|first=Holger|title=Hyaena: On the Naming and Localisation of an Enigmatic Animal|publisher=GRIN Verlag|year=2010|isbn=3-640-69784-7}}</ref> is 'n [[soogdier]]spesie van 'n [[hiëna]] uit die orde ''Carnivora''. Hulle is mediumgrootte [[Karnivoor|karnivore]] wat inheems is aan [[Afrika suid van die Sahara|Sub-Sahara-Afrika]]. Gevlekte hiënas is die enigste oorlewende [[spesie]] in die [[genus]] ''Crocuta''. Hulle lyk op hondagtige diere (bv. wolwe, honde, ens.), maar dié diere behoort tot 'n heel ander [[familie (biologie)|familie]]. 

Die gevlekte hiëna is gelys as van die [[Veilige spesie|minste kommer]] deur die [[Internasionale Unie vir die Bewaring van die Natuur|IUBN]] weens sy wye verspreiding en groot getalle, beraam op tussen 27&nbsp;000 en 47&nbsp;000 individue.<ref>{{en}} {{Cite journal|last1=Mills|first1=Gus|last2=Hofer|first2=Heribert|title=Hyaenas: status survey and conservation action plan|publisher=IUCN/SSC Hyena Specialist Group|url=http://data.iucn.org/dbtw-wpd/edocs/1998-013.pdf|year=1998|isbn=2-8317-0442-1|access-date=21 Augustus 2018|archive-date= 6 Mei 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130506084714/http://data.iucn.org/dbtw-wpd/edocs/1998-013.pdf|url-status=dead}}</ref> Die spesie ervaar egter 'n daling in getalle buite beskermde gebiede, as gevolg van habitatverlies en stropery. Die spesie het waarskynlik ontstaan in [[Asië]],<ref>{{en}} {{Cite journal|last=Kurtén|first=Björn|title=Pleistocene mammals of Europe|publisher=Weidenfeld and Nicolson|year=1968}}</ref> en was teenwoordig oor die hele [[Europa]] vir ten minste een miljoen jaar tot die einde van die [[Laat Pleistoseen]].

== Identifikasie ==
Die gevlekte hiëna is die grootste bekende lid van die Hyaenidae, en is verder fisies onderskeibaar van ander spesies deur sy vaagweg beeragtige bou,<ref>{{Cite journal|last=Estes|first=Richard|title=The safari companion: a guide to watching African mammals, including hoofed mammals, carnivores, and primates|publisher=Chelsea Green Publishing|year=1998|isbn=1-890132-44-6}}</ref> sy ronde ore,<ref name="rosevear">{{Cite journal|last=Rosevear|first=Donovan Reginald|url=https://archive.org/details/carnivoresofwest00rose|title=The carnivores of West Africa |publisher=London : Trustees of the British Museum (Natural History)|year=1974|isbn=0-565-00723-8 }}</ref> minder prominente maanhare, gevlekte pels,<ref name="rosevear"/> sy dubbeldoel tandgebit,<ref>{{Cite journal|last=Macdonald|first=David|title=The Velvet Claw: A Natural History of the Carnivores |publisher=New York: Parkwest|year=1992|isbn=0-563-20844-9}}</ref> minder tepels<ref>Drea CM, Frank LG (2003) The social complexity of spotted hyenas. In: Animal Social Complexity: Intelligence, Culture, and Individualized Societies (eds de Waal FBM, Tyack PL). pp. 121–148, Harvard University Press, Cambridge, Massachusetts.</ref> en die teenwoordigheid van 'n pseudo-penis by die vroulike lede. Dit is die enigste soogdierspesie met 'n gebrek aan 'n eksterne vaginale opening.<ref>Glickman SE, Cunha GR, Drea CM, Conley AJ and Place NJ. (2006). Mammalian sexual differentiation: lessons from the spotted hyena. Trends Endocrinol Metab 17:349–356.</ref>

== Gewoontes en voeding ==
[[Lêer:Hyenas at stolen impala kill.jpg|duimnael|links|Twee gevlekte hiënas deel 'n [[rooibok]] wat hulle by 'n [[jagluiperd]] gesteel het.]]
Gevlekte hiënas is bekend vir hulle krysende geblawwery, wat soms met die histeriese lag van 'n mens vergelyk word. Hulle word dikwels foutiewelik as aasdiere beskryf, maar is egter kragtige jagters en die oorgrote meerderheid van hul dieet bestaan uit prooi wat hulle self vang. Gevlekte hiënas word as die mees effektiewe aasdiere beskou. Hulle is die enigste diere met 'n spysverteringstelsel wat bene, hoewe, horings en vel kan verteer.<ref>[[Dawid van Lill]]: ''Van Lill se Suid-Afrikaanse Trivia''. Kaapstad: Zebra Press 2004, bl. 5</ref>

'n Gemiddelde [[Volwassene|volwasse]] hiëna weeg ongeveer 60&nbsp;kg en bereik 'n hoogte van ± 75&nbsp;cm; dit is ook die grootste van al die hiënasoorte. Alhoewel dit 'n nagdier is, word dit dikwels gedurende die dag waargeneem. Die gevlekte hiëna het 'n loopsnelheid van 15&nbsp;km/h, maar kan versnel tot 50 km/h wanneer hy hardloop.

== Voortplanting ==
'n [[Wyfie]] is vir drie maande dragtig en kan telkens geboorte skenk aan twee tot drie kleintjies. Gevlekte hiënas het 'n moontlike lewensduur van 25 jaar.

== Sien ook ==
* [[Lys van Suider-Afrikaanse soogdiere]]
* [[Lys van Suider-Afrikaanse soogdiere volgens wetenskaplike name]]
* [[Suider-Afrikaanse soogdiere en hul ordes]]

== Verwysings ==
{{Verwysings|2}}

== Bronnelys ==
* Hyena Specialist Group (1996). [http://www.iucnredlist.org/search/details.php/5674/all ''Crocuta crocuta''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080110143808/http://www.iucnredlist.org/search/details.php/5674/all |date=10 Januarie 2008 }}. [http://www.iucnredlist.org/ ''2006 IUCN Red List of Threatened Species'']. IUCN 2006. Verkry op 10 Maart 2008.
* ''Soogdiere van die Krugerwildtuin en ander Nasionale Parke'' (1979). Saamgestel deur Die Nasionale Parkeraad. 'n Publikasie van die Raad van Kuratore vir Nasionale Parke van die Republiek van Suid-Afrika. ISBN 0-86953-027-5.

{{Normdata}}
{{Taksonbalk}}
[[Kategorie:Hiënas]]