Wys bron van Hoogste-Alemanniese Duits

{{Inligtingskas Taal
|naam=Hoogste-Alemanniese Duits
|inheemsenaam=Hegschtalemannisch
|familiekleur=Indo-Europees
|state={{vlagland|Switserland}}<br />{{vlagland|Italië}}<br />{{vlagland|Oostenryk}}
|streek=[[Alpe]]
|sprekers=omstreeks 500&nbsp;000
|rang=
|skrif=[[Latynse alfabet]]
|fam1=[[Indo-Europese tale|Indo-Europees]]
|fam2=[[Germaanse tale|Germaans]]
|fam3=[[Wes-Germaanse tale|Wes-Germaans]]
|fam4=[[Opperduits]]
|fam5=[[Alemanniese Duits]]
|nasie=
|agentskap=
|iso1=|iso2=|iso3=gsw
|kaart=[[Lêer:Westelike Opperduitse taalgebied.png|duimnael|250px|Die Westelike Opperduitse taalgebied met Elsasser Duits in die Ooste van Frankryk
{{legend|#df0000|[[Swabiese Duits]] (25)}}
{{legend|#ff4242|[[Nederalemanniese Duits]] (26)}}
{{legend|#ff6c6c|[[Elsasser Duits]] (27)}}
{{legend|#b00000|[[Hoogalemanniese Duits]] (28)}}
{{legend|#8a0000|Hoogste-Alemanniese Duits (29)}}
{{legend|#8080ff|Noord-Beiers (30)}}
{{legend|#b3b3ff|Sentraal-Beiers (31)}}
{{legend|#5e5eff|Suid-Beiers (32)}}]]}}

'''Hoogste-Alemannies''' ([[Duits]]: ''Höchstalemannisch'', [[Alemanniese Duits|Alemannies]]: ''Hegschtalemannisch'') is 'n tak van die [[Alemanniese Duits| Alemanniese dialekte]] en behoort tot die [[Duits]]e taal al is onderlinge verstaanbaarheid met [[Standaardduits]] en ander nie-Alemanniese Duitse dialekte baie beperk.

Hoogste-Alemanniese dialekte word in die [[Alpe]] in [[Switserland]] gepraat: In die [[Bernse Boland]] (Duits: ''Berner Oberland''), in die Duitssprekende dele van die [[Fribourg Kanton]], in die [[Valais]] (kyk [[Walliser Duits]]) en in die [[Walser]] nedersettings (meestal in Switserland maar ook in [[Italië]] en in [[Oostenryk]]; kyk [[Walserduits]]). In die Weste, die Suide en die Suidooste, word die dialekte omring deur [[Romaanse tale]]; in die Noorde, deur [[Hoogalemanniese Duits|Hoogalemanniese]] dialekte.

== Eienskappe ==
Die eiesoortige eienskap van die Hoogste-Alemanniese dialekte is die gebrek aan [[hiaat]] [[diftong]]ifering, byvoorbeeld {{IPA|[ˈʃniː.ə(n)]}} 'om te sneeu', {{IPA|[ˈb̥uː.ə(n)]}} 'om te bou' teenoor Hoog-Allemaniese {{IPA|[ˈʃnei̯jə]}}, {{IPA|[ˈb̥ou̯wə]}}.  Die eienskap word verder in die onderstaande tabel geïllustreer:

{| class="wikitable"
! Hoogste-Alemannies (Senslerdeutsch) !! Hoogalemannies (Bernduits) !! Standaardduits
|-
| schn'''y'''e || schn'''ei'''e || schn'''ei'''en (mit [aɪ])
|-
| b'''u'''e || b'''ou'''e || b'''au'''en
|}

'n Ander eienskap is die  Erhalt van [[Deklinasie]] van predikatiewe [[byvoeglike naamwoord]]e:

{| class="wikitable"
! Hoogste-Alemannies (Senslerdeutsch) !! Hoogalemannies  (Bernduits) !! Standaardduits
|-
| as isch schön'''s''' || äs isch schön || es ist schön
|-
| si isch schön'''i''' || si isch schön || sie ist schön
|}

Baie Hoogalemanniese dialekte het ander [[werkwoord]]eindes in die meervoud geval vir al drie persone, byvoorbeeld ''wir singe(n)'' 'ons sing', ''ir singet'' 'julle sing', ''si singent'' 'hulle sing'.

Daar is Hoogalemanniese dialekte wat die -n bewaar het wat in meeste [[Opperduits]]e dialekte laat vaar is.

Die Hoogste-Alemanniese dialekte  word as die mees konserwatiewe dialekte, die wat die minste verandering as gevolg van klankverskuiwings ondergaan het, van Duits beskou. Die dialek van die [[Lötschental]] het byvoorbeeld die drie afsonderlike klasse van swak werkwoorde tot die begin van die [[20ste eeu]] behou (soos in [[Ou Hoogduits]]).

In baie Hoogste-Alemanniese dialekte het 'n besondere meervoudsvorm van die vroulike  substantiewe aangetref. Anders as in die geval van die vorige eienskappe handel dit heir nie oor 'n argaïese gebruik nie maar 'n [[innovasie]] wat moontlik ontstaan het onder die invloed van aangrensende romaanse dialekte:

{| class="wikitable"
|
! enkelvoud !! meervoud
|-
! Hoogste-Alemannies (Senslerdeutsch)
| a Tan'''a''' || zwo Tan'''e'''
|-
! Hoogste-Alemannies (Berner Oberländisch)
| e Tann'''e''' || zwo Tann'''i'''
|-
! Hoogalemannies (Berndeutsch)
| e Tann'''e''' || zwo Tann'''e'''
|-
! Standaardduits
| eine Tann'''e''' || zwei Tann'''en'''
|}

[[Kategorie:Opperduitse tale]]
[[Kategorie:Tale van Italië]]
[[Kategorie:Tale van Oostenryk]]
[[Kategorie:Tale van Switserland]]