Outisme: Verskil tussen weergawes

in Wikipedia, die vrye ensiklopedie
Blaai deur geskiedenis
← Ouer wysigingNuwer wysiging →
Content deleted Content added
VisueelWikiteks
Nuwe kassie
Uitgebrei, besig
Lyn 21: Lyn 21:
}}
}}


'''Outisme''' is 'n ontwikkelingsteuring wat gekenmerk word deur probleme met sosiale interaksie en kommunikasie, en met beperkte en herhalende gedrag.<ref name=DSM5/> Ouers merk dikwels tekens van die steuring op tydens die eerste drie jaar van hul kind se lewe.<ref name="Land2008">{{cite journal |vauthors= Landa RJ |title= Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life |journal= Nat Clin Pract Neurol | volume= 4 |issue=3 |pages=138–147 |year=2008 |pmid= 18253102 |doi= 10.1038/ncpneuro0731 | doi-access= free}}</ref><ref name=DSM5/>
'''Outisme''' is ’n neuro-biologiese ontwikkelingsteuring wat deur die volgende eienskappe gekenmerk kan word, maar nie noodwendig nie:
*Beperkte sosiale interaksie.
*Min tot geen oogkontak.
*Beperkte verbale en nie-verbale kommunikasie.
*Herhalende en stereotiepe gedrag.


Dié tekens ontwikkel dikwels geleidelik, hoewel sommige outistiese kinders agteruitgang in hulle kommunikasie- en sosiale vermoëns ervaar nadat hulle teen die gewone tempo ontwikkelingsmylpale bereik het.<ref name=Stef2008>{{Cite journal | vauthors = Stefanatos GA | s2cid = 34658024 | title = Regression in autistic spectrum disorders | journal = Neuropsychol Rev | volume = 18 | issue = 4 | pages = 305–319 | year = 2008 | pmid = 18956241 | doi = 10.1007/s11065-008-9073-y}}</ref>
Outisme beïnvloed inligtingsprosessering in die brein deur die manier te verander waarop senuselle en senuselbrûe verbind en georganiseer word. Dit is nog nie heeltemal duidelik hoe dit gebeur of ontstaan nie. Dit is een van drie steurings wat volgens die nuutste uitgawe van die [[Diagnostiese en Statistiese Handleiding van Geestesteurings]] (DSM) onder die [[outismespektrum]] val; die ander twee is [[Aspergersindroom]] en [[ontwykende-ontwikkelingsteuring]].<ref>[http://www.aut2know.co.za/library/autism%20practical%20issues%20afrikaans.pdf Outisme: praktiese riglyne]</ref>

==Faktore en diagnose==
Outisme word verbind met 'n kombinasie van [[Genetika|genetiese]] en omgewingsfaktore.<ref name=Ch2012/> Risikofaktore tydens [[swangerskap]] sluit in sekere infeksies, giftige stowwe soos [[alkohol]], [[kokaïen]], [[insekdoder]]s, [[lood]]- en [[lugbesoedeling]], fetalegroeistremming en [[outoïmmuunsiekte]]s.<ref>{{Cite journal |title=Prenatal factors associated with autism spectrum disorder (ASD)|vauthors=Ornoy A, Weinstein-Fudim L, Ergaz Z|journal=Reproductive Toxicology|volume=56|year=2015|pages=155–169|doi=10.1016/j.reprotox.2015.05.007|pmid=26021712}}</ref><ref name="VohrPoggiDavis2017">{{cite journal| authors=Vohr BR, Poggi Davis E, Wanke CA, Krebs NF| title=Neurodevelopment: The Impact of Nutrition and Inflammation During Preconception and Pregnancy in Low-Resource Settings | journal=Pediatrics | year= 2017 | volume= 139 | issue= Suppl 1 | pages= S38–S49 | pmid=28562247 | doi=10.1542/peds.2016-2828F | s2cid=28637473 | type=Review | doi-access=free }}</ref><ref name=SamsamAhangari2014>{{cite journal| authors=Samsam M, Ahangari R, Naser SA| title=Pathophysiology of autism spectrum disorders: revisiting gastrointestinal involvement and immune imbalance. | journal=World J Gastroenterol | year= 2014 | volume= 20 | issue= 29 | pages= 9942–9951 | pmid=25110424 | doi=10.3748/wjg.v20.i29.9942 | pmc=4123375 }}</ref> Omstredenheid omhul voorstelle van ander oorsake soos [[inenting]], wat verkeerd bewys is.<ref>{{cite journal |vauthors=Taylor LE, Swerdfeger AL, Eslick GD |title=Vaccines are not associated with autism: an evidence-based meta-analysis of case-control and cohort studies |journal=Vaccine |volume=32 |issue=29 |pages=3623–9 |date=June 2014 |pmid=24814559 |doi=10.1016/j.vaccine.2014.04.085}}</ref><ref name=Rut2005>{{cite journal | vauthors = Rutter M | title = Incidence of autism spectrum disorders: changes over time and their meaning | journal = Acta Paediatr | volume = 94 | issue = 1 | pages = 2–15 | year = 2005 | pmid = 15858952 | doi = 10.1111/j.1651-2227.2005.tb01779.x| s2cid = 79259285}}</ref>

Outisme beïnvloed die prosessering van inligting in die [[brein]] en hoe [[Neuron|senuselle]] en hulle [[sinaps]]e verbind en georganiseer word; hoe dit gebeur, word nie goed begryp nie.<ref name="Lev2009">{{cite journal | vauthors = Levy SE, Mandell DS, Schultz RT | title = Autism | journal = Lancet | volume = 374 | issue = 9701 | pages = 1627–1638 | year = 2009 | pmid = 19819542 | pmc = 2863325 | doi = 10.1016/S0140-6736(09)61376-3}}</ref>

Die [[Diagnostiese en Statistiese Handleiding van Geestesteurings]] (DSM-5) kombineer vorme van die toestand, insluitende [[Aspergersindroom]], in die diagnose [[outismespektrum]]steuring (ASS).<ref name=DSM5/><ref name="John2007">{{cite journal | vauthors = Johnson CP, Myers SM | title = Identification and evaluation of children with autism spectrum disorders | journal = Pediatrics | volume = 120 | issue = 5 | pages = 1183–1215 | year = 2007 | pmid = 17967920 | doi = 10.1542/peds.2007-2361 | url = http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/120/5/1183 | archive-url = https://web.archive.org/web/20090208013449/http://pediatrics.aappublications.org/cgi/content/full/120/5/1183 | archive-date = 8 Februarie 2009 }}</ref>

==Behandeling==
Geen bewyse bestaan dat enige behandeling ASS genees nie, maar verskeie ingrypings kan simptome verlig en outistiese mense se vermoë verbeter om te funksioneer en onafhanklik in die gemeenskap op te tree.<ref>{{Cite web|last=CDC|date=2019-09-23|title=Treatment {{!}} Autism Spectrum Disorder (ASD) {{!}} NCBDDD {{!}} CDC|url=https://www.cdc.gov/ncbddd/autism/treatment.html|access-date=2021-04-08|website=Centers for Disease Control and Prevention|language=en-us}}</ref> Gedrags-, sielkundige en opvoedingsingrypings, en/of ingrypings om vaardighede te verbeter, kan gebruik word om outistiese mense te help om lewensvaardighede aan te leer wat nodig is om onafhanklik te lewe, sowel as ander sosiale, kommunikatiewe en taalvaardighede. Terapie kan ook sterk punte verbeter en gedragsprobleme verminder.<ref>{{Cite web|title=NIMH » Autism Spectrum Disorder|url=https://www.nimh.nih.gov/health/publications/autism-spectrum-disorder/index.shtml|access-date=2021-04-08|website=www.nimh.nih.gov}}</ref>


== Verwysings ==
== Verwysings ==

Wysiging soos op 10:29, 31 Julie 2021

Outisme
’n Seun speel deur blikkies opmekaar te pak. As hy dit oor en oor doen, is dit ’n aanduiding dat hy moontlik outisties kan wees.
SpesialiteitKliniese sielkunde, psigiatrie, pediatrie, arbeidsgeneeskunde
SimptomeSukkel met sosiale interaksie, beperkte kommunikasie, beperkte belangstellings, herhalende gedrag[1]
KomplikasiesSosiale isolasie, werksprobleme, gesinspanning
Begin gewoonlik opTeen 2 of 3 jaar[2][3]
TydsduurLewenslank[2]
OorsakeGenetika en omgewingsfaktore[4]
Diagnostiese metodeGeskoei op gedrag en ontwikkelingsgeskiedenis[2]
Differensiële diagnoseIntellektuele onvermoë, skisofrenie[5]
BehandelingGedragsterapie, spraakterapie, psigotropiese medisyne[6][7][8]
MedikasieAntipsigotiese middels, antidepressante, stimulante[9][10][11]
Frekwensie24,8 miljoen (2015)[12]
Mediese waarskuwing

Outisme is 'n ontwikkelingsteuring wat gekenmerk word deur probleme met sosiale interaksie en kommunikasie, en met beperkte en herhalende gedrag.[3] Ouers merk dikwels tekens van die steuring op tydens die eerste drie jaar van hul kind se lewe.[1][3]

Dié tekens ontwikkel dikwels geleidelik, hoewel sommige outistiese kinders agteruitgang in hulle kommunikasie- en sosiale vermoëns ervaar nadat hulle teen die gewone tempo ontwikkelingsmylpale bereik het.[13]

Faktore en diagnose

Outisme word verbind met 'n kombinasie van genetiese en omgewingsfaktore.[4] Risikofaktore tydens swangerskap sluit in sekere infeksies, giftige stowwe soos alkohol, kokaïen, insekdoders, lood- en lugbesoedeling, fetalegroeistremming en outoïmmuunsiektes.[14][15][16] Omstredenheid omhul voorstelle van ander oorsake soos inenting, wat verkeerd bewys is.[17][18]

Outisme beïnvloed die prosessering van inligting in die brein en hoe senuselle en hulle sinapse verbind en georganiseer word; hoe dit gebeur, word nie goed begryp nie.[19]

Die Diagnostiese en Statistiese Handleiding van Geestesteurings (DSM-5) kombineer vorme van die toestand, insluitende Aspergersindroom, in die diagnose outismespektrumsteuring (ASS).[3][20]

Behandeling

Geen bewyse bestaan dat enige behandeling ASS genees nie, maar verskeie ingrypings kan simptome verlig en outistiese mense se vermoë verbeter om te funksioneer en onafhanklik in die gemeenskap op te tree.[21] Gedrags-, sielkundige en opvoedingsingrypings, en/of ingrypings om vaardighede te verbeter, kan gebruik word om outistiese mense te help om lewensvaardighede aan te leer wat nodig is om onafhanklik te lewe, sowel as ander sosiale, kommunikatiewe en taalvaardighede. Terapie kan ook sterk punte verbeter en gedragsprobleme verminder.[22]

Verwysings

  1. ↑ 1,0 1,1 Landa RJ (2008). "Diagnosis of autism spectrum disorders in the first 3 years of life". Nat Clin Pract Neurol. 4 (3): 138–147. doi:10.1038/ncpneuro0731. PMID 18253102.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 "NIMH " Autism Spectrum Disorder". nimh.nih.gov. Oktober 2016. Besoek op 20 April 2017.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 American Psychiatric Association, red. (2013). "Autism Spectrum Disorder, 299.00 (F84.0)". Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, Fifth Edition. American Psychiatric Publishing. p. 50–59.
  4. ↑ 4,0 4,1 Chaste P, Leboyer M (2012). "Autism risk factors: genes, environment, and gene-environment interactions". Dialogues in Clinical Neuroscience. 14 (3): 281–292. doi:10.31887/DCNS.2012.14.3/pchaste. PMC 3513682. PMID 23226953.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  5. ↑ Corcoran J., Walsh J. (9 Februarie 2006). Clinical Assessment and Diagnosis in Social Work Practice. Oxford University Press, New York. p. 72. ISBN 978-0-19-516830-3. LCCN 2005027740. OCLC 466433183.{{cite book}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  6. ↑ Myers SM, Johnson CP (November 2007). "Management of children with autism spectrum disorders". Pediatrics. 120 (5): 1162–1182. doi:10.1542/peds.2007-2362. PMID 17967921.
  7. ↑ Sanchack KE, Thomas CA (Desember 2016). "Autism Spectrum Disorder: Primary Care Principles". American Family Physician. 94 (12): 972–979. PMID 28075089.
  8. ↑ Sukhodolsky D.G., Bloch M.H., Panza K.E., Reichow B. (November 2013). "Cognitive-behavioral therapy for anxiety in children with high-functioning autism: a meta-analysis". Pediatrics. 132 (5): e1341-50. doi:10.1542/peds.2013-1193. PMC 3813396. PMID 24167175.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  9. ↑ Ji N, Findling RL (Maart 2015). "An update on pharmacotherapy for autism spectrum disorder in children and adolescents". Current Opinion in Psychiatry. 28 (2): 91–101. doi:10.1097/YCO.0000000000000132. PMID 25602248. S2CID 206141453.
  10. ↑ Oswald DP, Sonenklar NA (Junie 2007). "Medication use among children with autism spectrum disorders". Journal of Child and Adolescent Psychopharmacology. 17 (3): 348–355. doi:10.1089/cap.2006.17303. PMID 17630868.
  11. ↑ Doyle CA, McDougle CJ (September 2012). "Pharmacologic treatments for the behavioral symptoms associated with autism spectrum disorders across the lifespan". Dialogues in Clinical Neuroscience. 14 (3): 263–279. doi:10.31887/DCNS.2012.14.3/cdoyle. PMC 3513681. PMID 23226952.
  12. ↑ GBD 2015 Disease and Injury Incidence and Prevalence Collaborators (8 Oktober 2016). "Global, regional, and national incidence, prevalence, and years lived with disability for 310 diseases and injuries, 1990–2015: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2015". Lancet. 388 (10053): 1545–1602. doi:10.1016/S0140-6736(16)31678-6. PMC 5055577. PMID 27733282. {{cite journal}}: |author= has generic name (hulp)
  13. ↑ Stefanatos GA (2008). "Regression in autistic spectrum disorders". Neuropsychol Rev. 18 (4): 305–319. doi:10.1007/s11065-008-9073-y. PMID 18956241. S2CID 34658024.
  14. ↑ Ornoy A, Weinstein-Fudim L, Ergaz Z (2015). "Prenatal factors associated with autism spectrum disorder (ASD)". Reproductive Toxicology. 56: 155–169. doi:10.1016/j.reprotox.2015.05.007. PMID 26021712.
  15. ↑ Vohr BR, Poggi Davis E, Wanke CA, Krebs NF (2017). "Neurodevelopment: The Impact of Nutrition and Inflammation During Preconception and Pregnancy in Low-Resource Settings". Pediatrics (Review). 139 (Suppl 1): S38–S49. doi:10.1542/peds.2016-2828F. PMID 28562247. S2CID 28637473.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  16. ↑ Samsam M, Ahangari R, Naser SA (2014). "Pathophysiology of autism spectrum disorders: revisiting gastrointestinal involvement and immune imbalance". World J Gastroenterol. 20 (29): 9942–9951. doi:10.3748/wjg.v20.i29.9942. PMC 4123375. PMID 25110424.{{cite journal}}: AS1-onderhoud: gebruik authors-parameter (link)
  17. ↑ Taylor LE, Swerdfeger AL, Eslick GD (Junie 2014). "Vaccines are not associated with autism: an evidence-based meta-analysis of case-control and cohort studies". Vaccine. 32 (29): 3623–9. doi:10.1016/j.vaccine.2014.04.085. PMID 24814559.
  18. ↑ Rutter M (2005). "Incidence of autism spectrum disorders: changes over time and their meaning". Acta Paediatr. 94 (1): 2–15. doi:10.1111/j.1651-2227.2005.tb01779.x. PMID 15858952. S2CID 79259285.
  19. ↑ Levy SE, Mandell DS, Schultz RT (2009). "Autism". Lancet. 374 (9701): 1627–1638. doi:10.1016/S0140-6736(09)61376-3. PMC 2863325. PMID 19819542.
  20. ↑ Johnson CP, Myers SM (2007). "Identification and evaluation of children with autism spectrum disorders". Pediatrics. 120 (5): 1183–1215. doi:10.1542/peds.2007-2361. PMID 17967920. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 8 Februarie 2009.
  21. ↑ CDC (23 September 2019). "Treatment | Autism Spectrum Disorder (ASD) | NCBDDD | CDC". Centers for Disease Control and Prevention (in Engels (VSA)). Besoek op 8 April 2021.
  22. ↑ "NIMH » Autism Spectrum Disorder". www.nimh.nih.gov. Besoek op 8 April 2021.

Eksterne Skakels

Ontsluit van "https://af.wikipedia.org/w/index.php?title=Outisme&oldid=2425201"