Gubbins-versameling

Die Gubbins-versameling van Africana is die eiendom van die Universiteit van die Witwatersrand.

Geskiedenis

Die regsgeleerdie John Gaspard Gubbins (Upham, Hampshire, Engeland, 6 Januarie 1877 – Johannesburg, 12 November 1935) kom in 1902 in Suid-Afrika aan en boer op die plaas Malmanioog suidoos van Ottoshoop. Hy ontwikkel tot historikus, skrywer en ywerige versamelaar van Africana. Weens die ontginning van vloeispaat op sy grond, word hy ‘n vermoënde man en gevolglik word sy versameling van boeke, prente, landkaarte en manuskripte so omvangryk dat hy dit aan die pasgestigte universiteit skenk. Met Kersfees 1931 ontstaan daar ‘n brand in die biblioteek en word ‘n 35 000 boeke vernietig, waarvan die helfte deel was van die Gubbins-versameling. Dit het Gubbins aangespoor om die versameling verder op te bou en daarna is die ander oudhede na die nuutgestigte Africana Museum oorgeplaas met Gubbins as die eerste kurator. Vir sy werk is Gubbins met ‘n eredoktorsgraad vereer. Sy belangstellling in die geskiedenis lei tot sy ontdekking van die bouval van David Livingstone se eerste sendingstasie by Mabotsa. Elizabeth Duncan Rose (gebore Gubbins) skenk in 1992 die plaas Malmanioog aan die provinsie Noordwes en is dit ontwikkel tot die Oog van Malmanie-natuurreservaat.

Besondere item

• William John Burchell se Suid-Afrikaanse sketse is in die bibilioteek te besigtig.
• Thomas Baines se illustrasies gemaak vir die voëlkundige, jagter, ontdekkingsreisiger, handelaar en wetenskaplike Carl Johan Andersson (Swede, 1827 – Ovamboland, 1867) is in die versameling opgeneem.
• In 1912 is die grafsteen van Jane Wilson, die eerste blanke vrou wat in die gebied noord van die Vaalrivier sterf, by die plaas Malmanioog ontdek. Hierdie steen is die eerste item wat in die Africana Museum opgeneem is. (Jane Wilson was die vrou van die Amerikaanse sending-dokter Alexander Erwin Wilson (1803-1841). Hulle arriveer in 1835 in Afrika en Jane sterf op 18 September 1836.)

Bibliografie

• Ensiklopedie van die Wêreld, deel 4
• degruyter.com
• historicalpapers.wits.ac.za
• researchgate.net