Om-te-infinitiefkonstruksie

In Afrikaans stem om te oor die algemeen konstant met Duitse infinitiefsinne ooreen. Die infinitief of onbepaalde wyse is 'n werkwoord wat nie volgens persoon of getal of tyd vervoeg is nie. Dit staan los daarvan. In Afrikaans word werkwoorde nog uiters selde vervoeg, maar dit is nie moeilik om 'n infinitief raak te sien nie. Om te leer, om te eet, om te gee is almal infinitiewe, wat presies is wat die Duitse lernen, essen en schenken beteken.

By die eerste onderstaande voorbeeld: Lernen is nie vervoeg nie (d.w.s. dit is nie soos ich lerne, du lernst, er lernt, wir lernen, ihr lernt, sie lernen volgens persoon en tyd verander nie) en is daarom 'n infinitief; en net om seker te maak die leser sien die infinitief in die sin raak (en verwar dit nie met die vervoeging van die werkwoord by sie en wir nie), word "um zu" toegevoeg. In Afrikaans het die "om te" oorgebly, sonder om die werkwoord van vorm te laat verander.

As voegwoord word die infinitiefkonstruksie deur um of om ingelei, om die doel van die voorafgaande handeling te verklaar of wat verwag word.

Soms bly die woordorde dieselfde:

Er ist nach Deutschland gefahren, um dort Deutsch zu lernen.

Hy het na Duitsland gery om daar Duits te leer.

Hy het na Duitsland gery om Duits daar te leer. (woordorde mag verander word om klem te lê op Duits)

Ander kere moet die werkwoord verskuif word:

Er ist noch zu krank, um schon alles essen zu dürfen. (Essen is hier nie vervoeg nie)

Hy is nog te siek om (nou) alles te mag/kan eet.

Soms moet die woordkeuse en woordorde verander:

Herr Müller hat die Uhr gekauft, um sie seiner Frau zu schenken.

Meneer Müller het die horlosie gekoop om dit vir sy vrou (as geskenk) te gee. /

Meneer Müller het die horlosie as geskenk vir sy vrou gekoop. (hier word die om/te inderdaad weggelaat)

'n Dubbele om kan soms verwarrend vir die leser wees waar die Afrikaanse uitdrukking onbekend is.

Ek sal later omgee (I will care later)

Gee jy om? (Do you mind? Do you care?)

Ek is nou te kwaad om om te gee. (I'm too angry now to care.)

Die woord "om" kan ook weggelaat word as nog opsies in dieselfde sin volg:

Iemand voorkeer om 'n guns te vra, 'n geselsie aan te knoop, geld te leen.

Bronne

• Schultz, D. & Griesbach, H. 1970. D 231, D232 um (zweck) ins: Grammatik der deutschen Sprache. 8. neubearbeitete Auflage. München: Hueber Verlag, S. 312.
• Van Schoor, J.L. 1983. Die om-te-infinitiefkonstruksie. In: Die grammatika van Standaard-Afrikaans. Johannesburg: Lex Patria Uitgewers, bl. 41 – 42. Hoflikheidswaarskuwing: 14,99 MG