Rooiwater
 | Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
| Rooiwater | ||
| Klassifikasie en eksterne bronne | ||
| ||
| ICD-10 | B60.0 | |
| DiseasesDB | 1200 | |
| MeSH | D001404 | |
 Mediese waarskuwing
| ||
In patologie verwys rooiwater (piroplasma, bees-babesiose, bosluissiekte) na 'n siekte wat deur bilharzia-organismes veroorsaak word. Dit is een van die ernstigste en skadelikste siektes onder beeste. Dit word gekenmerk deur stoornisse tydens urienlating of disenterieagtige verskynsels, na gelang van of die parasiet in die blaas of dermkanaal gesetel is.
Oorsaak[wysig | wysig bron]
Rooiwater word veroorsaak deur twee naby verwante eensellige bloedparasiete (protosoë) wat rooibloedliggaampies afbreek. Hierdie gewoonlik peervormige organismes kom meesal in pare in die rooi bloedliggaampies van besmette diere voor.
Besmetting[wysig | wysig bron]
Hierdie parasiete word deur bosluise versprei. Die Afrika-bosluis (Rhipicephalus decoloratus) dra Afrika-rooiwater (Babesia bigemina) oor. Die pantropiese bloubosluis of Asiatiese bloubosluis (Rhipicephalus microplus) versprei beide Asiatiese of Europese rooiwater (B. bovis) en Afrika-rooiwater. B. bovis word in al hoe groter dele van Suid-Afrika aangetref.
Simptome[wysig | wysig bron]
By besmette diere verkleur die urine. ‘n Kleur van ligrooi tot bruin kan voorkom. Die bloed is waterig en die bees ly aan bloedarmoede. Verder ontwikkel die besmette diere‘n koors van 40.5° tot 42.2° C. Die diere is dan onwillig om te beweeg, het ‘n swak eetlus en toon ‘n algemene lusteloosheid en swakheid. Beeste vertoon soms senuweesimptome omdat die parasiet die kapillêre bloedvate aantas. Dit noem ons serebrale rooiwater. Tekens hiervan is swak koördinasie, krampe en stuiptrekkings. Asiatiese rooiwater is ‘n hewiger siekte as Afrika-rooiwater. Dit het ‘n korter verloop en diere kan skielik vrek. Min diere herstel hiervan. In streke waar vee aanhoudend aan die parasiete blootgestel word, is die vrektekoers hoog.
Voorkoming[wysig | wysig bron]
Die beste manier om rooiwater te bestry, is om bosluise uit te wis deur die vee gereeld te dip of om ‘n entstof te gebruik. Siek beeste kan met ‘n verskeidenheid middels behandel word, maar dit is dikwels onsuksesvol. Beeste wat herstel, is egter immuun, maar bly draers van die parasiete in hul bloed.
Trivia[wysig | wysig bron]
Rooiwater by perde, honde en katte staan bekend as galkoors.
Bibliografie[wysig | wysig bron]
- van de Pypekamp, Hans: Nguni-beeste – karakteristieke raseienskappe en funksionele doeltreffendheid. Kaapstad: Landbouweekblad, 2013. ISBN 978-0-620-59480-6
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Rooiwater.
