Shweshwe
 | Hierdie artikel is 'n weesbladsy. Dit is nie geskakel of in ander bladsye ingesluit nie. Help Wikipedia deur na moontlike teks te soek en 'n skakel hierheen te plaas. |
SeShweshwe ( /ˈʃwɛʃwɛ/ )[1] is bedrukte, gekleurde katoenmateriaal wat dikwels vir tradisionele Suid-Afrikaanse klere gebruik word. Die tekstielstof is oorspronklik indigo gekleur, maar dit is deesdae in 'n verskeidenheid van kleure en bedrukte ontwerpe, wat deur gedetailleerde geometriese patrone gekenmerk word, beskikbaar.[2] Vanweë die gewildheid daarvan, word shweshwe as die denim, of tartan, van Suid-Afrika beskryf.
Naam[wysig | wysig bron]
Die plaaslike naam shweshwe is afgelei van die tekstielstof se assosiasie met Lesotho se koning Moshoeshoe I, wat ook as "Moshweshwe" gespel kan word. In die 1840s het Franse sendelinge die tekstielstof aan Moshoeshoe I as geskenk gegee. Dit het daarna gewild geword.
In Sotho staan die tekstielstof ook as sejeremane bekend, en ujamani in Xhosa, na aanleiding van die 19de eeuse Duitse en Switserse setlaars wat die blaudruck-stof ('bloudruk') vir hul klere ingevoer het, en daartoe bygedra het dat dit in die Suid-Afrikaanse kultuur inslag gevind het.[2][3]
Gebruike[wysig | wysig bron]
Shweshwe word tradisioneel gebruik om rokke, rompe, voorskote en toedraai-kledingstukke te maak. Shweshwe-klere word tradisioneel deur pasgetroude Xhosa-vroue, bekend as makoti, en getroude Sotho- vroue, gedra.[4] Xhosa-vroue het die tekstielstof ook in hulle tradisionele okerkleurige kombersklere geïnkorporeer. Afgesien van tradisionele drag, word shweshwe in kontemporêre Suid-Afrikaanse mode-ontwerp vir vroue en mans uit alle etniese groepe,[3] sowel as vir die maak van bykomstighede en stofferingsmateriaal, gebruik. Dit word ook in die Verenigde State as 'n kwiltstof gebruik.[5]
Produksie[wysig | wysig bron]
Shweshwe word van ongebleikte katoenkaliko, met 'n rollerdruktegniek en suurafskeidings, gemaak.[6] Dit word in breedtes van 90 cm, in oraloor patrone, en A-vormige romppanele wat langs mekaar geplaas word, bedruk. Die tekstielstof word in verskillende kleure vervaardig, waaronder die oorspronklike indigo, sjokoladebruin en rooi. Dit is in 'n groot verskeidenheid ontwerpe, insluitend blomme, strepe, en diamant-, vierkantige en sirkelvormige geometriese patrone, beskikbaar. Die gedetailleerde ontwerpe word met behulp van picotage gemaak. Volgens hierdie tegniek word koperpennetjies, in houtblokke, gebruik om die onderskeie kolletjies waaruit die patroon bestaan, te druk. As gevolg van die kompleksiteit en koste, word die tegniek selde deur kontemporêre tekstielstofvervaardigers gebruik. Die ontwerp-effekte kan egter ook met behulp van moderne vervaardigingstegnieke verkry word.
Die tekstielstof, wat 'n handelsmerk het, is voorheen vanaf Europa na Suid-Afrika ingevoer. Dit word egter sedert 1982 deur Da Gama Tekstiele in die Zwelitsha-dorpsgebied, buite King William’s Town in die Oos-Kaap vervaardig. In 1992 het Da Gama Tekstiele die alleenreg op Three Cats, die gewildste handelsmerk van die tekstielstof, wat deur Spruce Manufacturing Co. Ltd in Manchester vervaardig is, gekoop. Hiermee is die oorspronklike gegraveerde koperrollers na Suid-Afrika gestuur.[7] Da Gama Tekstiele het shweshwe van katoen wat uit Zimbabwe ingevoer is of plaaslik in die Oos-Kaap gekweek is, gemaak.[5]
Die plaaslike tekstielbedryf, insluitend shweshwe-produksie deur Da Gama Tekstiele, word deur mededinging van goedkoper, minderwaardige gehalte namaaksels wat plaaslik vervaardig word, of uit Sjina en Pakistan ingevoer word, bedreig. Die onvervalste produk kan aan die volgende kenmerke uitgeken word: aanvoeling, reuk, smaak, klank, 'n soliede voorkoms van kleur en logo's aan die agterkant van die stof, 'n smaller as gemiddelde 90 cm materiaalwydte, en styfheid van die nuwe stof, verkry van tradisionele stysel, wat mettertyd uitwas.[2][3] In November 2013 is die vervaardiging van shweshwe deur Da Gama Tekstiele tot vyf miljoen meter per jaar verminder.
In populêre kultuur[wysig | wysig bron]
- Jill Scott, wat die hoofkarakter Mma Precious Ramotswe vertolk in die TV-reeks nr. 1 Ladies 'Detective Agency, het vir die produksie uitrustings van shweshwe gedra.[8]
Sien ook[wysig | wysig bron]
- Afrika wasafdrukke
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ "shwe-shwe or shweshwe". Collins English Dictionary. Besoek op 30 Januarie 2014.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Davie, Lucille (18 November 2013). "Shweshwe, the denim of South Africa". Media Club South Africa (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Julie 2018. Besoek op 20 Januarie 2014.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 "The Isishweshwe Story: Material Women?" (in Engels). Iziko Museums. 23 Februarie 2013. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Oktober 2018. Besoek op 22 Januarie 2014.
- ↑ "Event – Material women? The shweshwe story" (in Engels). Iziko Museums. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 Oktober 2018. Besoek op 20 Januarie 2014.
- ↑ 5,0 5,1 Fulton, Claire (23 November 2006). "Cottoning on to Shweshwe chic". South Africa.info. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 14 Januarie 2012. Besoek op 23 Januarie 2014.
- ↑ "Home Sewing". Da Gama Textiles. Besoek op 22 Januarie 2014.
Some of our recognised brands include ... The Original Shweshwe ethnic printed 3 CATS, 3 LEOPARDS, TOTO and FANCY PRINTS, which are acid discharge prints on cotton calico.
- ↑ "History of Shweshwe". Da Gama Textiles. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 9 Augustus 2013. Besoek op 21 Januarie 2014.
- ↑ Barbieri, Annalisa (3 April 2008). "All shapes and sizes". New Statesman (in Engels). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 25 Januarie 2020. Besoek op 24 Januarie 2014.
Verdere leeswerk[wysig | wysig bron]
- Ralfe, Liz (2004). "Love Affair with my Isishweshwe". In Weber, Sandra; Mitchell, Claudia (eds.). Not Just Any Dress: Narratives of Memory, Body, and Identity. New York: Peter Lang. pp. 211–218. ISBN 978-0-8204-6118-2.
- Pheto-Moeti, Mabokang Baatshwana (2005). An Assessment of Seshoeshoe Dress as a Cultural Identity for Basotho Women of Lesotho (M.Sc. thesis). University of the Free State. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2014.
- Maphangwa, Shonisani (2010). From Colonial to Post-Colonial: Shifts in Cultural Meanings in Dutch Lace and Shweshwe Fabric (M.A. thesis). University of Johannesburg. Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2014.
- Moletsane, Relebohile; Mitchell, Claudia; Smith, Ann, eds. (2012). Was it Something I Wore?: Dress, Identity, Materiality. Cape Town: HSRC Press. ISBN 978-0-7969-2362-2.
- Rossouw, Mandy (23 September 2006). "Londen oorrompel deur SA se modes" [London taken over by SA's fashions]. Beeld (in Afrikaans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2014. Besoek op 22 Januarie 2014.
- Lamprecht, Bettie (5 Maart 2013). "Ikoniese materiaal wat geen grense ken" [Iconic material without borders]. Beeld (in Afrikaans). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 22 Januarie 2014. Besoek op 22 Januarie 2014.
- Leeb-Du Toit, Juliette (2017). isiShweshwe: A History of the Indigenisation of Blueprint in South Africa. Pietermaritzburg: University of KwaZulu-Natal Press. ISBN 9781869143145.
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Shweshwe.- Shweshwe in die Britse museumversameling
