Sint Hedwigskatedraal
| Sint Hedwigkatedraal | ||
| ||
| Die Sint Hedwigskatedraal | ||
| Denominasie | Rooms-Katolieke Kerk | |
| Adres | Sankt Hedwigs-Kathedrale, Bebelplatz, 10117 Berlin | |
Die Sint Hedwigkatedraal (Duits: St. Hedwigs-Kathedrale) dien sedert die stigting van die Rooms-Katolieke bisdom Berlyn in die jaar 1930 as die Katolieke biskopskerk van die Duitse hoofstad. Die katedraal, wat in die stadswyk Mitte geleë is, dra sedert 1927 die amptelike kerklike titel Basilica minor ("klein basiliek") en is een van die belangrikste Rooms-Katolieke sakrale geboue in Berlyn.
Bougeskiedenis[wysig | wysig bron]
Die huidige katedraal was die eerste Rooms-Katolieke kerkgebou wat met toestemming van koning Frederik die Grote ná die Reformasie in Pruise opgerig is. Die Katolieke gemeente van Berlyn het oorspronklik net oor 'n bouvallige kapel in die Kraußenstraat beskik wat mettertyd te klein geraak het.[1] In 1743 het Frederik die besluit geneem om 'n nuwe kerk te laat bou.
Die Pruisiese koning het 5 000 talers tot die boukoste bygedra, tog was die gemeente genoodsaak om die nuwe kerkgebou oorwegend self te finansier, en die voltooiing van die bouprojek is as gevolg van finansiële moeilikhede dekades lank vertraag. Nadat dwarsoor Europa fondse ingesamel is, het die kerk in die tydperk tussen 1747 en 1773 volgens planne van Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff (1699–1753) op die huidige Bebelplein ontstaan. Dit is na die beskermheilige van Silesië, Hedwig von Andechs, vernoem.
Johann Boumann die Ouere het die toesig oor die boubedrywighede gehou. Aanvanklik is die kerk as 'n houtgebou opgerig, terwyl die gewelfries vanweë boutegniese moeilikhede eers teen die einde van die 19de eeu voltooi is. Tussen 1930 en 1932 – met die stigting van die bisdom Berlyn en die verheffing van die kerk tot 'n katedraal – is die koepel van 'n rotonde onder die koepelkruis voorsien.
Die Sint Hedwigskerk is veral die nuwe Silesies-gebore inwoners van Berlyn opgerig – Frederik het onder meer belang daarin gestel om die Katolieke adel van die nuut verowerde provinsie Silesië gunstig te stem – en op 1 November 1773 deur Ignatius Krasicki, 'n vriend van die koning en destydse vorsbiskop in Ermland (wat in 1794 aartsbiskop van Gnesen geword het), ingewy.
Die katedraal is tydens nagtelike lugaanvalle op 2 Maart 1943 deur 'n brand verwoes en in die periode tussen 1952 en 1963 heropgebou. Die huidige binneruimte is deur Hans Schwippert ontwerp, terwyl Fritz Schwerdt die tabernakel en altaarkruis geskep het. Die koepel is in 'n gewysigde vorm sonder lantern herstel.
Boukuns[wysig | wysig bron]
Die katedraal behels 'n sentrale ronde saal met 'n koepeldak en 'n portiek met ses suile. Die sakristie, wat eweneens in 'n ronde vorm aangelê is, is in die as van die portikus by die hoofgebou gevoeg.[2]
Die antieke Romeinse Pantheon in Rome het as voorbeeld vir die katedraal gedien. In die literatuur is Johann Boumann die Ouere oor 'n lang tydperk as boumeester van die kerkgebou vermeld, terwyl ook Jean Laurent Le Geay (die tekenaar en uitgewer van 'n reeks kopergravures oor die Hedwigskatedraal) as 'n moontlike argitek genoem is. Eers in die laat 20ste eeu het die kunshistorikus Hans-Joachim Giersberg die bewys gelewer dat Georg Wenceslaus von Knobelsdorff die beslissende rol by die ontwerp van die kerk gespeel het, alhoewel die oorspronklike skets deur koning Frederik geteken is. 'n Ontwerp vir die fasade, wat in die destydse Oos-Berlynse Stadsargief ontdek is, word aan Von Knobelsdorff toegeskryf.
Destydse bouplanne, wat in die argief van Simancas in Spanje bewaar gebly het, dui daarop dat ook 'n alternatiewe ontwerp met twee torings en 'n middelgewel saam met 'n invalidehuis in Leipziger Straße oorweeg is, moontlik deur die kerkgemeente self. Koning Frederik was egter steeds ten gunste van die Pantheon as argitektoniese voorbeeld.[3]
Volgens die boukundige besonderhede en die skulptureprogram word die bouplanne, tekeninge en gravures, wat bewaar gebly het, deur deskundiges in twee hoofgroepe verdeel. Die drie bouplanne in Simancas word by die eerste groep gereken, terwyl die twee tekeninge uit die vroeëre Oos-Berlynse Stadsargief (waarvan een deur von Knobelsdorff vervaardig is) en die reeks kopergravures met sewe bladsye, wat in 1748 deur Le Geay uitgegee is, die tweede groep vorm. Knobelsdorff se tekening word as die belangrikste werk ten opsigte van die katedraal se bougeskiedenis beskou – dit toon alle boukundige besonderhede van die latere kerkgebou.
Die binneruimte was van begin af tot twee verdiepings beperk. Die hoofverdieping word deur twaalf paar gekoepelde Ioniese suile gekenmerk wat ook die koepel dra, en 'n rondlopende kapelkrans. Volgens die oorspronklike planne sou die koepels van die hoofsaal en die sakristie volledig beskilder word, moontlik met tonele uit die lewe van die heilige Hedwig.[4]
Die Romeinse Pantheon as argitektoniese motief speel 'n merkwaardige rol in die Berlynse en Potsdamse boukuns in die middel van die 18de eeu. Naas die Hedwigskerk is ook die Franse Kerk in Potsdam (1752) en die ovale marmersaal van Slot Sanssouci (1746/47) deur von Knobelsdorff volgens die Pantheon ontwerp.
Die Pantheon is destyds eerder as 'n simbool van die klassieke oudheid beskou – die Pruisiese boumeesters het derhalwe geen gedetailleerde boukundige kopieë van hierdie Romeinse tempel geskep nie, maar is deur sy funksie en vorm geïnspireer. Koning Frederik het in 1746 selfs die bou van 'n tempel volgens die voorbeeld van die Pantheon in sy hoofstad oorweeg wat aan die godhede van alle religies gewy sou wees. Die verskillende godsdienste sou hulle kerkdienste of ander byeenkomste in die nisse van hierdie tempel hou – 'n idee wat uiteindelik nie verwesenlik is nie.
Die meer algemene begrip van die antieke Pantheon het dan ook daartoe gelei dat vir die Hedwigskatedraal eerder argitektoniese grondvorms van die Romeinse tempel oorgeneem is. Selfs die aantal suile by die portikus – die katedraal het ses teenoor die Pantheon se agt – kom nie ooreen met die Romeinse voorbeeld nie. Terwyl die Pantheon volgens die Korintiese styl ontwerp is, is hierdie elemente tot die katedraal se binneruimte beperk – die portikus toon Ioniese invloede.
Daarnaas is die kerk se ontwerp deur 'n aantal nie-antieke Italiaanse voorbeelde beïnvloed soos byvoorbeeld Bernini se kerkgeboue Santa Maria dell'Assunta in Ariccia en Santa Maria al Quirinale in Rome. Die Hedwigskatedraal se koepel toon ooreenkomste met die kerk Santa Maria della Consolazione in Todi.[5]
Verwysings[wysig | wysig bron]
- ↑ (de) Eggeling, Tilo: Friderizianische Antikenrezeption am Beispiel der Hedwigskirche und der Oper. In: Deutsches Archäologisches Institut / Staatliche Museen Preußischer Kulturbesitz / Willmuth Arenhövel (red.): Berlin und die Antike. Katalogus van die tentoonstelling in die Orangerie van die Kasteel Charlottenburg, Berlyn, 22 April tot 22 Julie 1979. Berlyn: Deutsches Archäologisches Institut 1979, bl. 113
- ↑ (de) Eggeling (1979), bl. 113
- ↑ (de) Eggeling (1979), bl. 114
- ↑ (de) Eggeling (1979), bl. 114
- ↑ (de) Eggeling (1979), bl. 115
Bronne[wysig | wysig bron]
- (de) Giersberg, Hans-Joachim: Zur Bauplanung der Berliner Hedwigskirche. In: Jahrbuch des Märkischen Museums III., 1977, bl. 33-51
Eksterne skakels[wysig | wysig bron]
Wikimedia Commons het meer media in die kategorie Sint Hedwigskatedraal.- (de) (en) Amptelike webwerf
