Algemene bestuur as sakefunksie in ondernemings
In ondernemings verwys die term algemene bestuur na die samevoeging en beheer van funksies om die onderneming in staat te stel om daarna te streef om sy doelwitte te bereik en om suksesvol te wees deur die grootste moontlike wins te maak. Bestuur is een van die produksiefaktore van ondernemings. Die ander is kapitaal, natuurlike hulpbronne en arbeid. Die primêre doel van bestuur is om 'n suksesvolle onderneming te vestig.
Algemene bestuur stel die sakeonderneming se visie, missie, doelwitte en mikpunte op in samewerking en na beraadslaging met alle tersaaklike bestuursafdelings. Hierdie funksie verwys na ál die aktiwiteite wat nodig is om die onderneming te bestuur. Hierdie aktiwiteite moet die kennis en vaardighede van die mense in die onderneming stuur om die onderneming se doelwitte te bereik.
Bestuur is vandag 'n hoogsgesofistikeerde proses en dit is noodsaaklik dat bestuurders behoorlik opgelei word. Daar is drie bestuursvlakke, naamlik topbestuur, middelbestuur en laerbestuur.
Algemene bestuur as sakefunksie funskioneer nie afsonderlik van die res van die sakefunksies nie, maar word binne elkeen gevind en omvat dus die hele onderneming. Algemene bestuur se taak is dus om 'n atmosfeer en omstandighede binne die onderneming te skep wat voordelig vir die bereiking van die onderneming se doelwitte sal wees.
Bestuur moet 'n doeltreffende organisasiestruktuur opstel wat take en verantwoordelikhede toewys wat vir elke vlak gepas is. Die doelwitte en mikpunte moet duidelik en realisties wees, want hulle vorm die norme waarteen die sukses of mislukking van die onderneming gemeet word.
Algemene bestuur se take
[wysig | wysig bron]Die vier basiese elemente van die bestuurstaak vind in 'n definitiewe volgorde plaas, naamlik beplanning, organisering, leiding, en beheer.
Beplanning
[wysig | wysig bron]Beplanning is die proses waarvolgens bestuur die volgende doen:
- Bepaal die onderneming se doelwitte en wat in die toekoms bereik moet word.
- Bepaal die aktiwiteite wat uigevoer moet word om die doelwitte te bereik.
- Omsktyf die inhoud van die aktiwiteite.
- Dui aan hoe die aktiwiteite uitgevoer moet word.
- Bepaal die volgorde en duur van elke aktiwiteit en ál die aktiwiteite saam.
- Bepaal wíé vir wátter aktiwiteite verantwoordelik is.
Doeltreffende beplanning is net moontlik as die volgende stappe in die beplanningsproses gevolg word:
- Die mikpunte van die aktiwiteite wat uigevoer word, moet geformuleer word.
- Álle moontlike inligting met betrekking tot die plan moet versamel word sodat meer as een moontlike plan geformuleer kan word - pro-aktiewe optrede.
- Verskeie planne vir die uitvoering van die aktiwiteit moet geformuleer word, met die verwagte resultate van elke plan (veronderstellings).
- Die geskikste plan moet gekies word om die beste resultate te behaal.
- Hierdie plan word in fyner besonderhede geformuleer, met inagneming van die onderneming se doelwitte, sodat dit toegepas kan word.
- Uitvoering van die plan deur bykomende hulpmiddele aan te wend.
Beplanning moet aan sekere voorwaardes voldoen:
- Dit moet realisties, prakties, en in pas wees met wat gedoen moet word.
- Dit moet behoorlik gedoen en wetenskaplik geformuleer word.
- Dit moet geskik wees vir die aktiwiteit wat uitgevoer moet word.
- Dit moet buigsaam wees om by veranderende omstandighede te kan aanpas.
- Dit moet eenvoudig wees sodat almal wat dit moet uitvoer dit verstaan en maklik kan uitvoer.
- Dit moet op skrif gestel word sodat niemand kan sê dat hy of sy nie geweet het wat, waar, wanneer, en hoe dit gedoen moes word nie.
- Die tydsberekening moet reg wees sodat die regte resultaat op die verwagte tyd verkry kan word.
- Dit moet deur middel van 'n doeltreffende kommunikasiestelsel oorgedra word aan die mense wat dit moet uitvoer.
- Dit moet vooraf gedoen word sodat beplanning voldoende kan wees.
- Die doel van die plan moet altyd in gedagte gehou word.
Organisering
[wysig | wysig bron]Organisering is die proses wat deur bestuurders, bygestaan deur ondergeskiktes, toegepas word om die produksiemiddele tot 'n eenheid saam te snoer om die beste resultate te verkry wanneer die onderneming se doelwitte nagestreef word. 'n Struktuur word geskep om die voorgestelde planne uit te voer.
Die personeel in die onderneming word op verskillende beheer- en prestasievlakke saamgegroepeer. Elke onderneming het sy eie unieke bou en organisasiestruktuur, visueel voorgestel deur 'n organogram. Vyf verskillende organisasiestrukture kan gebruik word, afhangende van die tipe onderneming, naamlik lynorganisasie, lyn- en personeelorganisasie, funksionele organisasie, pojekorganisasie, en matriksorganisasie.
Leiding
[wysig | wysig bron]Bestuur moet die onderneming lei om die doelwitte en mikpunte doeltreffend te bereik. Dit word gedoen deur middel van:
- Aktivering: Om 'n infrastruktuur beskikbaar te maak waarbinne die personeel tot aksie kan oorgaan.
- Opdraggewing: Om opdragte saam te stel, dit aan ondergeskiktes oor te dra, en te kontroleer dat alles volgens plan verloop.
- Delegering: Die oordrag van gesag aan 'n ondergeskikte om opdragte uit te voer of hulle te laat uitvoer. Alhoewel gesag gedelegeer kan word, rus die verantwoordelikheid steeds op die oorspronklike persoon aan wie die taak gerig is.
- Voorligting: Om personeel op só 'n manier te beïnvloed dat hulle die opdragte spontaan uitvoer.
- Motivering: Om álle moontlike maniere te gebruik om die personeel oor te haal om te volhard met die uitvoering van hul take.
- Kommunikasie: Om te verseker dat kommunikasie duidelik en doeltreffend is sodat almal dit dieselfde verstaan.
Beheer
[wysig | wysig bron]Ook bekend as kontrolering en monitering.
Bestuurders moet die onderneming se doelwitte voor oë hou en werklike resultate met verwagte resultate vergelyk om te verseker dat die doelwitte nagekom word. Hulle moet enige verskille of probleme wat hulle ontdek, ontleed en regstel. Die beheerproses behels die volgende stappe:
- Lys die verwagte resultate of stel standaarde, dit wil sê, wat die onderneming wil bereik.
- Evalueer die werklike resultate.
- Ontleed álles wat van die verwagte resultate verskil deur vas te stel hoekom daar verskille is, hoe algemeen dit is, of dit 'n probleem is of nie, wat daartoe gelei het, en wat gedoen kan word om dit reg te stel en te voorkom.
- Doen stappe om die probleme reg te stel en verseker dat probleme nie weer ontstaan nie.
Bronne
[wysig | wysig bron]- Esterhuyse, C. · Horn, D. · Liebenberg, C.: Dinamiese bedryfstudies; Kagiso; Pinelands, 2004