Behouering

Houers in New Jersey, VSA

'n houerskip naby Cuxhaven

'n houerskip in Kopenhagen hawe

Behouering is die mees ekonomiese en doeltreffende manier om goedere te vervoer, en dit word vir in- en uitvoer sowel as vir binnelandse vervoer gebruik. Behouering beteken dat firmas nie meer talle klein pakkies per trein of skip hoef te vervoer nie. Dit word in groot houers verpak, verseël en vervoer, in Suid-Afrika deur die Suid-Afrikaanse Spoorweë en Hawens.

'n Internasionale behoueringstelsel is in Julie 1977 in Suid-Afrika ingestel, maar 'n interne behoueringsdiens bestaan al sedert 1951. Oorsese lande gebruik die internasionale behoueringsdiens reeds jare lank die eerste houer is in 1956 van New York na Porto Rieo gestuur.

Algemeen

Die twee groot voordele van behouering is dat dit ekonomies en vinnig is. Die kans dat die goedere wat vervoer word, beskadig kan word, is gering. Die verkoper pak self die vrag in die houer. Dit word verseël en die houer kry 'n nommer wat, in Suid-Afrika, op die Spoorweë se rekenaar aangeteken word. Die seël kan nie gebreek word voordat die vrag by sy bestemming aankom nie. Omdat die houers met sterk raamgrendels vasgekoppel is aan die trok om te keer dat dit op die trein beweeg of gly, word baie minder skade gely. Die moontlikheid van diefstal word ook feitlik heeltemal uitgeskakel. Voordat behouering algemeen in gebruik gekom het, het talle sakemanne tot 20% van hul vrag afgeskryf weens diefstal of skade. Deesdae ly hulle feitlik geen skade nie en 'n houer kan nie sommer weggedra word nie. By behouering word daar op groot skaal van rekenaars gebruik gemaak, en omdat elke houer se nommer in so 'n rekenaar opgeneem word, is beter beheer moontik en is dit dus makliker om te bepaal waar 'n houer op 'n gegewe tyd is.

Houers

Houers kan vierkantig of silindries wees. Die internasionale standaardformaat van die houers is 240cm X 240cm X 600cm. Die Suid-Afrikaanse behoueringstelsel is die enigste ter wêreld wat vier groottes kan hanteer, naamlik houers van 3m, 6m, 9m of 12m lank Dit beteken dat die uitvoerder wat op 'n klein skaal handel dryf, ook van die stelsel gebruik kan maak. Vlekvrye-staalhouers word gebruik vir produkte wat verhit of geïsoleer moet word of wat bo en onder drukuitlate vereis. Ligte vloeistowwe, soos melk, wyn, petrol en chemikalieë, kan in houers soos pad-en spoor tenkwaens vervoer word as daar nie geriewe vir die hantering van los houers is nie. Spesiale houers word gebruik vir gevaarlike sure, vloeibare chroomlooisout, bytsoda en swaeldioksied. Geïsoleerde houers vir bederfbare produkte en koelhouers word ook gebruik. Ook 'n deur-tot-deur-houerdiens, waar die houer regstreeks na die verkoper geneem word en, nadat dit gepak is, dan reguit na sy klant gebring word, is in Suid-Afrika ingestel. Die behoueringstelsel is só prakties gerig dat feitlik enigiets vervoer kan word, selfs 'n hele fabriek kan stuksgewys in houers gepak en vervoer word. Die goedere wat vervoer kan word, is 50 uiteenlopend soos motors, sonneblomsaad, waspoeier, ingemaakte vrugte en groente, tabak, papierprodukte en koeldrank.

Behouering in Suid-Afrika

Suid-Afrika se behoueringstelsel word as een van die beste ter wêreld beskou, en die R2 000 miljoen wat belê is met die oog op die oorskakeling na 'n volledige behoueringstelsel, het verseker dat Suid-Afrika tot die jaar 2000 en daarná sy posisie as Europa se vyfde grootste handelsvennoot sal behou. Sonder behouering sou Suid¬Afrika nie kon meeding nie op 'n mark waar dit al hoe moeiliker word om konvensionele skepe, wat meer arbeid verg en nie vir behouering toegerus is nie, te hanteer. Arbeidskaarste, stygende koste en die groot volume vrag wat hanteer moet word, is alles faktore wat deur die behoueringstelsel uitgeskakel word. Om die behoueringstelsel nog meer ekonomies te maak, het die Suid-Afrikaanse Spoorweë in 1970 vraggeld op goedere wat in houers verpak is, met tot 10 % verlaag om die gebruik van behouering aan te moedig. Die oorskakeling na behouering het Suid-Afrika nie soveel gekos nie. 'n Reuse deel van die kapitaal vir die oorskakeling na die behoueringstelsel in die strategiese, mineraalryke handel het van Europese kant gekom terwyl die res van die Suid-Afrikaanse nasionale handelskeepsdiens, Safmarine. en die Suid-Afrikaanse Spoorweë en Hawens gekom het. In Julie 1977 het 'n nuwe era in die vervoerwese vir Suid-Afrika aangebreek toe die eerste reuse-houerskip in Kaapstad se nuwe houerhawe vasgemeer het.

Behouering in Suid-Afrika voor 1977

Die Spoorweë het reeds sedert 1951 'n interne behoueringsdiens vir die vervoer van klaar vervaardigde en ingemaakte goedere, wat onder meer ook 'n volledige deur-tot-deur-diens ingesluit het, in werking gehad. Die diens is in 1960 uitgebrei toe houers wat aan die internasionale spesifikasies voldoen het, in gebruik geneem is. Die Spoorweë se interne behoueringsdiens het so vinnig gegroei dat daar teen 1974 al 4 100 houers en houertenks in gebruik was. Teen die einde van Maart 1974 is aangekondig dat 'n volledige behoueringstelsel, wat internasionale skeepsvervoer sou insluit, teen die middel van 1977 ingestel sou word. Die aankondiging is gedoen na jare se ondersoek oor die wenslikheid en praktiese toepasbaarheid van uitgebreide behouering. Die vraagstuk van uitgebreide behouerings het in der waarheid reeds in 1968 ter sprake gekom , toe die Steenkamp-werkgroep saamgestel is om ondersoek in te stel na behouering in die Suid-Afrikaanse handel. Aan die begin van 1970 het die werkgroep Australië besoek, en teen middel van die jaar 'n verslag ingedien. Kortliks het dit daarop neergekom dat behouering so gou moontlik ingestel moes word. Die hawe-owerhede moes in kennis gestel word en hoe die hawens beplan moes word. Die Spoorweë en Hawens moes dadelik hul uitbreidingsprogram van konvensionele hanteringstoerusting in heroorweging neem omdat die toerusting nie meer nodig sou wees sodra behouering ingestel word nie. Nadat die verslag ingedien is, het 'n studiegroep in 1971 verskeie Europese behoueringspunte besoek om die fyner besonderhede van behouering te bestudeer. 'n Taakmag van ingenieurs, hawe-en administratiewe personeel, ekonome en seevaartdeskundiges het voltyds aan die projek gewerk. Behouering is amptelik op 1 Julie 1977 ingestel met die inwyding van die eerste behouering-laaiplekke in Kaapstad, Port Elizabeth en Durban en die binnelandse behouerings-hawe (só word 'n binnelandse houer eindpunt genoem) by City Deep in Johannesburg.

Ontwikkeling sedert 1977

'n Vervoeromwenteling is ingelui toe 'n spesiaal geboude kaaihyskraan, so hoog soos 'n 15-verdiepinggebou, altesame 1 300 houers van vragwagrootte van die eerste groot houerskip in Kaapstad begin aflaai het. Dié skip het in die nuwe houerhawe vasgemeer. Die oorskakeling na volledige behouering het R2000 miljoen, oftewel die koste van twee Oranjerivier-besproeiingsprojekte, gekos. Die hawens van Kaapstad, Port Elizabeth en Durban is ten volle in werking met diepsee-ankerplekke, kuslaaiplekke, kaaihyskrane, hys-werktuie en 'n magdom ander toerusting wat vir die hantering van houers nodig is. 'n Diepsee-ankerplek kan gebruik word wanneer die hawe te vol is en daar nie vasmeergeriewe vir die houerskepe is nie. Die houers word dan by die diepsee-ankerplek waar die skip geanker het, afgelaai en met vragskuite of klein vragbote na die kaai vervoer. 'n Kuslaaiplek is weer 'n laaiplek by 'n kaai sonder kaaihyskrane waar die houers met die skip se eie hyskrane op-of afgelaai word. Op 1 Julie 1977 is die behoueringshawens in onderskeidelik Johannesburg. Kaapstad, Port Elizabeth en Durban geopen. Dit was die eerste maal in die geskiedenis dat vier behoueringshawens gelyktydig in een land geopen is. Gedurende die eerste helfte van 1977 voordat daar volledig na behouering oorgeskakel is, is daar gemiddeld 10000 eenhede per maand ingevoer terwyl die Spoorweë tans meer as 485 000 eenhede deur die plaaslike hawens hanteer. Statistiek maak dit moontlik om te voorspel dat daar in 1985 meer as 648 000 eenhede per maand gehanteer sal word. Dit verteenwoordig 'n groeikoers van 8,66 % in 1981, 5,69 % in 1982 en 'n gemiddelde groeikoers van 5,17% per jaar vir die daaropvolgende drie jaar. Sedert internasionale behouering in Suid-Afrika ingestel is, is daar drie jaar lank baie suksesvol met veral Europa handel gedryf. Dit was vanselfsprekend dat die handelsmoontlikhede sou verbreed. Aan die begin van 1982 is 'n volledige behoueringsdiens ook na die Verre Ooste ingestel, terwyl Australië ook by die uitbreidingsprogram ingesluit word.

Bronne

• Wêreldspektrum, 1982 Ensiklopedie Afrikana (Edms) Bpk, ISBN 0908409419