Bernard Odendaal

Bernardus Johannes Odendaal (gebore 15 Desember 1955 ) is 'n Suid-Afrikaanse skrywer. Hy is op in Bloemfontein gebore as een van vyf broers.

Lewe en werk

Sy ouers is Piet Odendaal (pluimveeboer, politikus en skrywer van drie gepubliseerde romans) en Christina (Tina) de Kock. Hy word groot op die kleinhoewe Harmonie in die Bainsvlei-Waterbronvlakte digby Bloemfontein en matrikuleer aan die Hoërskool President Steyn in die distrik Bloemfontein. Op hoërskool wen hy per geleentheid 'n eerste prys in 'n provinsiale opstelwedstryd. Aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat behaal hy 'n B.A.-graad in 1976 en daarna in 1977 'n B.A. Honneurs-graad in Afrikaans-Nederlands met lof. Nadat hy in 1978 'n Hoër Onderwysdiploma behaal, ondergaan hy twee jaar verpligte militêre diensplig. Op deeltydse basis sit hy sy studies aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat voort en behaal in 1984 die M.A.-graad met lof met 'n verhandeling getitel “ 'n Analise en vergelyking van die bestaande konkretisasies van N.P. van Wyk Louw se ‘Alleenspraak’”. Vir hierdie verhandeling word hy met 'n akademiese eretoekenning bekroon. Dan behaal hy in 1998 sy Ph.D.-graad met 'n proefskrif oor “Retoriese strategieë in die poësie van T.T. Cloete”. In Augustus 2006 slaag hy ook die profieleksamen van die “Certificaat Nederlands als Vreemde Taal”.

Op Bloemfontein gee hy vanaf die begin van 1981 tot einde 1983 klas in Duits en Afrikaans aan die President Steyn Sekondêre Skool en beklee dan vanaf die begin van 1984 tot September 1987 'n soortgelyke posisie aan Grey Kollege. Hierna word hy dosent in Afrikaanse en Nederlandse letterkunde, eers vanaf Oktober 1987 tot Maart 1989 aan die Durbanse Onderwyskollege en dan vanaf Januarie 1990 aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat. Later word hy bevorder tot senior lektor en dan tot medeprofessor. In die periode April 1989 tot Desember 1989 tree hy op as navorser vir die Buro vir Universiteitsonderwys aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat. Tussen Februarie en Mei 2005 is hy gasdosent aan die Katholieke Universiteit Leuven, waar hy verskeie lesings aanbied oor aspekte van die Afrikaanse letterkunde. Hy woon verskeie kongresse in Suid-Afrika by en ook in 2004 in Amerika aan die American Association of Netherlandic Studies en in 2006 die Qolloquium Neerlandicum in Gent in België. By hierdie kongresse lewer hy verskeie referate oor letterkundige aangeleenthede. Aan die Universiteit van die Vrystaat verower hy in 1997 en 1998 'n merietebonus, terwyl hy in 2000 aangewys word as beskermheer van die Bloemfonteinse Skrywersvereniging. Na diens van twintig jaar aan die Universiteit van die Vrystaat en feitlik 'n hele leeftyd in Bloemfontein, verlaat hy die stad in Januarie 2012 wanneer hy die pos as direkteur van die ATKV-skryfskool op Potchefstroom by Hans du Plessis oorneem. Hy is getroud met die musiekonderwyseres Hanli, wat hy ontmoet terwyl albei onderwys gee aan die Hoërskool President Steyn, en die egpaar het twee seuns, Johan en Christoff.

Hy is gereelde poësieresensent vir Volksblad, Insig, Literator en Tydskrif vir Letterkunde, terwyl hy ook sedert 2000 subredakteur is van Stilet, die vaktydskrif van die Afrikaanse Letterkundevereniging. Verder is hy beherende redakteur van Dolos (die studenteblad van die Departement Afrikaans en Nederlands van die Universiteit van die Oranje-Vrystaat) en assistent-redakteur van Acta Academica (geakkrediteerde tydskrif van hierdie universiteit). Artikels van hom verskyn in verskeie vaktydskrifte, waaronder Tydskrif vir Letterkunde, Literator, Stilet, Tydskrif vir Geesteswetenskappe, Klasgids en die Nederlandse Kruispunt. Bydraes van hom word ook opgeneem in “Perspektief en Profiel”, onder redaksie van H.P. van Coller. Verder tree hy jaarliks op as leier van slypkursusse in kreatiewe skryfwerk en hy beoordeel gereeld skryfkompetisies vir studente. Hy lees ook by Versindaba van 2007 en by ander geleenthede in die openbaar van sy gedigte voor. Sy lidmaatskap van professionele verenigings sluit in die Afrikaanse Letterkundevereniging, die Suider-Afrikaanse Vereniging vir Neerlandistiek, die Internasionale Vereniging vir Neerlandistiek, die American Society for Netherlandic Studies, die Suid-Afrikaanse Akademie vir Wetenskap en Kuns en die Suid-Afrikaanse Vereniging vir Algemene Literatuurwetenskap.

Skryfwerk

Hy maak sy debuut as digter wanneer sy verse in “Nuwe stemme 2” en “Honderd jaar later” opgeneem word, waarna hy sy eerste selfstandige bundel, “Onbedoelde land” laat publiseer. Die titel sluit aan by en lewer kommentaar op F.A. Venter se “Bedoelde land”. Die oorheersende tema van die bundel is nostalgie oor 'n verbygegane leeftyd van bewoning en verwerking van 'n land wat nooit werklik sy volk s’n was nie. Die land word verken (en die bundel gestruktureer) aan die hand van outobiografiese herinnerings, aanvanklik die kinderjare op 'n Vrystaatse plaas, dan studentejare en eerste kennismaking met die erotiek, diensplig met kommentaar oor die grensoorlog, die jare as lektor afgewissel met besoeke aan die Lae Lande en die belewenis van 'n huwelik en 'n gesin. Sommige verse word afgelei van koerantberigte, waarin veral die geweld en aftakeling van die gemeenskap aandag geniet. Die bundel bevat vyf afdelings wat elkeen 'n ander dimensie van die mens binne sy omgewing verken. Die afdelings is “Harmonie, distrik Bloemfontein” (oor die wêreld van sy jeug en sy ouers), “Mnemorotika” (seksuele ontwaking), “Huisskoonmaak” (oor student en weermag ondervindings, politiek, plaasmoorde en plaaslike geskiedenis), “Poste restante” (oor die intieme gesinslewe) en “Klein bestekopnaming” (met gedigte oor die digkuns en skilderkuns). Hierdie bundel word in 2009 benoem vir die Ingrid Jonker-prys. Van sy gedigte word in “Groot verseboek” opgeneem en ook in ander versamelbundels soos “Nuwe stemme 2”, “Honderd jaar later” en die “Versindaba” bundels wat jaarliks na hierdie fees uitgegee word. Hy publiseer ook gedigte in letterkundige tydskrifte soos Standpunte en Tydskrif vir Letterkunde. Sy kortverhaal “ 'n Brief van die huis” word in die Winter 2008 uitgawe van Boeke-Insig gepubliseer.

Saam met sy Franse kollega aan die Universiteit van die Oranje-Vrystaat, Naòmi Morgan, is hy medevertaler van 'n aantal van die Belg Jacques Brel se beroemde liedere. Sy vertaal die lirieke vanaf Frans na Afrikaans en hy omdig dit dan. Hierdie vertalings word in twee kabaretvertonings deur die bekende Herman van den Berg by die Volksblad-kunstefeeste van 2005 en 2006 opgevoer. Sy en Naòmi Morgan se vertalings, op die CD met die titel “Herman van den Berg sing Brel in Afrikaans”, is in 2009 op die kortlys vir die toekenning van die Suid-Afrikaanse Vertalersinstituut se pryse vir voortreflike vertalings. Herman van den Berg sing ook hierdie vertalings op die CD “Brel: Laat my by jou bly”. Benewens Brel vertaal hy ook liedere van die Vlaamse kunstenaar Willem Vermandere en hy skryf ook sy eie lirieke. Saam met Herman van den Berg sit hy by die Volksblad-kunstefees van 2007 'n gesprek tussen woorde en lied aan die gang met hulle program “Rondom die woordvuur”.

Publikasies

• 2007: Onbedoelde land
• 2021: Nootvat. Kwashaal. Stapel.

Ander verwysings

• Odendaal, Bernard “Curriculum vitae” Nasionale Afrikaanse Letterkundige Museum en Navorsingsentrum (NALN) Bloemfontein
• Britz, Elretha “Woordsmid se vertrek laat groot leemte” “Beeld” 14 Oktober 2011
• Kunsredaksie “Brel in Afrikaans gesing” “Volksblad” 1 Junie 2005
• LitNet ATKV-Skrywersalbum 26 Augustus 2009: www.litnet.co.za
• Odendaal, Bernard CV Universiteit van die Vrystaat: http://apps.ufs.ac.za/dl/staff/0051524/cv.pdf
• Universiteit van die Vrystaat: http://humanities.ufs.ac.za/dl/userfiles/Documents/00000/171_eng.pdf^{[dooie skakel]}
• "UV ken 1766 grade, diplomas in Maart toe". Volksblad (Saterdag, 14 Maart 1998). Geargiveer vanaf die oorspronklike op 1 April 2016. Besoek op 22 Maart 2016.